August II Mocny

August II Mocny (1670-1733), z dynastii Wettinów, od 1694 elektor saski (jako Fryderyk August I), król polski 1697-1706 i od 1709. W rok po objęciu tronu elektorskiego mianowany naczelnym dowódcą armii cesarza Leopolda I, walczył przeciw Turkom na Węgrzech 1695-1696. Po śmierci Jana III Sobieskiego podjął starania o koronę polską. Zabiegał o poparcie swej kandydatury przez dwory europejskie i szlachtę polską, dla której pozyskania przeszedł na katolicyzm. Podczas elekcji 27 czerwca 1697 August, jako kandydat mniejszości, ubiegł kandydata francuskiego Franciszka de Bourbon księcia Conti, wkroczył zbrojnie do Polski, zaprzysiągł pacta conventa i koronował się w katedrze wawelskiej.

Doprowadził do ugody ze zwolennikami księcia Contiego, m.in. przez przekupienie przywódców opozycji. Dążył do trwałego związania Polski z Saksonią, wprowadzenia dziedzicznych i absolutnych rządów oraz przeprowadzenia koniecznych reform armii i gospodarki. Jego dążenia do rozwoju gospodarczego, realizowane z powodzeniem w Saksonii, wywołały ostry sprzeciw szlachty polskiej, obawiającej się utraty przywilejów. Dla wzmocnienia swej władzy utrzymywał w Polsce wojska saskie, wprowadził je także 1700 na Litwę, wykorzystując walki pomiędzy stronnictwem Sapiehów i Radziwiłłów. W tymże samym roku jako elektor saski rozpoczął wojnę o Inflanty ze Szwecją.

Wojna sasko-szwedzka uwikłała neutralną Polskę w długotrwałą i wyniszczającą wojnę północną 1700-1721. Po zajęciu Polski przez wojska szwedzkie grupa magnatów i szlachty ogłosiła w Warszawie w II 1704 detronizację Augusta. W maju tegoż roku szlachta małopolska utworzyła konfederację sandomierską, opowiedziała się za Augustem i wojną ze Szwecją. Po zajęciu Saksonii przez Karola XII, August został zmuszony do podpisania pokoju w Altranstdt, abdykacji z tronu polskiego i uznania wyboru Stanisława Leszczyńskiego. Powrócił na tron 1709 po bitwie połtawskiej, wezwany przez konfederację sandomierską i za przyzwoleniem cara Piotra I. Podejmował próby wprowadzenia zmian ustrojowych i uwolnienia się od kurateli rosyjskiej. Wspomagana przez Rosję opozycja doprowadziła do utworzenia 1715 konfederacji tarnogrodzkiej.

Zwrócił się o mediację do cara Piotra I, przy którego udziale doszło do podpisania układu warszawskiego z konfederatami, zatwierdzonego 1717 na Sejmie Niemym.. Ostatnie lata swego panowania poświęcił zabiegom o zapewnienie tronu polskiego swemu synowi, Augustowi III.. Znany z licznych miłostek (np. z hrabiną Cosel, K. Lubomirska, M. Denhoffowa). Pod jego rządami Polska przeżyła okres upadku gospodarczego i kulturalnego.

August III (1696-1763), syn Augusta II Mocnego z dynastii Wettinów i Krystyny Eberhardyny Hohenzollern-Bayreuth. Od 1733 elektor saski (jako Fryderyk August II) i król polski. 1719 ożeniony z Marią Józefą, córką cesarza Józefa I. Wprowadzony na tron polski przez Austrię i Rosję w zamian za zobowiązanie do zachowania dotychczasowego ustroju w Polsce, uznanie sankcji pragmatycznej Karola VI i oddanie Kurlandii E.J. Bironowi, faworytowi cesarzowej rosyjskiej Anny Iwanowny. Wybrany na tron polski w drugiej elekcji, mimo wcześniejszego wyboru i koronacji Stanisława Leszczyńskiego. Objął władzę przy pomocy wojsk saskich i rosyjskich, które zmusiły 1734 Leszczyńskiego do opuszczenia kraju i rozbiły 1735 wojsko konfederacji dzikowskiej. Uznany ostatecznie za króla polskiego 1736.

Dążył do wprowadzenia zasady dynastyczności tronu polskiego i zapewnienia sukcesji jednemu z synów oraz uzyskania godności cesarskiej dla rodu Wettinów. Pozbawiony szerszych koncepcji politycznych, oparł się na magnaterii, związany do 1734 ze stronnictwem Potockich, do 1752 - Czartoryskich i do końca panowania z koterią H. von Brhla, za którego pośrednictwem sprawował rządy w Polsce. Mimo długoletniego panowania nie nauczył się języka polskiego, większość czasu spędzał w Dreźnie. W pierwszych latach panowania dążył, popierany przez "Familię", do wprowadzenia reform fiskalno-wojskowych. Mimo zgody Austrii i Rosji na zwiększenie liczebności wojska w okresie wojny rosyjsko-tureckiej 1736-1739 i drugiej wojny austriacko-pruskiej o Śląsk 1744-1745, reformy nie doszły do skutku z powodu zrywania sejmów.
W polityce zagranicznej August oparł się na trwałym sojuszu z Rosją, co zapewniło mu spokojne panowanie w Polsce i prowadzenie, jako elektorowi saskiemu, w miarę niezależnej polityki w stosunku do Austrii i Prus. W wojnach o Śląsk początkowo sojusznik Prus, później Austrii, lawirując między obydwoma państwami umożliwił Prusom jego zajęcie. W czasie wojny siedmioletnie 1756-1763, po klęsce pod Pirną i opanowaniu Saksonii przez Prusaków, zmuszony do opuszczenia Drezna, przebywał w Warszawie do czasu zawarcia pokoju w Hubertsburgu (1763). Klęska militarna Saksonii w wojnie siedmioletniej, włączenie Śląska do Prus, zmiana polityki rosyjskiej w stosunku do Prus, przekreśliły plany Augusta na sukcesję tronu polskiego.

Lata panowania Augusta w Polsce charakteryzowały się walką koterii magnackich i ogólną dezorganizacją państwa. Znawca sztuki, muzyki i architektury. Galeria Drezdeńska zawdzięcza mu wiele cennych nabytków. Z jego inicjatywy dokończono budowę Pałacu Saskiego i rozbudowano Zamek Królewski w Warszawie.