II Rzeczpospolita

Nazwa podkreśla ciągłość z I Rzecząpospolitą (1569–1795), zlikwidowaną traktatami rozbiorowymi zawartymi pomiędzy Austrią, Prusami i Rosją w drugiej połowie XVIII wieku (1772–1795). Urzędowym językiem II Rzeczypospolitej był polski, a walutą początkowo marka polska, a od 1924 złoty polski. Od 1939 roku, po agresji III Rzeszy i ZSRR, państwo znalazło się w stanie okupacji wojennej, posiadało jednak konstytucyjne organy władzy państwowej i siły zbrojne, działające równolegle w podziemiu (Armia Krajowa) i na uchodźstwie (Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie), dzięki czemu de iure i de facto, II Rzeczpospolita istniała aż do 1945 roku.W czasie II wojny światowej (1939–1945) terytorium państwowe II Rzeczypospolitej było okupowane przez Niemcy, ZSRR, Słowację i Litwę. II Rzeczpospolita zachowała suwerenność państwową, w stosunkach dyplomatycznych reprezentowana była przez Rząd RP na uchodźstwie, który uzyskał schronienie w Paryżu (do 1940), a następnie w Londynie. Większość terytorium Rzeczypospolitej Polskiej anektowanego przez Związek Radziecki i Litwę w 1939 została w 1945 wcielona do Ukraińskiej SRR, Białoruskiej SRR i Litewskiej SRR. Za symboliczny początek II Rzeczypospolitej przyjmuje się 11 listopada 1918 roku, kiedy to Józef Piłsudski objął władzę wojskową z rąk Rady Regencyjnej w Warszawie. Trzy dni później (14 listopada) przejął również władzę cywilną, a zarówno Rada Regencyjna, jak i Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej rozwiązały się, przekazując władzę Piłsudskiemu, wkrótce Tymczasowemu Naczelnikowi Państwa.Po agresji na Polskę III Rzeszy i ZSRR (kampania wrześniowa) i okupacji wojennej terytoriów II RP przez obu agresorów (we wrześniu 1939) legalną kontynuacją władz II Rzeczypospolitej, uznawaną na arenie międzynarodowej przez cały okres II wojny światowej był Rząd RP na uchodźstwie, a jako podległa mu administracja w okupowanym kraju – Polskie Państwo Podziemne i jego struktury polityczne i wojskowe (Armia Krajowa) w skrócie AK. Wycofanie uznania dyplomatycznego dla rządu RP na uchodźstwie przez Wielką Brytanię i USA 6 lipca 1945 roku (i w konsekwencji pozostałe kraje świata zrzeszone w konstytuującej się wówczas Organizacji Narodów Zjednoczonych (jedynie Hiszpania, Irlandia i Watykan uznawały rząd RP na uchodźstwie)) uznać można za faktyczny koniec prawnomiędzynarodowy II Rzeczypospolitej.

Ostatecznym aktem jej formalnego istnienia było przekazanie 22 grudnia 1990 roku insygniów prezydenckich II Rzeczypospolitej i oryginału konstytucji kwietniowej przez Ryszarda Kaczorowskiego – ostatniego prezydenta II Rzeczypospolitej na uchodźstwie – pierwszemu wybranemu w wolnych wyborach prezydentowi RP – Lechowi Wałęsie.Uznanie Międzynarodowe Józef Piłsudski niezwłocznie po objęciu władzy cywilnej, tj. 16 listopada 1918 r., wystosował depesze do państw Ententy, informując je o powstaniu niepodległego państwa polskiego[11][12]. Natomiast jako pierwsze istnienie niepodległego państwa polskiego uznały 20 listopada 1918 r. Niemcy, jednak już 15 grudnia 1918 roku Polska zerwała z tym państwem stosunki dyplomatyczne.Szersze uznanie niepodległości Polski na arenie międzynarodowej związane było z postawą Francji i Wielkiej Brytanii. Wkrótce po rozejmie w Trewirze i zawieszeniu broni na froncie polsko-ukraińskim, uznały rząd Polski: Rada Najwyższa Mocarstw Sprzymierzonych (21 lutego 1919 r.), Francja (24 lutego) oraz Wielka Brytania (25 lutego). Japonia 22 marca 1919 roku i 27 marca tego samego roku niepodległość Polski uznała Stolica Apostolska. Terytorium i granice:Powierzchnia kraju: 388 634 km² (1 stycznia 1938)389 720 km² (po zajęciu Zaolzia w październiku 1938) Całkowita długość granic Polski – 5529 km  z Niemcami – 1912 km
z ZSRR – 1412 km
z Czechosłowacją – 984 km
z Litwą – 507 km
z Rumunią – 349 km
z Wolnym Miastem Gdańsk – 121 km
z Łotwą – 109 km
granica morska – 71 km (z Mierzeją Helską 147 km). Typ państwa republika parlamentarna (1919–1926)
republika semiprezydencka (1926–1935), republika prezydencka (1935–1939), republika prezydencka w stanie wojny (1939–1945) Jednostka monetarna marka polska (1918–1924) – na terenie całego kraju od kwietnia 1920
złoty polski (1924–1939) Kalendarium wydarzeń politycznych: 
7 października 1918 – Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Królestwa Polskiego od Niemiec i Austro-Węgier.
11 listopada 1918 – objęcie władzy wojskowej w Warszawie przez Józefa Piłsudskiego
22 listopada 1918 – po raz pierwszy użyto oficjalnie określenia Republika Polska, co oznaczało zniesienie ustroju monarchistycznego w Polsce.
28 listopada 1918 – kobiety w Polsce uzyskują prawa wyborcze dekretem Józefa Piłsudskiego.1918–1921 – sześć wojen i konfliktów granicznych:

1 listopada 1918 – Bitwa o Lwów 1918-1919
27 grudnia 1918 – powstanie wielkopolskie
17 sierpnia 1919 – wybuch I powstania śląskiego (następne: 19/20 sierpnia 1920 i 3 maja 1921)
wojna polsko-bolszewicka
wojna polsko-ukraińska
konflikt polsko-litewski
polsko-czechosłowackie konflikty graniczne 26 stycznia 1919 – wybory do Sejmu Ustawodawczego
20 lutego 1919 – Mała Konstytucja
28 czerwca 1919 – podpisanie Traktatu Wersalskiego z Niemcami13–19 sierpnia 1920 – bitwa warszawska
2 lutego 1921 – układ sojuszniczy z Francją
2 marca 1921 – układ z Rumunią
17 marca 1921 – konstytucja marcowa
18 marca 1921 – traktat ryski z RFSRR
16 czerwca 1922 – inkorporacja Górnego Śląska
16 grudnia 1922 – Zamach na prezydenta RP Gabriela Narutowicza
15 marca 1923 – Rada Ambasadorów zatwierdziła przebieg wschodniej granicy II RP
28 kwietnia 1924 – powołanie Banku Polskiego, początek reformy walutowej Grabskiego
12–14 maja 1926 – zamach majowy (stanu) Piłsudskiego (początek sanacji)
4 grudnia 1926 – powstał Obóz Wielkiej Polski w poznańskim „Hotelu Bazar”, inicjatorem był Roman Dmowski
16 listopada 1930 – tzw. „wybory brzeskie”
14 czerwca 1932 – kryzys gdański; ORP Wicher wymusił respektowanie prawa RP do obecności zbrojnej w porcie Wolnego Miasta Gdańska
25 lipca 1932 – pakt o nieagresji z ZSRR
26 stycznia 1934 – deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami
14 kwietnia 1934 – powstał Obóz Narodowo-Radykalny
23 kwietnia 1935 – ustanowienie konstytucji kwietniowej
12 maja 1935 – śmierć Józefa Piłsudskiego
1936 – utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego
2 lutego 1937 – utworzenie Obozu Zjednoczenia Narodowego
1 października 1938 – wkroczenie wojsk polskich na Zaolzie i przyłączenie go do Polski
2 stycznia 1939 – śmierć Romana Dmowskiego
31 marca 1939 – gwarancje Wielkiej Brytanii i Francji dla Polski (deklaracja udzielenia pomocy w razie zagrożenia militarnego)
23 sierpnia 1939 – pakt ZSRR z III Rzeszą (tzw. Pakt Ribbentrop-Mołotow)
25 sierpnia 1939 – układ sojuszniczy między Polską i Wielką Brytanią
1 września 1939 – agresja III Rzeszy, początek kampanii wrześniowej, początek II wojny światowej
17 września 1939

(rano) – agresja ZSRR na Polskę
(wieczorem) – ewakuacja rządu II Rzeczypospolitej przez Kuty do Rumunii

22 września 1939 – kapitulacja Lwowa przed Armią Czerwoną
28 września 1939 – kapitulacja Warszawy
30 września 1939 – powołanie w Paryżu przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza rządu premiera Władysława Sikorskiego
2 października 1939

kapitulacja Rejonu Umocnionego Hel przed Wehrmachtem
dekret prezydenta RP Władysława Raczkiewicza o rozwiązaniu Sejmu i Senatu

5 października 1939 – kapitulacja Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie (ostatniego związku operacyjnego na terytorium Polski), weszła w życie następnego dnia.