Reguła Markownikowa

Reguła Markownikowa – atom wodoru przyłącza się do atomu węgla o niższej rzędowości (związanego z mniejszą liczbą atomów węgla).

Jest to reguła pozwalająca przewidzieć produkt przyłączania cząsteczki fluorowcowodoru HX do podwójnego wiązania w cząsteczce związku nienasyconego, jeśli to podwójne wiązanie występuje między atomami węgla związanymi z różną liczbą atomów wodoru.

Zgodnie z Markownikowa regułą atom wodoru z cząsteczki HX przyłącza się do atomu węgla związanego z większą liczbą atomów wodoru. Regułę tę odkrył chemik rosyjski W.W. Markownikow (1838-1904). Występuje ona podczas reakcji addycji (przyłączenia) cząsteczki HX (-Cl, -Br, -J, -OH) do niesymetrycznego wiązania podwójnego H z cząsteczki HX przyłączy się do tego atomu węgla przy wiązaniu podwójnym, przy którym jest więcej atomów H.

Ponieważ w większości przypadków podstawniki przy atomie węgla są bardziej elektroujemne niż wodór, każde zastąpienie wodoru innym podstawnikiem prowadzi do zwiększenia niedoboru ładunku ujemnego na węglu i tym samym zwiększenia polaryzacji wiązania C–H, a tym samym ułatwienia odłączenia wodoru.
Im więcej atomów wodoru połączonych z danym węglem, tym mniej innych elektroujemnych podstawników, tym mniejszy niedobór ładunku na atomie węgla i łatwiejsze przyłączenie wodoru.

WŁADIMIR Markownikow , 1838–1904, chemik ros.; prof. uniwersytetu. w Kazaniu, Moskwie; 1869 odkrył sposób przyłączania się fluorowcowodorów do węglowodorów nienasyconych (tzw. reguła M.); badał skład ropy naftowej.