Cykl życia osobnika.

Od dnia narodzin człowiek rozwija się i stopniowo z bezradnego dziecka, niezdolnego do zadbania o siebie, staja się niezależną istotą ludzką. W tym czasie ciało rozrasta się kilkakrotnie w stosunku do początkowej wielkości i osiąga dziesięć razy większą masę. Człowiek uczy się jeść, ubierać się mówić, czytać pisać i odnajdywać własną drogę w świecie. Dziecko, a później młody człowiek, najpierw mieszka z rodziną, ale po kilkunastu latach zwykle opuszcza dom rodzinny, aby podjąć studia lub rozpocząć pracę. Wkrótce wraz z wybranym partnerem sam zakłada rodzinę i ma własne dzieci.
Przez czas życia ciało człowieka się zmienia wraz z jego zachowaniem. Najgwałtowniej te zmiany zachodzą w czasie niemowlęctwa, w dzieciństwie i w okresie młodzieńczym, od chwili okresu do osiągnięcia wraz z końcem okresu młodzieńczego wzrostu i masy ciała dorosłego człowieka. Przez kolejne lata dorosłości organizm ludzki podlega znacznie wolniejszym zmianom. Gdy człowiek osiągnie wiek starczy, jego ciało znowu zaczyna zmieniać się bardzo szybko, aż przestaje funkcjonować i człowiek umiera. Procesów tych nie można powstrzymać, ani uniknąć.

PIERWSZY ROK
Okres niemowlęcy obejmuje pierwszy rok życia dziecka, w czasie którego noworodek stopniowo uzmysławia sobie otoczenie. Najpierw zaczyna rozpoznawać matkę, a nieco później także inne osoby. Uczy się siadać, pełzać, a następnie chodzić.
Dziecko rodzi się z zasobem zaledwie kilku odruchowych zachowań.
Zaczyna ssać, gdy poczuje dotyk na ustach, zamyka oczy na widok jasnego światła i chwyta wszystko co znajduje się w zasięgu jego dłoni. Noworodek wpatruje się w twarze i wodzi wzrokiem za poruszającymi się przedmiotami. Każde nowe doświadczenie zostaje natychmiast zarejestrowane przez rozwijający się mózg dziecka. Już w wieku około 4 miesięcy rozpoznaje twarz matki i uśmiech się na jej widok. Około 12 miesiąca życia zaczyna odwracać się w kierunku źródła dźwięku. Gdy ma około 20 tygodni, samo sięga po przedmioty i uważnie bada wszystko, co wpadnie mu w ręce.
W miarę wzrastania dziecko coraz lepiej radzi sobie z kontrolowaniem ruchów własnego ciała. Kiedy osiąga wiek 6 miesięcy, bez pomocy podnosi głowę z pozycji leżącej i rozgląda się z zaciekawieniem, a także potrafi samodzielnie zjeść ciasteczko. W tym wieku zaczyna reagować na brzmienie własnego imienia. Około 10 miesiąca życia uczy się pełzać, a po kolejnych 3 miesiącach podejmuje próby stawiania pierwszych kroków. W tym czasie zaczyna naśladować różne dźwięki i rozumieć niektóre słyszane słowa.
W pierwszym roku życia ciało dziecka rośnie szybciej niż kiedykolwiek później. Tak szybki przyrost następuje jeszcze tylko w okresie płodowym, w łonie matki. W pierwsze urodziny dziecko jest o połowę wyższe niż w dniu urodzenia. Szybkość wzrastania malej i przez resztę dzieciństwa dziecku przybywa od 5do 8cm wzrostu i od 2do 3kg masy ciała rocznie.

DZIECIŃSTWO
Dla wielu osób dzieciństwo, zawarte w czasie od końca pierwszego roku życia dziecka aż do kilkunastoletniego młodzieńca lub dziewczyny, jest magicznym czasem wypełnionym zabawą, odkryciami, letnimi wakacjami, pierwszymi dniami szkoły, przyjaciółmi i zabawkami. W tym czasie człowiek rośnie i uczy się, zanim jego ciało zacznie dojrzewać.
Ewolucja gatunku ludzkiego doprowadziła do wydłużenia dzieciństwa, aby młodym osobnikom zapewnić niezbędny okres pozostawania pod opieką rodziców w którym mogli by opanować złożoną wiedzę i umiejętności potrzebne do życia. Dzieciństwo to czas do przystosowania sobie wiedzy.
We wczesnym dzieciństwie trwa nauka własnego ciała. Między 18 miesiącem a 3 rokiem życia dziecko przestaje używać pieluch i zaczyna korzystać z nocnika. Z pomocą rodziców stopniowo uczy się cierpliwie czekać na odpowiedni moment i rozpoznawać uczucie, które wskazuje na konieczność odwiedzenia toalety. Trzylatek już powinien ubrać się sam.
Pierwsze słowa dziecko wypowiada zazwyczaj przed ukończeniem drugiego roku życia i od tego momentu codziennie uczy się nowych słówek. W grupach rówieśniczych, na przykład w przedszkolu, dzieci uczą się pierwszych zachowań społecznych, takich jak czekanie na swoją kolej czy dzielenie się z innymi. Następnym przełomem jest rozpoczęcie edukacji w szkole.

OD DZIECIŃSTWA DO DOROSŁOŚCI
Okres młodzieńczy to czas, w którym człowiek przechodzi z dzieciństwa do okresu dojrzałego. Nie można wyznaczyć konkretnych dat rozpoczęcia i zakończenia okresu dojrzewania, jednak rozpoczyna się on w wieku kilkunastu lat. W okresie młodzieńczym organizm ludzki przechodzi fazę pokwitania. Pokwitanie polega na osiągnięciu dojrzałości płciowej i możliwości posiadania potomstwa. U dziewcząt pokwitanie może rozpocząć się już w 10 roku życia. Chłopcy zaczynają dojrzewać o roku lub dwa lata później.
Początek pokwitania charakteryzuje się gwałtownym przyśpieszeniem tempa wzrostu. Skok ten następuje wcześniej u dziewcząt niż u chłopców, dlatego też 11-12 letnie dziewczęta są często wyższe od swoich kolegów z klasy. Chłopcy zazwyczaj osiągają ten sam wzrost w wieku 14-15 lat, a następnie przeganiają dziewczęta i w efekcie mężczyźni są nieco wyżsi od kobiet. Młodzież osiąga pełny wzrost dorosłych ludzi pomiędzy 16 a 20 rokiem życia.
Zmiany w wyglądzie zewnętrznym, jakie zachodzą w okresie pokwitania, są stymulowane przez wydzielane hormony płciowe męskie lub żeńskie. Hormony te powodują nie tylko dojrzewanie narządów, ale wpływają również na wygląd całego ciała rozwój trzeciorzędowych cech płciowych. Zarówno u chłopców, jak i u dziewcząt pojawia się gęste owłosienie pod pachami i w okolicy łona. U chłopców występuje zarost na brodzie i klatce piersiowej. Gruczoły produkujące łój stają się bardziej aktywne, zwłaszcza u chłopców, przez co sprawiają nastolatkom wiele kłopotów ze skórą, takich jak trądzik i krosty. Męski hormon płciowy (testosteron) pobudza do wzrastania kości i mięśnie, więc ciała młodzieńców stają się cięższe i silniejsze. W miarę wzrost krtani i strun głosowych chłopięce głosy nabierają głębszej barwy i doniosłości.
Hormony płciowe dziewcząt powodują regularne, comiesięczne uwalnianie komórek jajowych z jajników i pojawianie się miesiączki. Żeńskie hormony powodują również rozwój piersi u dziewcząt i gromadzenie dodatkowej ilości tkanki tłuszczowej pod skórą. Powoduje to zaokrąglenie kształtów ciała dziewcząt w tym okresie.
Zmianom fizycznym u nastolatków towarzyszą również zmiany emocjonalne. W okresie młodzieńczym ludzie stają się bardziej świadomi i większą wagę przywiązują do tego, w jaki sposób są widziani przez inne osoby. Pojawia się zainteresowanie płcią przeciwną i podejmowane są pierwsze spotkania i związki. Niektórzy odkrywają w sobie skłonność do osób tej samej płci.

DOJRZAŁOŚĆ
W wieku pomiędzy 20 a 30 rokiem życia organizm człowiek jest fizycznie dojrzały. Ludzi w tym wieku nazywamy młodymi dorosłymi. Jest to okres życia, w którym ciało jest najsilniejsze i najbardziej zwinne. Jeżeli jednak w tym okresie człowiek nie będzie prawidłowo się o0drzywiał i zarzuci uprawianie sportu, może stworzyć odpowiednie warunki do powstawania w późniejszym wieku problemów zdrowotnych prowadzonych do skrócenia czasu życia.
Dorosły organizm zmienia się powoli tylko pozornie. Każdy człowiek przekroczy wiek 35 lat siła i szybkość kurczenia się jego mięśni stopniowo maleje. Jest to czas, w którym wielu zawodników rozstaje się z wyczynowym sportem. Warto jednak pamiętać, że sportem uprawianym dla przyjemności można się cieszyć w każdym wieku. Wraz ze spadkiem aktywności fizycznej pojawia się tendencja do tycia. Aktywne uprawianie sportu pojawia uniknąć otyłości i pozwala mięśniom i kościom zachować siłę i sprężystość.
Mężczyzna jest zdolny do ojcostwa przez całe życie. Organizm kobiety zaprzestaje owulacji w wieku ok. 50 lat. W czasie poprzedzającym to wydarzenie przez 1-2 lata stopniowo znika miesiączkowanie. Ten okres w życiu człowieku nazywa się menopauzą.
Po menopauzie w organizmie kobiety zachodzą istotne zmiany. Zwiększa się prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę wieńcową i jest dla kobiety w tym okresie takie samo, jak dla mężczyzn. Kości szkieletu tracą masę i wytrzymałość; strata masy kostnej może spowodować obniżenie i pochylenie sylwetki ciała, a w starszym wieku –łamliwość kości. Aby zachować odpowiednią wytrzymałość kości, kobiety po menopauzie nadal powinny uprawiać ćwiczenia fizyczne. W tym okresie życia niektóre kobiety decydują się na wspomaganie szkieletu poprzez przyjmowanie uzupełniających dawek hormonów. Ten sposób zachowania kondycji organizmu nazywa się hormonalną terapią zastępczą.
Począwszy od 60 roku życia, organizm zaczyna się starzeć. Ludzie w tym wieku wycofują się z życia zawodowego w pełnym wymiarze. Większość osób odchodzi na emeryturę skończywszy 65 lat, ale w niektórych zawodach pracują dłużej.

STAROŚĆ
Dzięki zdobyczom współczesnej medycyny i poprawie warunków życia znacznie więcej osób może spodziewać się, że będzie żyło 70 lat i dłużej. W krajach rozwiniętych średnia długość życia wynosi 70-80 lat. Kobiety żyją przeciętnie 5 lat dłużej od mężczyzn. Możliwe, że jest to związane z ochronnym działaniem żeńskich hormonów płciowych zapobiegającym chorobom serca i innym przypadłościom przed okresem menopauzy.
W miarę starzenia się organizmu stawy stają się sztywniejsze, a kości bardziej kruche. Zmniejsza się objętość mięśni, malej wzrost i siwieją włosy. Skóra traci sprężystość i pojawiają się na niej zmarszczki. Zmianom tym towarzyszy osłabienie siły mięśnia sercowego, w związku z czym układ krążenia dostarcza mniej tlenu do tkanek organizmu. Z tego powodu starszym osobom częściej brak tchu podczas wchodzenia po schodach. Niewydolność serca jest najczęstszą przyczyną śmierci osób w podeszłym wieku.
Współcześni lekarze nadal nie wiedzą do końca, co sprawia, że ludzki organizm się starzeje. Prawdopodobnie główną przyczyną jest sumowanie się drobnych uszkodzeń powstałych w wyniku wypadków lub infekcji, które w efekcie powodują zużycie organizmu. Pomimo osiągnięć współczesnej medycyny ciągle do rzadkości należy przekroczenie przez człowieka 100 lat życia. Wielu lekarzy uważa, że proces starzenia się kontrolowany jest genetycznie. W chwili narodzin komórki organizmu mogą mieć zaprogramowaną ograniczoną liczbę podziałów. Jeśli tak jest to szanse na przedłużenie czasu życia człowieka znacznie ponad dzisiejszą miarę są niewielkie.