Charakterystyka to ogół zabiegów mających na celu prezentację, analizę i interpretację postaci literackiej w utworze.
Podstawowe rodzaje charakterystyk:
a) zewnętrzna – wygląd i zachowanie postaci np. Krawiec Kujawski z „Początku” Szczypiorskiego
b) wewnętrzna – prezentacja psychiki, postawy moralnej i światopoglądowej np. Marty z „Cudzoziemki” Kuncewiczowej
c) bezpośrednia – bohater mówi o sobie, myśli
d) pośrednia – bohatera widzimy przez pryzmat jego czynów oraz myśli o nim innych postaci występujących w utworze
e) przez nazwisko – np. bohater „Skąpca” Moliera to Harpagon (harpago – rabuś)
f) przez otoczenie – np. w „Ojcu Goriot” Balsacka najpierw widzimy zrujnowany salon, potem właścicielkę pasującą jak ulał
g) statyczna – gdy bohater się nie zmienia, trwa przy swoich poglądach np. ojciec Goriot, Kreon i Antygona
h) dynamiczna – gdy w postaci dokonują się gwałtowne zmiany w wyglądzie, psychice np. Jacek Soplica, Kmicic