“Scharakteryzuj rolę NATO w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego po 1989 roku.”

“Scharakteryzuj rolę NATO w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego po 1989 roku.”


NATO jest międzynarodową organizacją polityczno-wojskową, która zajmuje się między innymi utrzymaniem bezpieczeństwa na świecie, lecz przede wszystkim dbaniem o bezpieczeństwo swoich członków. W swojej pracy postaram się przedstawić rolę tej organizacji w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego po 1989 roku.

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego powstała 24 sierpnia 1949 roku na mocy Traktatu Północnoatlantyckiego podpisanego 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie. Początkowo rolą NATO było zabezpieczenie zachodnich państw Europy przed ZSRR i powstałym w 1955 roku Układem Warszawskim. Rewolucje w 1989 roku takie jak obalenie komunizmu w Polsce, zburzenie muru berlińskiego czy protesty na placu Tiananmen w Chinach, a także rozwiązanie Układu Warszawskiego w 1991 roku spowodowało de facto anulowanie głównej misji NATO, które było też najważniejszą przyczyną jego utworzenia i istnienia. Wymusiło to konieczność wprowadzenia zmian odnośnie celów i zadań organizacji. NATO poczęło przyjmować kolejne państwa w struktury organizacji, w tym np. nowo powstałe państwa po upadku ZSRR. Rozszerzono także działalność organizacji w sferze polityki i działań humanitarnych, w które wcześniej się nie angażowano. Po dziś dzień jednak głównym aktem prawnym na którym opiera się NATO jest traktat waszyngtoński. W sferze obronności głównym artykułem jest art. 5, który mówi, że zbrojna napaść z zewnątrz na jednego lub więcej członków Paktu Północnoatlantyckiego jest wystąpieniem przeciwko całej organizacji. Oznacza to tyle, że jeśli którekolwiek z państw członkowskich zostanie zaatakowane, to wszystkie pozostałe państwa należące do paktu są zobowiązane mu pomóc w walce z wrogiem. Można więc opisać tą sytuację za pomocą znanego powiedzenia “jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”.

NATO po raz pierwszy podjęło działania wojenne podczas wojny w Bośni i Hercegowinie. W 1992 roku wojna ta wybuchła w wyniku chęci uzyskania autonomii przez bośniackich Serbów. Dziewiątego października 1992 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ postanowiła wprowadzić nad Bośnią i Hercegowiną strefę zakazu lotów. Zapewnić miało to NATO, które rozpoczęło 12 kwietnia 1993 roku operację “Deny Flight”. Później, czyli 29 lutego 1994 roku NATO zestrzeliło serbski samolot, który naruszył zakazaną strefę. Rozpoczęło także dwutygodniowe bombardowanie wojsk Republiki Serbskiej po Masakrze w Srebrnicy w 1995 roku. Naloty powietrzne NATO przyczyniły się do szybszego końca wojny w Jugosławii, która zakończyła się jeszcze w tym samym roku w listopadzie porozumieniem w Dayton.

Kolejną interwencją zbrojną NATO podjęło wobec wojny domowej w Kosowie. W marcu 1999 roku rozpoczęło ono trwające 78 dni bombardowanie obiektów militarnych Jugosławii. Prowadziło także działania mające nieść pomoc uchodźcom z Kosowa. Pomimo, że cała kampania była ostro krytykowana między innymi za duże straty w ludności cywilnej, to jednak działania Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego przyczyniły się do zakończenia wojny w Kosowie 3 czerwca 1999 roku.

Po ataku z 11 września 2001 roku na Stany Zjednoczone, kiedy to zostały zniszczone dwie wieże World Trade Center po raz pierwszy w historii NATO doszło do zrealizowania artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego. Zostało to potwierdzone 4 października, kiedy organizacja potwierdziła, że atak ten klasyfikuje się jako napaść zbrojna na jednego z członków. Następstwem ataku na WTC była natowska operacja “Eagle Assist”, która polegała na zabezpieczeniu przez członków organizacji przestrzeni powietrznej Stanów Zjednoczonych. Operacja “Active Endeavour” była operacją morską, gdzie NATO miało zapobiegać przemieszczaniu się terrorystów oraz broni masowego rażenia jak i ogólnego zwiększenia bezpieczeństwa na morzu.

W kwietniu 2003 roku NATO przejęło dowództwo nad Międzynarodowymi Siłami Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF). Stało to się na życzenie Niemiec i Holandii, które w tamtym czasie odpowiadały za tą strukturę. Wszyscy ambasadorzy NATO przegłosowali przejęcie jednomyślnie. Przejęcie kontroli nastąpiło 11 sierpnia i jednocześnie był to pierwszy raz, kiedy NATO przejęło dowodzenie nad misją poza obszarem północnego Atlantyku.

Podsumowując rola NATO w dzisiejszym świecie jest nieco inna niż była w chwili założenia organizacji. Kiedyś miała ona za zadanie być przeciwwagą dla siły Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, jednak po jego upadku i rozwiązaniu Układu Warszawskiego stało się jedyną taką organizacją. Spowodowało to rozszerzenie zakresu jej działalności i zaczęła ona skupiać się na ogólnym zachowaniu pokoju na świecie. Przytoczone przeze mnie przykłady jej interwencji jasno ilustrują, że NATO jest ogromną międzynarodową siłą, która jest skutecznie w stanie rozwiązać konflikty zbrojne, a nawet samym potencjałem militarnym odstraszyć ewentualnego napastnika przed atakiem na któreś z państw członkowskich.