1. Udowodnij, że człowiek jest istotą społeczną.
Człowiek jest istotą społeczną. Jego osobowość jest w pewnym stopniu uwarunkowana genetycznie, ale w swej zasadniczej części ukształtowana przez niego samego oraz w znacznej mierze przez wpływy środowiska. Jednostka żyjąca poza społeczeństwem, pozbawiona kontaktu z innymi ludźmi, może utracić swoje człowieczeństwo.
Czynniki warunkujące życie społeczne:
- uwarunkowanie biologiczne (wyprostowana sylwetka, budowa kończyn górnych, rozwinięty mózg, aparat mowy, ciągłość popędu płciowego, długi okres rozwoju człowieka)
- czynniki psychologiczne oraz uwarunkowania geograficzne i demograficzne.
Człowiek staje się członkiem społeczeństwa w trakcie procesu socjalizacji, który polega na nabywaniu umiejętności związanych z życiem społecznym.
2. Jakie SĄ PSYCHOLOGICZNE PODSTAWY JEDNOSTKI w społeczeństwie
Ważnym czynnikiem wpływającym na zachowanie się człowieka w społeczeństwie są jego potrzeby oraz sposoby ich zaspokajania. Do najważniejszych potrzeb należą;
- Procesy biologiczne, zaspokajanie głodu i pragnienia
- procesy przedłużenia gatunku
- potrzeba bezpieczeństwa
- potrzeba przynależności i miłości
- potrzeba uznania oraz kontakt z innymi ludźmi
3. Co to jest grupa społeczna?
Grupa społeczna to zbiorowość ludzi mających świadomość wspólnych wartości, zbliżone poglądy, cele, przekonania, co przejawia się we wzajemnych kontaktach członków
Tej zbiorowości oraz kontaktach z członkami z innych grup wobec których odczuwają swą odrębność. Grupy społeczne możemy podzielić na:
- grupy małe kilku lub kilkunastu osobowe np. rodzina, rodzina rówieśników
- grupy duże np. klasa społeczna, grupa zawodowa, partie polityczne
- grupy formalne powstają i działają na podst. przepisów prawnych zostają powołane przez odpowiednią instytucje, mają określoną strukturę i zasady funkcjonowania np. partie polityczne, stowarzyszenia
- grupy nieformalne powstają spontanicznie na zasadzie wzajemnej atrakcyjności wspólnych zainteresowań osób tworzących taką grupę np. subkultury młodzieżowe, grupy koleżeńskie, gangi.
4. Co to jest naród? Jakie czynniki miały wpływ na powstawanie narodów
Naród to trwała wspólnota ludzka wytworzona na podst. wspólnych losów hist. Zajmowanego terytorium, wspólnej kultury, poczucia łączności z członkami wspólnoty życia ekonomicznego.
Czynniki narodowotwórcze:
- wspólne terytorium
- wspólne pochodzenie etniczne(język, zwyczaje, obyczaje)
- wspólna organizacja polityczna (państwo wyznacza jednolite zasady współżycia i cele)
- integracja gospodarcza (zapewnia powiązania znacznej większości społeczeństwa wspólnym interesom ekonomicznym)
- integracja społeczna (polega na przeobrażaniu się różnych grup społecznych w dużą zbiorowość społeczną)
- wspólna kultura
5. Co to jest świadomość narodowa?
Czynniki tworzące więzi w obrębie zbiorowości narodowej maja wpływ na psychikę człowieka, kształtując poczucie tożsamości oraz odrębności wobec innych narodów . Przejawem tego są prezentowane przez ludzi podstawy i zachowania.
Świadomość narodową wyznacza przekonanie o wspólnym pochodzeniu. Istotne znaczenie ma stosunek do wspólnych dziejów historycznych. Wydarzeniami wielkiej wagi dla Polaków są np.
chrzest Polski, bitwa pod Grunwaldem, Solidarność
Naszą świadomość narodową kształtuje też uznanie pewnych postaci historycznych tj.:
Mieszko I, Tadeusz Kościuszko, Józef Piłsudzki, Lech Wałęsa uważani za bohaterów narodowych.
Poczucie tożsamości narodowej najczęściej wyraża się w sprawach patrioty.
6. Czym jest patriotyzm? Wyjaśnij współczesne znaczenie patriotyzmu.
Patriotyzm to postawa poszanowania i umiłowania ojczyzny, rzetelnego wypełniania podst. obowiązków, które konstytucja nakłada na każdego obywatela. Do najważniejszych powinności należą: służba wojskowa, obrona ojczyzny, troska o wspólne dobro i stan środowiska naturalnego, przestrzeganie prawa, płacenie podatków.
Patriotyzm wymaga stawiania dobra kraju ponad interes osobisty, troski o dobro wspólne, nawet rezygnacji z własnych korzyści. Postawa ta wynika z poczucia silnej więzi emocjonalnej i społecznej z narodem, jego kulturą, tradycja, a jednocześnie łączy się z szacunkiem dla innych narodów i kultur.
8. Scharakteryzuj mniejszości narodowe w Polsce
Problem mniejszości narodowej występuje na terenie Polski. W porównaniu z okresem międzywojennym zaszły jednak w tej mierze dość istotne zmiany.
II Rzeczpospolita (1918 - 1939) była państwem wielonarodowym. Na jej terenie żyło ok. 10mln osób innych narodowości. Po drugiej wojnie światowej Polska stała się krajem o względnym jednolitym składzie narodowościowym (97% Polacy 3% mniejszości narodowe)
Mniejszości narodowe w Polsce: Ukraińczycy, Białorusini, Żydzi, Niemcy, Rosjanie, Litwini, Czesi< Słowacy, Romowie.
Rzeczpospolita Polska zapewnie obywatelom Polski należących do mniejszości narodowych rozwój własnych języka zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych instytucji służące ochronie tożsamości religijnej.
Ordynacja wyborcza do sejmu zapewnia mniejszości narodowej przedstawicielstwo w polskim parlamencie. W sejmie zasiada 2 przedstawicieli mniejszości niemieckiej.
9. Jak się dzieli współczesne społeczeństwo
Społeczeństwo to zbiorowość ludzi połączonych ze sobą wspólnym terytorium, instytucjami, formami działania i wartościami kulturowymi. Charakterystyczne dla członków społeczeństwa jest poczucie odrębności w stosunku do innych zbiorowości.
Społeczeństwo możemy podzielić na: klasy, warstwy społeczne.
Teoria klas rozbudowana przez króla Markusa przyjmuje, ze społeczeństwo dzieli się na 2 klasy:
Posiadających środki produkcji i nie posiadających, wyzyskujących i wyzyskiwanych i bogatych i biednych.
Te 2 klasy miały się zwalczać aż do chwili powstania społeczeństwa bezklasowego.
Struktura warstwowa jest wyrazem różnic społecznych,
Warstwa społeczna jest to zbiorowość ludzi, to członkowie uznają, ze łączy ich wspólna pozycja społeczna. Wyróżnikiem danej warstwy może być: posiadany majątek, wykształcenie, stopień uczestnictwa we władzy, styl życia. Ponad to społeczeństwo można zróżnicować na podst. różnic demograficznych (wiek, płeć) i wykonywanego zawodu.
10. Wymień najważniejsze instytucje społeczne w kraju i podaj ich funkcje.
Instytucja społeczna to grupa osób realizujących zadania powierzone im przez dana zbiorowość lub środki służące realizacji tych zadań
Do podst. funkcji należą;
Zaspokajanie potrzeb członków zbiorowości i realizacja celów grupowych (oświata, służba zdrowia)
- regulowanie stosunków społecznych (policja, prokuratura, izby skarbowe)
- integrowanie jednostek i chodzących w skład zbiorowości (instytucje oświatowe, samorząd)
Zapewnienie ciągłości zbiorowości.
11. Wymień rodzaje instytucji społecznych
- Polityczne których podst. celem jest zdobywanie, utrzymywanie i sprawowanie władzy
- ekonomiczne, które zajmują się produkcją, handlem, świadczeniem usług, oraz obroty pieniędzy (zakłady przemysłowe, banki, firmy handlowe)
- wychowawcze (szkoły, uczelnie, przedszkola, porady wychowawcze)
- kulturalne (kina, teatry, muzea)
- socjalne (fundacje, stowarzyszenia)
- religijne (kościoły, związki religijne)
12. Podaj rodzaje konfliktów społecznych i ich rozwiązania
Konflikty społeczne są z jednych procesów zachodzących w każdym społeczeństwie. Ich przyczyny wynikają ze sprzeczności występujących w danej zbiorowości (pozycja społeczna różnice rozwoju, nierównowagą rynkową, źle funkcjonujący system informacji, sprzeczności pomiędzy wartościami)
Najkorzystniejszymi sposobami rozwiązywania konfliktów są negocjacje, mediacje (rozwiązanie sporów powierza się osobie 3 - ciej, która podejmuje się prowadzenia rozmów), arbitraż (strony konfliktu zwracają się do osoby 3 - ciej aby rozstrzygnęła sporną sprawę), droga sądowa, głosowanie (referendum, plebiscyt) i wybory.
13. Scharakteryzuj społeczeństwo Polskie i jego problemy.
Polska należy do największych krajów w Europie. Większość ludności Polski mieszka w miastach – 2002 r. ok. 61,7% Polaków było mieszkańcami miast. Ogólnej liczbie mieszkańców kobiety miały niewielką przewagę, na 100 mężczyzn przypadało 106 kobiet, a w miastach 110.
Z danych statystycznych wynika ze jesteśmy starzejącym się społeczeństwem. Od wielu lat spada liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, rośnie natomiast liczba ludności w wieku poprodukcyjnym i proprodukcyjnym. Prognozy wskazują ze to jest tendencja stała. Pod wzglądem wykształcenia społeczeństwo polskie jest bardzo zróżnicowane.
15. Co rozumiesz przez społeczeństwo obywatelskie i jak kształtowało się w Polsce po II wojnie światowej
Pojęcie społeczeństwa obywatelskiego jest wieloznaczne. W Najważniejszym znaczeniu dotyczy ono głównie sfery ekonomicznej obszaru swobodnej wymiany dóbr i usług, na ogół jednak przez społeczeństwo obywatelskie należy rozumieć zbiorowość ukształtowaną dzięki działaniu różnych konstytucji życia politycznego, jak wybory powszechne, organizacje polityczne i społeczne oraz kultura polityczna. Dzięki tym instytucjom obywatele mogą świadomie uczestniczyć w życiu publicznym
16. Jaką rolę spełniało powstanie NSZZ Solidarność w 1980 r. ?
Powstanie w 1980 r. wielomilionowego ruchu społecznego - solidarność - to najpoważniejszy przykład możliwości samoorganizowania się społeczeństwa Polskiego,
18. Wyjaśnij pojęcie doktryna polityczna
Termin doktryny pochodzi z łac. DOCTRINA, czyli nauka. Ogólnie oznacza pewien spojony system poglądów twierdzeń, założeń, które są podst. koncepcji naukowych (np. ewolucjonizm), religijnych (np. społeczna nauka kościoła), ekonomicznych i politycznych. Doktryna polityczna jest konkretyzacją ideologii, która określa sens polityki oraz zawiera podst. poglądy dotyczące funkcjonowania społeczeństwa i państwa. Można więc powiedzieć, że doktryna pozwala zastosować w praktyce teorie zawarte w ideologii. Natomiast program polityczny jest dostosowaniem doktryny do aktualnej sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej. Doktryna polityczna będąc uporządkowanym zbiorem poglądów dotyczących społeczeństwa i państwa, wyznacza praktyczne metody ich realizacji w ściśle określonym miejscu i czasie.
19. Scharakteryzuj ideologie konserwatywną
To ideologia głosząca potrzeby obrony istniejącego porządku społeczno - gospodarczego raz zachowania i wzmocnienia takich tradycyjnych wartości jak religia naród, państwo rodzina, własność prywatna. Konserwatyzm zrodziła się na przełomie XVIII i XIXw.
Podstawą konserwatyzmu jest przekonanie ze natura ludzka jest niedoskonała stąd ma skromność do czynienia zła. Skromności te człowiek może przezwyciężyć poszukiwaniem wskazówek dla swojej aktywności w religii, która jest podst. moralnego przestrzegania ich zasad gwarantuje bowiem stabilność społeczną. Konserwatyści podkreślają, ze podstawą ładu jest silna władza państwa, własności państwa, wolność osobista, poszanowanie praw. Konserwatyści współcześni podobnie jak ich poprzednicy krytykują społeczeństwo masowe w którym zjawiska poszanowania dla tradycji, potrzeba przynależności, samorządności, rządu.
20. Co głosił liberalizm?
Liberalizm - doktryna polityczna powstała na przełomie XIXw. . Jej głównym twórcą był Adam Schmit. Ideologia ta była ściśle związana z ideologią oświecenia i słowa wolności jednostek za źródło wszelkiego poglądu. Wynikała z racjonalizmu. Głosiła hasła wolności od wszelkich ograniczeń ze str. Państwa i społeczeństwa. Nadużycie jednostki wolności miało zapobiegać jej odpowiednią postawą moralną. W kwestiach gosp. Głoszono liberalizm ekonom. Polegający na swobodzie inicjatyw gospod. W wolnym rynku towarów, braku ingerencji w państwach w sprawie ekonomi w dziedzinie polityki głoszono liberalizm polityczny: swoboda głoszenia idei sprawdzeniem popularności domagano się przeprowadzenia wyborów a skład parlamentu miał być odbiciem poglądów społeczeństwa. Potocznie liberalizm ozn. Postawę tolerancyjną wobec poglądów i zachowań innych ludzi, nie chcąc stosowania ostrych środków w postępowaniu wobec ludzi. Do ideologii liberalizmu odwołują się PO i partia demokratyczna (Franciszek Mazowiecki)
21. Co głosi współczesna socjaldemokracja?
Odwołuje się do koncepcji politycznej, gospodarczej, społecznej i międzynarodowej.
Demokracja polityczna ozn. Pełnię wolności politycznej, obywatelskiej, religijnej, rządy większości przy poszanowaniu praw mniejszości oraz funkcjonowanie systemu wielopartyjnego.
Demokracja gospodarcza obejmuje postulaty związane z istnieniem wolnego rynku i własności prywatnej, jako służącym potrzebom ogółu społeczeństwa. Zakłada sprawiedliwy podział dochodów oraz stałe podnoszenie dobrobytu.
Demokracja społeczna ozn. Prawa socjalne obywateli i prawa do pracy, ochrona zdrowia, wypoczynku, wykształcenia, godnego mieszkania oraz zabezpieczenia na starość czy w przypadku niezdolności do pracy.
22. Co głosi nauka społeczna kościoła katolickiego?
Nauka KK to przede wszystkim chrześcijaństwo obejmujące nauczanie społeczne kościoła, czyli dokumenty kościelne. Głosi ona realne istnienie ugruntowanej q naturze człowieka powinności i uznaje, że częścią składową rzeczywistości społecznej są obiektywne wartości. Nawiązanie do katolickiej nauki społecznej wypracowuje odpowiednie zasady społeczne tj. ; służba osobowa, solidarność, pomocniczość. Kościół w swojej nauce społecznej oferuje przede wszystkim integralną wizję i pełne zrozumienie człowieka. Chrześcijańska antropologia odkrywająca niezbywalną godność każdej osoby ludzkiej, wprowadza rzeczywistość pracy, ekonomi polityki w oryginalną perspektywę, która rozjaśnia autentyczne wartości ludzkie oraz wspomaga świadectwo chrześcijańskie w rożnych środowiskach życia osobistego, kulturalnego i społecznego w tym sensie nauka społeczna kościoła ukazuje ze fundament moralności każdego działania społecznego polega na rozwoju ludzkiej osoby. Do tej idei odwołują się: zjednoczenie chrześcijańsko - narodowe, ruch patriotyczny, PiS
23. Co to jest państwo?
Państwo to organizacja publiczna wyposażona wyłączna i suwerenna władzy, obejmująca zakres swojego działania, ogół członków społeczeństwa zamieszkującego określone terytorium. Państwo legalnie posługujące się aparatem przymusu a przestrzeganie prawa jest jednym z podst. obowiązków obywateli i organizacji w nim działających.
Jakie cechy charakteryzują państwo?
Terytorialne tzn. że obejmuje zakresem swojego działania osoby przebywające na jego terytorium
- suwerenne tzn. że władza państwowa jest niezależna od innych państw oraz organizacji działających na terytorium państwa
- przymusowe legalnie posługuje się aparatem przymusu (policja, wojsko, sąd) zmusza obywateli do przestrzegania praw i obowiązków
- Polityczne tzn. rozwiązuje konflikty pomiędzy grupami społecznymi i jednostkami
24. Co to jest obywatelstwo?
Jest to związek człowieka z państwem
Podst. zasady nabywania obywatelstwa:
Zasada krajów, Zasada ziemi
25. Jakie funkcje spełnia państwo?
- zewnętrzna – utrzymanie stosunków dyplomatycznych z innymi państwami, współpraca z organizacjami między narodowymi
- wewnętrzna zapewnienie porządku i bezpieczeństwa, dbanie o rozwój gospodarczy, kulturalny, naukowy, pomoc społeczna, uchwalanie praw.
26. Podaj przykłady patologii władzy państwowej.
Alienacja – proces izolacji i dystansowania się się organów państwa od społeczeństwa
Korupcja – przyjmowanie korzyści majątkowych przez osoby sprawujące władzę w zamian za określone decyzje.
Partykularyzm – dbanie o własne interesy z pominięciem interesu ogółu
Nepotyzm – obsadzanie wysokich stanowisk krewnymi
Klientelizm – oparcie władzy na układach i wzajemnych zależnościach politycznych
Brutalizacja polityki - wymuszenie posłuszeństwa obywateli przez przemoc
27. Wymień trzy rodzaje władzy państwowej
Ustawodawcza
Wykonawcza
Sądownicza
28. Jakie są formy rządów w państwie?
Monarchia i republika
Monarchia forma rządów, w której stanowisko głowy państwa należy do monarchy (cesarz, król, sułtan, Książe) władzę swoją uzyskuje przez dziedziczenie lub poprzez wybory
Dzielimy ją na: dziedziczną, elekcyjną, absolutną, konstytucyjną (o uprawnieniach władzy decyduje konstytucja) parlamentarną (monarcha tylko reprezentuje państwo, rządzi parlament)
Republika Na czele stoi prezydent, wybierany na czas określony przez uprawnionych obywateli
Dzieli się na: prezydencką (silna władza)
Parlamentarną (słaby prezydent)
29. Wymień systemy ustrojowe państw członkowskich UE?
Parlamentarno - gabinetowy Austria, Belgia, Dania, Portugalia, Grecja, Holandia, Hiszpania, Irlandia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy, Estonia,
Prezydencko - parlamentarny Finlandia, Francja, Cypr, Czechy, Węgry, Słowacja, Słowenia, Polska, Malta, Łotwa, Litwa, Czechy,
Kanclerski Niemcy
30. Czym charakteryzuje się państwo autorytarne?
Państwo autorytarne to państwo w którym nie ma warunków do działania społeczeństwa obywatelskiego i idei samorządności. Charakteryzuje się silną władzą wykonawczą, która znajduję się w rękach jednostki.
31. Jakie są fundamentalne zasady demokracji?
Demokracja jest to forma ustroju państwa, w którym uznaje się wolę większości obywateli, jako źródło władzy przyznaje się wszystkim obywatelom kłopoty i prawa polityczne zapewniające im udział w sprawowaniu władzy. Najprościej mówiąc jest to władza ludu. Demokratyczne państwo jest państwem prawa, które realizuje zasady suwerenności i narodu i podziału władzy. Oczywiście prawidłowe funkcjonowanie państwa demokratycznego nie mogło by się odbyć oczywistych zasad obyczajowych tj. racjonalność, tolerancja dla innych, poglądów, obyczajów, gustu i wszelkich humanistycznych elementów.
Państwo demokr. jako szkielet swojego funkcjonowania stawia 4 podstawowe wartości są to: sprawiedliwość,
Wolność, równość, porządek.
Wartości te są bardzo ważne dla tego typu działania systemu demokratycznego. Demokracja to ustrój polityczny, w którym władza państwowa spoczywa w rękach wszystkich obywateli.
Obywatele ci mają prawo uczestniczyć w życiu politycznym, podejmować ogólnonarodowe decyzje oraz wybierać i odwoływać swoich przywódców. Społeczeństwo może realizować swoją zwierzchnią władzę bezpośrednio lub pośrednio
Demokracja bezpośrednia - wszyscy członkowie danej społeczności osobiście uczestniczą w podejmowaniu decyzji politycznych.
Pewnymi formami demokracji bezpośredniej w nowoczesnym świecie są:
1. Referendum powszechne, czyli głosowanie nad pewna konkretną sprawą w celu zebrania i wyrażenia opinii lub woli społeczeństwa (np. w Polsce w latach 90 odbyło się referendum dotyczące uwłaszczania i projektu nowej konstytucji)
2. Plebiscyt, czyli powszechne głosowanie mieszkańców określonego terytorium w sprawie przynależności tego obszaru do danego państwa
3. Zgromadzenia, zwoływane do podjęcia wymaganych uchwał
32. Jakie są formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym w ustroju demokratycznym?
Polska jest krajem demokratyczny. Zgodnie z konstytucją obywatele mają prawo do zrzeszania się i tworzenia różnych organizacji społecznych i samorządowych. (np. partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia) Warunek jest jeden - muszą być one zgodne z prawem.
35. Omów najważniejsze prawa człowieka według
Wykładni ONZ
Wszyscy ludzie rodzą się równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.
Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.
Nie wolno nikogo czynić niewolnikiem ani nakładać na niego służebności: niewolnictwo i handel niewolnikami są zakazane we wszystkich swych postaciach.
Nie wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki lub poniżający. Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie jego osobowości prawnej
Nikogo nie wolno samowolnie aresztować, zatrzymać lub wygnać z kraju
Każdy człowiek ma prawo do posiadania obywatelstwa.
Nie wolno nikogo pozbawiać samowolnie obywatelstwa ani nikomu odmawiać prawa do zmiany obywatelstwa.
36. Scharakteryzuj prawa człowieka i obywatela zapisane w naszej konstytucji
Art. 30
37. Wymień i omów obowiązki obywatela zapisane w naszej konstytucji
Art. 30
38. Wymień najważniejsze cnoty obywatelskie i wytłumacz jakie mają znaczenie dla dobrego funkcjonowania państwa i społeczeństwa obywatelskiego.
W dawnych czasach mówiono o tzw. cnotach obywatelskich. Najważniejszą cnotą była zawsze zdolność do przekładania dobra publicznego nad dobro jednostki, do poświęcenia dla dobra wspólnoty. Dobry obywatel jest uczciwy, prawdomówny, tolerancyjny i odpowiedzialny. Ważną cnotą obywatelską jest także zdolność do bycia solidarnym z innymi członkami swojej wspólnoty. Człowiek solidarny czuje, że jest odpowiedzialny za tych, którzy żyją wokół niego, i stara się im zawsze - w miarę swoich sił i możliwości - pomagać. Wie też, że powinien aktywnie uczestniczyć w życiu publicznym i współpracować z innymi - pełniąc różne funkcje społeczne albo działając w obywatelskich stowarzyszeniach lub organizacjach.
Cnoty obywatelskie nie dają się ująć w formułę prawną - są raczej sprawą obyczaju i niepisanej normy społecznej.
Dobry obywatel winien nie tylko znać swoje prawa i wypełniać obowiązki, ale równocześnie na co dzień kierować się zasadą umiaru i zdrowego rozsądku - na przykład czasem powinien umieć się samoograniczyć, czyli z czegoś zrezygnować w imię dobra większości: kolegów z klasy, wspólnoty sąsiedzkiej, miasta. . . Obywatel także powinien być lojalny wobec swojego państwa, nie oznacza to jednak akceptacji wszystkiego co czyni władza. Do cnót obywatelskich należy również odwaga - przejawiana w obronie ojczyzny, ale także odwaga walki o sprawiedliwość i należne prawa
39. Jakie są główne zagrożenia dla demokracji
Pierwszym poważnym zagrożeniem dla demokracji wynikającym z małej aktywności obywateli będzie wytworzenie się jednolitości władzy, co jest typowe dla państw niedemokratycznych. Dajmy na to, że rządząca partia, która ma przewagę w Sejmie i Senacie zatwierdzi ustawy mające na calu ograniczenie sprawowania władzy do jednej partii lub ograniczenie roli Sejmu i Senatu na rzecz prezydenta będzie odchodziła od ustroju demokratycznego do rządów autorytarnych czy też totalitarnych, a wiemy z historii, że stanowiłoby to nie tylko zagrożenia dla ludzi danego kraju, ale także całego kontynentu czy też świata.
Drugim zagrożeniem może być brak różnego rodzaju reform w przypadku, gdy brak będzie obywatelskich opinii, różnego rodzaju manifestacji czy też organizowania referendum czy też weta obywatelskiego na wydane już ustawy, za czym iść może zastój gospodarczy kraju, który z kolei pogłębi przepaść miedzy bogatymi a biednymi. Wyniszczyłoby to część społeczeństwa, które mogłoby doprowadzić do różnego rodzaju rewolucji, przewrotów, prób obalenia władzy i zniszczenia demokratycznego ładu.
Trzecim powodem, dla którego można zatracić demokracje będzie tzw. zakłamanie ze strony aparatów władzy. Biorąc pod uwagę, iż w państwie demokratycznym istnieje Monteskiuszowski trójpodział władzy jest tutaj niebezpieczeństwo nieodpowiedniego wyboru ludzi na stanowiska prawodawcze, wykonawcze i sądownicze. Gdy władza prawodawcza będzie stanowiła też władzę wykonawczą, to może ona wydawać prawa tyrańskie i w tyrański sposób je egzekwować. Gdy sędzia sprawujący władzę wykonawczą będzie sprawował zarazem władzę sądowniczą, to mógłby on być ciemiężycielem. Najgorsze byłoby, gdyby jeden organ sprawował wszystkie trzy władze, gdyż wtedy zakłócone zostałyby zasady pluralizmu oraz konstytucjonalizmu, które świadczą o demokratyczności państwa.
40. Czym jest partia polityczna i jakie funkcje spełnia funkcje w społeczeństwie
Partia polityczna - jest to organizacja społeczna o określonym programie politycznym, mająca na celu jego realizację poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub wywieranie na nią wpływu. Partie polityczne są organizacjami o charakterze członkowskim (są korporacjami) i dlatego są zaliczane do organizacji społecznych, podobnie jak stowarzyszenia, czy związki zawodowe. (art. 13)
41. Omów program polityczny dowolnej partii działającej obecnie w RP
Program polityczny PO
Program Platformy opiera się na założeniach liberalizmu gospodarczego oraz demokracji. PO opowiada się za likwidacją etatyzmu i ograniczeniem ingerencji państwa w gospodarkę; wysuwa propozycję wprowadzenia podatku liniowego. Platforma popiera wprowadzenie zasady wyborów większościowych z jednomandatowymi okręgami wyborczymi do Sejmu i likwidację Senatu.
Partia sprzeciwia się: legalizacji eutanazji, zmianom w prawie dotyczącym przerywania ciąży, rejestracji związków homoseksualnych i legalizacji tzw. „narkotyków miękkich”.
PO postuluje natomiast: likwidację bądź łączenie jednostek organizacyjnych w administracji w celu ograniczenia kosztów (tzw. tanie państwo), szerszą współpracę gospodarczą z USA, uproszczenie i zmniejszenie podatków, prywatyzację, zniesienie poboru do wojska i wprowadzenie armii zawodowej, wprowadzenie częściowej odpłatności za studia państwowe (z pozostawieniem państwowego systemu stypendialnego) oraz upublicznienie wszystkich teczek peerelowskich służb
42. Jakie zmiany dokonały się w Polsce po 1989 r.
Przywrócono tradycyjna nazwę państwa - rzeczpospolita Polska. Uchwalono 23. kwietnie 1992r. ustawy konstytucyjne o trybie przygotowania uchwalenia Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Dawna inteligencja straciła elitarność, ponieważ pojawiła się wielka grupa nowej tzw. Inteligencji panującej.
Nastąpiła masowa migracja ludności wiejskiej do miast, wzrosła liczebnie klasa robotnicza Nastąpiło przejścia
od zasady jednolitej władzy państwowej do podziału władzy
- od monopolu partii komunistycznej do konstytucyjnych gwarancji dla pluralizmu politycznego
- od państwa prerogatywnego z obowiązującą zasadą praworządności socjalistycznej do państwa prawa
43. Przedstaw zasady ustrojowe zapisane w konstytucji RP.
- zasada suwerenności narodu – zgodnie z którą posiada ona prawa i obowiązki i od niego wywodzi się władza w Rzeczpospolitej
- z republikańskiej formy państwa - wykluczająca jakiekolwiek formy dziedziczenia władzy
- z demokratycznego państwa prawnego - czyli takiego, w którym prawo jest wartością nadrzędną wobec wszelkich norm czy reguł postępowania
- z reprezentacji politycznej – zgodnie z którą naród rządzi poprzez swoich wybranych przedstawicieli
- z pluralizmu politycznego – dopuszczająca istnienie i działanie wielu partii politycznych
- z samorządności terytorialnej
- z niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów i trybunałów
- z wolności i praw człowieka i obywatela
44. Jakie są zasady prawa wyborczego w Polsce?
- Zasada powszechności – ozn. zakaz stosowania cenzusów wyborczych
- Z. równości ozn. ze każdy wyborca dysponuje jednakową liczba głosów
- z. bezpośredniości ozn, że wyboru posła czy senatora dokonuje bezpośrednio sam wyborca
- z. proporcjonalności ozn. że każda z partii zgłaszających listy kandydatów otrzymuje mandaty w stosunku proporcjonalnym do liczby uzyskanych głosów
- z. tajności umożliwia nam swobodne podejmowanie decyzji
45. Kto sprawuje w Polsce władze ustawodawczą i jak odbywają się te wybory
Art. 95
46. Jakie prawa i obowiązki mają posłowie i senatorowie Art. 102
48. Przedstaw najważniejsze funkcje sejmu
1. Ustawodawcza
Podstawowym zadaniem Sejmu jest uchwalanie ustaw, w tym ustawy budżetowej. Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, uchwala wotum nieufności Radzie Ministrów.
2. Kreacyjna
- uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu
- za zgodą Senatu, powołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich i Generalnego Inspektora Danych Osobowych
- na wniosek prezydenta powołuje Prezesa Narodowego Banku Polskiego
- powołuje członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Krajowej Rady Sądownictwa i Rady Polityki Pieniężnej
3. Kontrolna
Udziela rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa, stosuje interpelacje, może wyrażać wotum zaufania wobec Rady Ministrów większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, wotum nieufności wobec Rady Ministrów bądź poszczególnych ministrów. Posłowie kierują do premiera lub poszczególnych ministrów interpelacje oraz pytania w sprawach bieżących. Rozpatrują sprawozdania Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, wysłuchują corocznej informacji Rzecznika Praw Obywatelskich. Sejm może powołać komisję śledczą do zbadania jakiejś sprawy.
49. Jak powstaje ustawa sejmowa?
Art. 118 - 122
50. Przedstwa najważniejsze funkcje senatu
Art. 121 - 125
52. Jak wybieramy prezydenta RP
Art. 127
53. Omów kompetencje prezydenta RP
Art. 128
54. Omów zadania Rady Ministrów
a) funkcje ministrów:
- kierowanie pracą ministerstwa
- realizacja postanowień sejmu oraz wytycznych premiera
- powoływanie i odwoływanie sekretarzy i podsekretarzy stanu (zastępcy ministrów odpowiedzialni za działalność ministerstwa)
b) funkcje Prezesa Rady Ministrów:
- kierowanie pracami rządu
- powoływanie składu rządu
- odwoływanie członków rządu
- koordynacja pracy resortów
- reprezentowanie rządu na zewnątrz
- wydawanie rozporządzeń do ustaw (konkrety)
- kontrola nad działalnością samorządów terytorialnych
- powoływanie wojewodów
- nadzór nad następującymi instytutami: UOP, Główny Urząd Miar, PAP, ZUS, Komisja Papierów Wart.
56. Wyjaśnij jaką rolę w państwie odgrywają sądy powszechne?
Sądy powszechne, organy wymiaru sprawiedliwości, które obejmują sądy rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne. W większości rozstrzygają sprawy z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego lub prawa pracy.
Organizacja i zadania sądów powszechnych:
Sądy powszechne są podstawowym rodzajem sądów ze względu na ilość i wagę rozstrzyganych spraw. Do sądów powszechnych należą: sądy rejonowe, sądy wojewódzkie,
sądy apelacyjne.
Zwierzchni nadzór nad sądami powszechnymi sprawuje Sąd Najwyższy. Do zadań sądów powszechnych należą wszystkie sprawy, których przepisy nie przekazały innym organom wymiaru sprawiedliwości. Ich zakres jest bardzo szeroki i obejmuje ogromną większość spraw rozstrzyganych przez organy wymiaru sprawiedliwości.
O tworzeniu sądów powszechnych decyduje minister sprawiedliwości, który ustała jednocześnie siedzibę sądu i obszar jego właściwości.
Sądy apelacyjne tworzone są dla obszaru kilku województw. Ich zadaniem jest rozpoznawanie środków odwoławczych od orzeczeń sądów wojewódzkich wydanych w pierwszej instancji.
Sądy wojewódzkie są tworzone dla poszczególnych województw. Do zadań sądu wojewódzkiego należy:
a) rozpatrywanie odwołań od orzeczeń sądów rejonowych; w tym przypadku sąd wojewódzki występuje w charakterze sądu drugiej instancji,
b) rozstrzyganie ważniejszych spraw w charakterze sądu pierwszej instancji.
57. Jakie są gwarancje niezawisłości sędziowskie
Art. 178 - 181
58. Czym zajmuje się Sąd Najwyższy w RP?
Art. 183
59. Przedstaw funkcje trybunału konstytucyjnego
188 - 190, 191 - 197
60. Czym zajmuje się Trybunał Stanu
198
61. Przedstaw kompetencje Najwyższej Izby Kontroli
202 - 207
62. Czym zajmuje się urząd Rzecznika Praw Obywatelskich?
208 - 212
63. Czym zajmuje się krajowa Rada Radiofonii i telewizji?
213 - 215
64. Czym zajmuje się prokuratura?
Prokuratura jest państwowym organem, którego zadaniem jest strzeżenie praworządności, czuwanie nad ściganiem przestępstw i oskarżanie przed sądem. Instytucja prokuratury jest pochodzenia francuskiego.
65. Przedstaw role prezydenta i sejmu przy powoływaniu Rady Ministrów
154 - 155
66. Przedstaw trójstopniowy podział terytorialny RP
Samorząd - forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, która dzięki temu może decydować w granicach prawa o istotnych dla siebie sprawach działając bezpośrednio lub za pośrednictwem demokratycznie wybranego przedstawicielstwa.
Od 1 stycznia 1999r w Polsce obowiązuje trójstopniowy podział terytorialny panstwa. Jednostkami tego podziału są: gmina, powiat, województwo
Terytorium Polski zostało podzielone na 16 województw. W ramach województw funkcjonują powiaty a najniższy szczebel podziału stanowią gminy. Z każdej z tych jednostek funkcjonuje samorząd Tak więc mamy samorząd gminny powiatowy i wojewódzki. Zakres działania samorządu woj. Nie narusza samodzielności powiatu i gminy. Podobnie samorząd powiatowy nie narusza samodzielności gminy. Tak więc organy samorządu działające na wyższych szczeblach podziału terytorialnego nie są nadrzędne.
Województwa: podkarpackie, małopolskie, świętokrzyskie, lubelskie, śląskie, opolskie, dolnośląskie, lubuskie, zachodnio - pomorskie, pomorskie, kujawsko - pomorskie, warmińsko - mazurskie, podlaskie, mazowieckie, łódzkie, wielkopolskie
67. Przedstaw uprawnienia i zadania wojewody
Do zadań wojewody należy ponadto:
1) sprawowanie kontroli przestrzegania:
a) legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalności oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców;
b) obowiązku informowania powiatowych urzędów pracy o zatrudnianiu bezrobotnego lub powierzeniu mu wykonywania innej pracy zarobkowej;
c) obowiązku informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności;
d) obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy;
e) obowiązku dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia w przypadku prowadzenia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia;
f) obowiązku prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z zasadami określonymi w ustawie.
68. Omów zadania samorządu gminy
- samodzielne ustalanie sieci publicznych przedszkoli i szkół podstawowych oraz gimnazjalnych, a także granice ich obwodów
- nadzór nad kontrolą spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki i prowadzenie w tym zakresie ewidencji dzieci i młodzieży w wieku od 3 - 18 lat
- współpraca z organami nadzoru pedagogicznego w zakresie określonym ustawą o systemie oświaty i wykonywanie zaleceń Kuratora Oświaty
- prowadzenie polityki kadrowej wobec dyrektorów szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, przedszkoli i placówek oświatowych
- zatwierdzanie corocznych (projektów) arkuszy organizacyjnych szkół, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, przedszkoli i placówek oświatowych
- opracowywanie wniosków w zakresie utrzymywania szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, przedszkoli i placówek oświatowych oraz zapewnienia im lokalnych i materialnych warunków do realizacji programów dydaktyczno - wychowawczych i innych zadań statutowych oraz likwidacji tych jednostek
- wykonywanie prac dotyczących realizacji kompetencji Zarządu w zakresie przygotowania projektu budżetu, nadzoru nad jego realizacją i przestrzeganiem dyscypliny budżetowej w jednostkach oświatowych, wychowania i sportu
69. Jakie są zadania samorządu powiatowego?
- przygotowywanie projektów strategii oświatowej powiatu
- upowszechnianie wykształcenia na poziomie średnim
- ustalenie sieci szkół ponadgimnazjalnych
- nadzór nad działalnością szkół i placówek oświatowych w zakresie spraw administracyjnych i finansowych
- prowadzenie spraw związanych z wpisem do ewidencji i skreśleniem z ewidencji szkół i placówek oświatowych niepublicznych
- analiza arkuszy organizacyjnych szkół i placówek oświatowych
- sprawdzanie pod względem prawnym statutów szkół i placówek oświatowych
70. Jakie są relacje między państwem a kościołem katolickim ?
Stosunki między rzeczpospolita a Kościołem katolickim reguluje KONKORDAT, czyli umowa międzynarodowa zawarta między Stolicą Apostolską. Stosunki między Polską a innymi kościołami i związkami wyznaniowymi regulują ustawy.
Konstytucyjne relacje między państwem i kościołem opierają się między innymi na zasadzie równouprawnienia Kościołów i innych związków wyznaniowych, czyli na poszanowaniu pluralizmu wyznaniowego i światopoglądowego. Do istotnych zasad należy również deklaracja bezstronności państwa wobec przekonań religijnych oraz autonomii i niezależności państwa i kościoła. Całkowicie oddzielenie państwa od kościoła jest niemożliwe i dlatego konstytucja przewiduje współdziałanie i współpracę w ważnych dla społeczeństwa sprawach, takich jak walka z bezrobociem czy przeciwdziałanie skutkom ubóstwa. W Polsce działają kościoły i związki wyznaniowe, których status regulują odrębne ustawy. Należy do nich między innymi: Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko - Augsbusrski, Polskokatolicki Kościół, Kościół Zielonoświątkowy i Kościół Gmin Żydowskich
71. Omów działalność najaktywniejszej i największej pozarządowej ochrony praw człowieka Amnesty Intenational
W kraju od 1990 r. funkcjonuje Polskie Stowarzyszenie Amnesty Intenational. Grupy AI działają w kilku miastach Poslki: Warszawa, Lublin, Gdańsk, Toruń, Kraków. Status AI odnosi się do Deklaracji Praw Człowieka. . AI występuje w obronie więźniów politycznych, przeciw karze śmierci i torturom, walkę o prawo każdego człowieka
72. Jakie instytucje państwowe w Polsce gwarantują ochronę praw człowieka?
Gwarancją przestrzegania praw człowieka w Polsce są:
sądy powszechne, Naczelny Sąd Administracyjny, Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich.
73. Przedstaw najważniejsze fakty dotyczące procesu integracji Europejskiej
- integracja ekonomiczna polega na usuwaniu ograniczeń w handlu między państwami, w zapewnieniu swobody przepływu towarów, usług, osób oraz kapitału.
- i. polityczna polega na tworzeniu instytucjonalnych mechanizmów procedur podejmowania decyzji,
- i. gospodarcza może przybierać kilka form które prezentują równocześnie różne stopnie integracji:
a) strefa wolnego handlu,
b) unia celna
c) wspólny rynek
d) unia gospodarcza
e) pełna integracja gospodarcza
74. Jakie są organy UE?
Główne instytucje polityczne - parlament europejski
- parada UE - najważniejszy organ wspólnoty
- Komisja Europejska –rodzaj rządu UE
a) instytucje sądowe i kontrolne
- trybunał sprawiedliwości
- sąd pierwszej instancji do rozpatrywania drobniejszych spraw
- trybunał trybunał obrachunkowy znany tez jako trybunał referendum księgowych
- Europejski rzecznik praw obywatelskich
- instytucje gospodarcze Europejski system banków centralnych obejmujący banki centralne państw członkowskich:
- Europejski Bank Inwestycyjny
- komitet regionu
- inne organy
- Agencje UE
- Europejski urząd
- pomocnicze jednostki organizacyjne
- Europejskie służby zatrudnienia
- europejskie biuro selekcji kadr
75. Wymień i scharakteryzuj trzy filary współpracy UE
1. Traktat ustanawiający wspólnotę europejską oraz traktat ustanawiający europejską wspólnotę energii atomowej
2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwo
3. Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych, współpraca w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
76. Przedstaw drogę Polski do UE.
1991 16 grudnia podpisano Układ Europejski - umowę o stowarzyszeniu Polski w UE
1994 8 kwietnia Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej
1988 Rozpoczęcie negocjacji o warunkach wstąpienia Polski do Unii Europejskiej
2001 Polska do Unii wstępuje w roku 2004
2002 13 grudnia 2002 roku Polska zakończyła negocjacje z Unią Europejską
2003 8 czerwca Polacy poparli akcesję w referendum
16 kwietnia 2003 roku Polska podpisała w Atenach Traktat Akcesyjny
2004 Polska wstąpiła do Unii Europejskiej!
77. Jakie są symbole EU??
Flaga
Dwanaście gwiazd w miejscu godzin na tarczy zegara na chabrowym tle. Liczba gwiazd jest niezmienna. Pomysłodawcami flagi są: hiszpański dyplomata Salvador de Mandariaga y Rpjo i francuski polityk Arsen Heitz.
Paszport
W kolorze burgundzkiego wina, z napisem . Unia Europejska" pod nazwą państwa wydającego dokument. Ma taki sam status prawny jak dokumenty wydawane przez kraje członkowskie i może być używany podczas podróży po całym świecie.
Waluta
Znakiem graficznym euro jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami. Symbolizuje ona korzenie cywilizacji europejskiej, próby zintegrowania naszego kontynentu i zapewnienia stabilizacji wewnętrznej. Niektórzy dopatrują się również w symbolu euro wyzwania dla dolara amerykańskiego, którego charakterystyczną cechą są dwie pionowe linie.
Hymn
Jest to muzyczna aranżacja Herberta von Karajana "Ody do radości" z IV części IX symfonii Ludwika van Beethovena. Taki sam hymn ma Rada Europy.
Obywatelstwo
Posiada je każda osoba, o narodowości jednego z krajów członkowskich, każdy obywatel Unii może się swobodnie poruszać i osiedlać na terenie jej krajów członkowskich, i ma również prawo głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych kraju unijnego w którym prezentuje nawet jeśli nie jest jego obywatelem
78. Przedstaw cele działania rady europy
Do chwili obecnej Rada Europy ustanowiła 199 wiążące prawnie traktaty lub konwencje europejskie, dotyczące zagadnień rozciągających się od praw człowieka do walki ze zorganizowaną przestępczością i od zapobiegania torturom do ochrony danych, czy współpracy kulturalnej. Wiele z nich otwartych jest dla państw nie będących członkami Organizacji. Rada tworzy również zalecenia (rekomendacje) dla rządów zawierające wytyczne polityki wobec kwestii takich jak zagadnienia prawne, zdrowie, edukacja, kultura i sport
80. Jakie są podstawowe zasady i najważniejsze zadania NATO.
Głównym zadaniem NATO jest zagwarantowanie wolności i bezpieczeństwa wszystkim swoim członkom środkami politycznymi i militarnymi, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych. Sojusz, oparty na wspólnych wartościach demokracji, prawach człowieka i poszanowaniu prawa, od momentu powstania działa na rzecz ustanowienia sprawiedliwego i trwałego ładu pokojowego w Europie.
81. Przedstaw strukturę organizacyjną NATO
Struktura organizacyjna NATO dzieli się na ciała cywilne (polityczne) i wojskowe.
Część cywilna składa się z:
- kolegialnych ciał decyzyjnych i doradczych Sojuszu oraz reprezentacji narodowych ;
- centralnych instytucji wykonawczych NATO;
- instytucji pomocniczych NATO
Komitet Wojskowy NATO jest najwyższym ciałem konsultacyjnym i doradczym Rady Północnoatlantyckiej w dziedzinie wojskowej. Składa się on z narodowych reprezentantów wojskowych (oprócz Islandii, która nie posiada armii), będący stałymi przedstawicielami szefów sztabów sił zbrojnych państw członkowskich. Obsługę prac Komitetu Wojskowego NATO zapewnia Międzynarodowy Sztab Wojskowy (IMS), który obok Sekretarza Generalnego i podległych mu biur (Sekretariat Wykonawczy, Biuro Prasy i Informacji, Biuro Bezpieczeństwa NATO) oraz Sztabu Międzynarodowego (IS) stanowi centralny organ wykonawczy Sojuszu.
82. Omów działalność ONZ
Główne cele:
- utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa światowego
- rozwijanie współpracy międzynarodowej
- ochrona praw i godności człowieka
- popieranie postępu w dziedzinie gospodarczej
- przyjmowanie nowych członków
- rewizja postanowień Karty NZ
- wybór sekretarza Generalnego
83. Przedstaw genezę i strukturę ONZ
ONZ należy do organizacji uniwersalnych, to znaczy takich, które są otwarte dla wszystkich państw i dlatego jest międzynarodową strukturą o największym zasięgu. Jest organizacją międzynarodową, powszechną o charakterze uniwersalnym, mającą najszerszy zakres działania ze wszystkich organizacji międzyrządowych. Członkami organizacji są wyłącznie państwa.
Podstawową prawną funkcjonowania ONZ jest Karta Narodów Zjednoczonych. Jest ona wielostronną umową międzynarodową warunkowo otwartą dla innych państw. ONZ jest podmiotem prawa międzynarodowego przysługują jej immunitety i przywileje regulowane przez konwencje oraz umowy dwustronne podpisane z USA oraz Szwajcarią. Siedzibą ONZ jest Nowy Jork
Zasady działania ONZ opierają się na następujących założenia
- suwerenna równość (wszystkie państwa są równe i suwerenne)
nieinterwencji (zakaz interwencji jednego państwa w wewnętrzne sprawy innego państwa. Zakaz ten dotyczy również ONZ, która ma zakazane interweniowanie w sprawach należących do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa)
wykonywania zobowiązań międzynarodowych (państwa zobowiązują się że będą wykonywać zobowiązania przyjęte zgodnie z duchem Karty)
- pokojowe załatwianie sporów (wszyscy członkowie ONZ są zobowiązani do załatwiania sporów międzynarodowych takimi środkami, aby nie dopuścić do zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego)
- wyrzeczenie się siły (państwa zobowiązały się do wyrzeczenia się groźby lub użycia siły we wzajemnych stosunkach)
bezpieczeństwo zbiorowe (wszyscy członkowie okażą organizacji wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą)
84. Omów działania Polski w pracach ONZ
Uczestnictwo Polski w działaniach ONZ
Z uwagi na rozbieżności w sprawie uznania Rządu Tymcz. i jego prawa do reprezentowania państwa pol., przedstawiciele Pol. nie brali udziału w konf. zał. Jednakże zarezerwowano dla Pol. miejsce pierwotnego czł. ONZ. Po uznaniu Tymcz. Rządu Jedności Nar. przez zachód; minister spraw zagr. Rzymowski podpisał 16 X 1945 oryginał Karty NZ. Od tego czasu Pol. bierze czynny udział w pracach organów głównych i pomocniczych ONZ oraz organizacji wyspecjalizowanych.
14 XI 1958 - plan Rapackiego, czyli strefy bezatomowej na terenie Pol. i Czechosł. Dał on początek planom zmierzającym do tworzenia takich stref w różnych częściach świata.
W 1964 - plan Gomułki dotyczył zamrożenia zbrojeń nuklearnych i termonuklearnych na obszarze strefy bezatom.
Polacy wnieśli wkład w:
- organizowanie współpracy gosp.
- ściganie i karanie zbrodniarzy wojennych
- w pracach związanych z ochroną praw człowieka
- kodyfikację prawa międzynarodowego
Polska uczestniczyła w operacjach pokojowych np. w Kambodży, Libanie, byłej Jugosławii, na wzgórzach Galon, w Ruandzie, Kuwejcie, Liberii.
Funkcję zastępcy sekretarza generalnego pełniło dwóch Polaków, ambasadorowie Bogdan Lewandowski i Eugeniusz Wizner.
Tadeusz Mazowiecki jako specjalny sprawozdawcą Kom. Praw Człowieka, badał naruszanie praw czł. w b. Jugosławii.
87. Scharakteryzuj problemy społeczno - ekonomiczne współczesnego świata
Problemy społeczno - ekonomiczne
- Dysproporcje w rozwoju gospodarczym
Miernikiem pozycji gospodarczej państwa jest poziom produktu krajowego brutto(PKB) na jednego mieszkańca. Rozpiętości między krajami są na przełomie XX i XXI wieku bardzo duże i wahają się. Wśród państw na świecie można wyodrębnić kraje wysoko rozwinięte, około trzydziestu, które należą do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju(OECD) i słabo rozwinięte, określane jako kraje trzeciego świata, do których zaliczamy państwa Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej.
Szansą na odrobienie zapóźnień rozwojowych państw trzeciego świata wzrosła by wraz z rozszerzeniem wymiany handlowej między państwami wysoko i słabo rozwiniętymi. Dużą rolę w rozwiązaniu tego problemu miałoby wyszkolenie odpowiednio wykwalifikowanej kadry, zdolnej właściwie stosować nowoczesne technologie. Niezbędna jest także pomoc zewnętrzna, która z zostałaby odpowiednio wykorzystana.
- Bezrobocie
W krajach wysoko rozwiniętych bezrobocie jest klasycznym problemem globalnym, powstałym w wyniku zmian technologicznych w produkcji. Nowym technologiom towarzyszyła automatyzacja i komputeryzacja produkcji, co dawało w następstwie znaczne redukcje zatrudnienia. Przyczyny bezrobocia w krajach słabo rozwiniętych tkwią głównie w wysokim przyroście naturalnym i niskich kwalifikacjach. Sytuacja bezrobotnych w krajach bogatych i biednych różni się znacznie. W tych ostatnich bowiem często nie istnieją dostateczne zabezpieczenia socjalne tej kategorii osób.
Wielu ekspertów widzi rozwiązanie tego problemu w zasadniczym skróceniu czasu pracy oraz w rozwoju zatrudnienia w usługach związanych z opieką społeczną, kulturą, oświatą i ochroną środowiska.
- Głód i niedożywienie
Głód i niedożywienie to problemy, z którymi boryka się ludność państw o niskim poziomie ekonomicznym. Zacofanie cywilizacyjne, problemy demograficzne i dodatkowo klęski suszy sprawiły, że wzrost produkcji żywności był niższy od przyrostu naturalnego. Problemem jest nie tyle brak żywności, ile nierównomierny jej rozdział. Zdaniem niektórych ekspertów, światowa produkcja żywności może obecnie pokryć potrzeby mieszkańców Ziemi. W rzeczywistości w niektórych krajach (np. kraje UE) nadwyżki żywności są często niszczone z uwagi na zbyt wysokie koszty magazynowania. W innych natomiast nie można wytworzyć takiej ilości produktów rolnych, która zaspokoiłaby potrzeby ich mieszkańców. Jednocześnie krajów tych nie stać na import żywności.
Rozwiązaniem tego problemu jest wyhodowanie odmian wydajnych zbóż, które mogą być uprawiane w tych krajach. Przydatna jest także pomoc ze strony krajów wysoko rozwiniętych, w postaci kredytów, które przy pomocy Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego, mają być wykorzystane racjonalnie.