Monarchia w świecie starożytnego wschodu

Co to jest monarchia?
Monarchia to wg małego słownika PWN z r. 1968, to państwo w którym władza zwierzchnia spoczywa w ręku jednej osoby. Dziedziczna/elekcyjna, absolutna/konstytucyjna.

Starożytny Egipt

Zacznę od starożytnego Egiptu. Przez ponad 3000 lat Egiptem władali królowie i królowe zwani faraonami. Faraon – po staroegipsku „per ao” – wielki dom. Odnosiło się to do pałacu w którym mieszkał faraon. Ale wielki pałac to nie jedyny jego przywilej jako władcy tak ogromnej ziemi jaką stanowił Egipt... Do faraona należały wszystkie ziemie i plony.
Faraon stał na szczycie drabiny społecznej. Po nim w zależności od znaczenia i bogactwa królowa, królowa matka, dzieci królewskie, wykształcone klasy wyższe, średnie, rolnicy, jeńcy wojenni i przestępcy na końcu. Władca egipski miał także jedną oficjalną małżonkę – zwykle swoją siostrę, która odgrywała istotną rolę w polityce i religii. Towarzyszyła królowi podczas uroczystości. Oprócz tego faraon miał wiele konkubin żyjących poza pałacem. Towarzystwo króla było dla nich zaszczytem. Niewolnictwo zdarzało się, ale niewolników posiadali zazwyczaj najmożniejsi dostojnicy.

Religia

W Egipcie panował wówczas politeizm. Wierzono w wielu bogów, m.in. Izydę, Ozyrysa, Horusa, Seta, Ra... Horus był patronem starożytnego Egiptu, a władcę traktowano jako jego uosobienie. Zatem władca niezależnie od płci był traktowany jako bóg. Faraon mógł zostać od razu po śmieci poprzednika, nawet gdy był jeszcze dzieckiem. Kiedy żyjący król – Horus umierał, zgodnie z mitem przemieniał się w Ozyrysa a jego następca stawał się nowym Horusem. Stąd wziął się swoisty dla starożytnego Egiptu kult zaświatów kiedy to budowano dla króla jeszcze za życia grobowiec – ogromną piramidę. Najdawniejsze piramidy budowano z kamienia. Późniejsze powstawały z mułu rzecznego przykrytego cienką okładziną kamienną z wapienia. Wiele ich jednak potem się zawaliło. Nie wszystkie były jednakowe wewnątrz. Bywało że komora grobowa była w budowana w piramidę, kiedy indziej piramida była zbudowana nad nią. Budowa ich wymagała olbrzymiej siły roboczej. (zwykle chłopów lub najemników) Specjaliści szacują że dwa bloki mogły ważyć tyle co jeden słoń. I to wszystko by uczcić śmierć... Przez cały Okres Dynastyczny koncepcje życia pozagrobowego się zmieniały. Na początku sądzono że władca jedynie może przebywać po śmieci z bogami. Wszystko zależało od odprawianych rytuałów. (otwarcia ust) W czasach Średniego Państwa wyobrażenia zaświatów stały się bardziej demokratyczne. Każda dusza mogła opuścić ciało i przebywać z Ozyrysem. Do zaświatów prawa zaczęli rościć sobie mieszczanie, którzy obawiając się że będą musieli tam pracować, chowani byli z figurkami sług. Niestety groby były rabowane. Skarby bowiem były liczne i cenne. Meble, klejnoty, pożywienie, rydwany gry i stroje.

Sztuka


W sztuce egipskiej faraonowie zawsze byli przedstawiani jako młodzi zdrowi mężczyźni, niezależnie od aktualnego wieku i stanu zdrowia. Królowie bowiem cierpieli na liczne dolegliwości spowodowane m.in. kazirodztwem, co było widoczne, gdy zbadano mumie. Królowe, wyrzeźbione były zwykle nieco za swoimi mężami, zawsze piękne i młode. Wizerunki były upraszczane a im niższy status społeczny modela, tym mniej dokładnie był on przestawiany. Możemy wymienić następujące sposoby przedstawiania: Posągi małe i duże, malowidła naścienne, mozaiki oraz płaskorzeźby

Wojny i uzbrojenie
Co do uzbrojenia, za czasów Starego Państwa nie miał stałej armii, co było błędem. Jeśli była potrzebna wzywano z wiosek niewyszkolonych mężczyzn, piesi, bez zbrój, mieli skórzane tarcze, sztylety, włócznie zapewniające daleki zasięg. Rozwój armii nastąpił w czasach Nowego Państwa. Wtedy Egipt powiększał terytorium. Znaną bitwą, jest między innymi wygrana bitwa o Kadesz. Przeciwnikami w niej byli Hetyci – wrogowie Egiptu, podczas rządów Ramzesa II.

Hetyci

Hetyckie Imperium powstało na terenie dzisiejszej Turcji. Hetyci, zwani Cheta/Chatti pozostawili po sobie wiele materialnych dowodów istnienia, ale mało dokumentów. Królowie hetyccy prowadzili interesy z Żydami, związawszy się z nimi sojuszem. Później słuch o nich zaginął. Najstarszą o nich wzmiankę znajdziemy u Herodota: „W Jonji znajdują się też dwa posągi tego króla wyryte na skałach, jeden po drodze z Efezu do Fokeji, drugi z Sardes do Smyrny. W obu miejscach kuty jest człowiek wysoki na cztery i pół łokcia, który trzyma włócznię w prawej ręce, w lewej łuk i resztę ekwipunku, egipsko/etiopskiego. Z jednego ramienia do drugiego, przez piersi, ciągnie się napis:”Stałem się panem tej okolicy dzięki własnym ramionom.” Herodot pomylił się, bo przypisał te wizerunki Ramzesowi II, a hieroglify były inne niż egipskie.

W 1906, Hugo Winckler, archeolog, odkrył na tej ziemi archiwa państwowe składające się z ok. 20.000 tabliczek z pismem klinowym. Niektóre literami semickimi, inne w języku miejscowym. Zawierały imiona różnych królów, łącznie z tym który zawarł pokój z Ramzesem II. Wiedziano już z zabytków egipskich, że jednym z miast Hetytów był Carchemish. Znaleziono tam płaskorzeźby przedstawiające bogów i ludzi. Zabytki te są głównie potwierdzeniem teorii że Imperium Hetyckie było wielkie. Znajdowano je w całej niemal Azji Mniejszej zdobytej zapewne dzięki licznym podbojom. Świadczą o tym też pomniki przypominające o ich potędze. Czas jakiś białoskórzy Hetyci panowali w południowej Syrii i ziemi Kanaan, przed panowaniem Izraelitów. Skąd to wiadomo? Z zapisów Ramzesa II świadczących o wspaniałości tego państwa.

Mezopotamia/Asyria/Babilonia

W tym samym czasie, w równie gorącym jak Egipt kraju płynęły dwie rzeki Eufrat i Tygrys. Dlatego był on zwany Międzyrzeczem gr. Mezopotamia. Leżącym w Azji przedniej gdy archeolodzy tam kopią wyłaniają się mury. To dawne miasta z pałacami i świątyniami. Nie jak w Egipcie z kamienia lecz z cegieł. Jedno z nich to dawny Babilon. Stolica Babilonii. Otoczony fosą, oraz murem tak ogromnym że rydwany jadąc na nim mogły się mijać jak na jednopasmówce. Z ośmioma jednopiętrowymi wieżami, oraz setką bram. Niegdyś największe miasto świata, stolica Babilończyków.

W niedalekiej Niniwie zaś mieli stolicę Asyryjczycy. Zwykle tu nie jeden król władał całym krajem jak faraon Egiptem, a to królestwo nie przetrwało tak długo. Żyło tam kilka ludów. Główne to Asyryjczycy, Babilończycy i Sumerowie. Jeszcze do niedawna Egipcjanie byli uważani za najstarszy lud który miał wszystko, miasta, królów, świątynie, urzędników, artystów, pismo i technikę. Teraz jednak wiemy że Egipcjan wyprzedzili Sumerowie już 3100 p.n.e. Odnaleziono tam ruiny miasta Ur pod licznymi gruzami, ponoć tam mieszkali przodkowie biblijnego Abrahama. Odnaleziono liczne groby (Abraham, postać historyczna grzebał swoja żonę na ziemi hetyckiej) oraz ozdoby, złote hełmy, naczynia ofiarne, instrumenty, broń i tabliczki, z mitami, m.in. o Gilgameszu. To wszystko mówi nam że były to wielkie ludy kupieckie dobrze odróżniające prawo od bezprawia. Z czasów jednego z królów Babilonu pochodzi inskrypcja zwana kodeksem Hammurabiego, prawo konkretne i surowe. (ok. 1700 p.n.e.) Tacy właśnie byli tamtejsi władcy. Na ich wizerunkach obserwujemy zwycięstwa, polowania, sceny bitewne. Królowie mają mroczny wzrok, włosy długie, czarne, kręcone, brody też długie. Idealni do składania krwawych ofiar i bezwzględni. Uznający za siłę przewodnią jedynie naturę, księżyc, gwiazdy, ufający we wróżby nadwornego astrologa... (Zauważono bowiem wtedy że gwiazdy krążą regularnie i nadano im znaczenia)

Jeszcze dziś na równinach Iraku wznoszą się na rumowiskach zarysy tych dawnych wspaniałych wież. Odnajdujemy inskrypcje o królach którzy wciąż budowali i naprawiali. Może trzy tysiące lat przed Jezusem. Ostatnim takim królem był Nabuchodonozor. Żył ok.500 p.n.e. Walczył z Egiptem, sprowadzał licznych niewolników, ale w rzeczywistości nie to było jego największym dokonaniem, lecz pomysł budowania kanałów użyźniających ziemie. Poźniej wszystkie one zarosły i zamieniły się w bezkres pustyni.

Wnioski

We wszystkich państwach które opisywałam była sprawowana przez władcę władza absolutna i dziedziczna i to je łączyło.


Bibliografia: Herodot,
Film Faraon,
Kodeks Hammurabiego,
Weni