Proszę określić rolę parlamentu w relacjach z głową państwa, instytucjami władzy wykonawczej i wymiaru sprawiedliwości

Parlament Rzeczypospolitej Polskiej jest w naszym kraju najwyższym organem przedstawicielskim w zakresie władzy ustawodawczej. Zgadnie z zapisami konstytucyjnymi jest dwuizbowy. W jego skład wchodzą Sejm oraz Senat.

SEJM RP:
Za początek polskiego Sejmu zwykło się uznawać rok 1493, czyli ukształtowanie się Sejmu Walnego złożonego z trzech stanów sejmujących: króla, senatu i izby poselskiej. Obecnie struktura Sejmu wygląda zupełnie inaczej. Sejm składa się z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Kadencja Sejmu trwa 4 lata. Rozpoczyna się w dniu pierwszego posiedzenia i trwa do czasu zebrania się posłów na pierwszym posiedzeniu Sejmu następnej kadencji. Każdy poseł jest reprezentantem całego narodu i nie może być odwołany. Chroni go immunitet poselski, którego celem jest zapewnienie mu odpowiednich warunków działania. Może on być uchylony przez Sejm kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Posłowie tworzą w Sejmie kluby lub koła oparte na zasadzie przynależności do ugrupowań politycznych (klub tworzy co najmniej 15 posłów, koło - 3). Głównymi organami współczesnego Sejmu RP jest Marszałek Sejmu, który reprezentuje Sejm, przewodniczy obradom, stoi na straży jego praw i godności, zwołuje Konwent Seniorów, reprezentuje Sejm na zewnątrz, kieruje pracami Prezydium Sejmu. W razie opróżnienia urzędu Prezydenta Marszałek Sejmu sprawuje funkcje głowy państwa. Wybierani przez Sejm Marszałek i wicemarszałkowie tworzą Prezydium Sejmu i kierują jego pracami. Prezydium Sejmu zwołuje posiedzenia Sejmu, ustala plany i kalendarz prac oraz nadaje bieg inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym. Organem zapewniającym współdziałanie i współprace klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu jest Konwent Seniorów, w skład którego wchodzą Marszałek, wicemarszałkowie oraz przewodniczący klubów. Jego zadaniem jest także wspomaganie prezydiów w ich pracach Sejm wyłania ze swego grona stałe komisje sejmowe (jest ich 27), które rozpatrują i przygotowują sprawy przekazane pod ich obrady przez Sejm lub Prezydium Sejmu. Komisje sejmowe są również organami Sejmu w zakresie kontroli działalności organów państwowych, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji w zakresie wprowadzania w życie i wykonywania ustaw i uchwał Sejmu. Stałe komisje w sejmowe to m.in. Komisja Zdrowia, Komisja Kultury i Środków Masowego Przekazu. W celu rozpatrzenia, konkretnych ważnych spraw, powoływane są komisje nadzwyczajne. Sejm może również powoływać komisje śledcze. Sejm może zostać rozwiązany mocą własnej uchwały (podjętej większością dwóch trzecich ustawowej liczby posłów) lub w szczególnych okolicznościach przez Prezydenta. Sejm wraz z Senatem, obradując wspólnie pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, tworzą - w przypadkach określonych w ustawie konstytucyjnej - Zgromadzenie Narodowe. Bierze ono udział w uchwalaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odbiera przysięgę od nowo wybranego Prezydenta i podejmuje uchwałę o postawieniu Prezydenta w stan oskarżenia, przed Trybunałem Stanu.
Sejm w naszym kraju, spełnia cztery podstawowe funkcje ustrojodawczą, ustawodawczą, kreacyjną oraz kontrolną. W ramach funkcji ustrojodawczej Sejm uczestniczy w procesie przygotowania i uchwalenia konstytucji: wybiera większość członków Komisji Konstytucyjnej, a następnie - wspólnie z Senatem - uchwala konstytucję, która podlega przyjęciu w drodze referendum. Sejm uchwala też ustawy konstytucyjne kwalifikowaną większością dwóch trzecich głosów oraz inne ustawy regulujące podstawowe zagadnienia dotyczące ustroju państwa np. ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli lub samorządzie terytorialnym. Podstawową funkcją Sejmu jest uchwalanie ustaw (funkcja ustawodawcza). Polega ona na obowiązku parlamentu do stanowienia ustaw jako podstawowych i powszechnie obowiązujących aktów prawnych. Materią ustawową są w szczególności prawa i obowiązki obywateli. Ustawą o szczególnym znaczeniu jest ustawa budżetowa. Sejm może upoważnić Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, ale tylko w określonym zakresie i na określony czas. Ustawą można uregulować każdą sprawę w państwie. W drodze ustawy Sejm upoważnia Prezydenta do ratyfikowania i wypowiadania niektórych umów międzynarodowych. Sejm podejmuje niektóre decyzje w drodze uchwały, np. zarządza referendum, przyjmuje założenia polityki finansowej państwa. Do uprawnień sejmu należy także podejmowanie uchwał o wprowadzeniu stanu wojennego. By ustawa powstała, najpierw należy zgłosić inicjatywę ustawodawczą, następnym krokiem jest przekazanie jej do Prezydium Sejmu. Zasadnicza praca Sejmu nad ustawą odbywa się w trybie trzech czytań. Uchwalona ustawa trafia do Senatu, gdzie podejmuje się decyzję o przyjęciu ustawy (wtedy przesyłana jest do prezydenta), odrzuceniu jej w całości bądź wprowadzeniu poprawek. Funkcja kreacyjna Sejmu polega na uczestnictwie w powoływaniu ministrów na niektóre stanowiska państwowe i odwoływaniu z nich. Sejm uczestniczy w tworzeniu rządu udzielając wotum zaufania powołanej przez Prezydenta Radzie Ministrów lub samodzielnie wybierając Prezesa Rady Ministrów i proponowany przez niego skład rządu. Na wniosek Prezydenta Sejm powołuje i odwołuje prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz pierwszego prezesa Sądu Najwyższego Na wniosek Marszałka lub grupy posłów (35) Sejm powołuje i odwołuje prezesa Najwyższej Izby Kontroli i powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich. Sejm wybiera członków Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, część składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Natomiast funkcję kontrolną pełni Sejm poprzez:
- udzielanie rządowi absolutorium z wykonania budżetu państwa;
- odbieranie i rozpatrywanie sprawozdań z działalności i pracy rządu;
- interpelacje i zapytania poselskie kierowane do Premiera lub poszczególnych ministrów;
- wyrażanie Radzie Ministrów lub poszczególnym ministrom wotum nieufności bezwzględną większością głosów;
- prowadzenie kontroli problemowych.

SENAT:
Senat jest drugą izbą parlamentu. Wyłoniony on został w końcu XV w. z rady królewskiej (najwyżsi dostojnicy państwowi, biskupi, wojewodowie, kasztelanowie). W II Rzeczypospolitej sprawował funkcje izby wyższej parlamentu. Po II wojnie światowej instytucja Senatu została zniesiona. Po przeprowadzonych w wyniku ustaleń OKRĄGŁEGO STOŁU wyborach w czerwcu 1989 r. Senat został jedna z izb parlamentu o 4-letniej kadencji, i wraz z Sejmem stał się centrum życia politycznego kraju. W jego skład wchodzi 100 Senatorów, wybieranych w województwach w wyborach wolnych, powszechnych, równych, bezpośrednich, większościowych, w głosowaniu tajnym. Senat uczestniczy w uchwalaniu ustaw, podejmuje także niektóre ważne decyzje, oraz opiniuje akty Prezydenta czy Sejmu, wyraża na nie zgodę. Senatorowie wykonują swoje zadania poprzez udział w posiedzeniach senatu, w pracach ustawodawczych, utrzymywanie kontaktów z wyborcami, podejmowania interwencji w sprawach problemowych oraz udział w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego. Senatorowie podobnie jak posłowie są reprezentantami narodu i przysługuje im immunitet. W senacie mogą tworzyć się koła i kluby senackie. Koło tworzy co najmniej 3 senatorów natomiast klub 7. Senator może należeć tylko do jednego koła lub klubu. Szczegółowa organizacja Senatu i plan i porządek jego prac określony jest w „Regulaminie Senatu RP”. Podstawowym organami senatu są:
1) Marszałek Senatu, który stoi na straży praw i godności Senatu oraz reprezentuje go. Zwołuje posiedzenia wyższej izby parlamentu, ustala projekt porządku obrad, przewodniczy obradom oraz czuwa nad przebiegiem i terminowością prac Senatu i jego organów, prowadzi sprawy z zakresu stosunków z Sejmem, sprawuje nadzór nad pracami komisji senackich i zleca im rozpatrzenie konkretnych spraw. Do jego obowiązków należy także, ustalanie budżetu Kancelarii Senackiej oraz sprawowanie pieczy nad porządkiem i spokojem na całym obszarze należącym do Senatu.
2) Prezydium Senatu, tworzą Marszałek i trzej wicemarszałkowie. Marszałek ma obowiązek kierować pracami Prezydium, ustalać planu pracy, oraz przewodniczyć obradom. Do zakresu działań jego zalicza się m.in. zlecanie komisjom konkretnych spraw, czuwanie nad pracą senatorów, opiniowanie spraw wniesionych przez Marszałka, powoływanie doradców senackich.
3) Konwent Seniorów, jest organem zapewniającym współdziałanie klubów oraz kół senackich w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Senatu. Tworzą go Marszałek, wicemarszałek oraz senatorowie – przedstawiciele kół i klubów. Do jego zadań należą m.in. opiniowania projektów porządków obrad oraz planu pracy Senatu, a także wskazywanie nowych, potrzebnych inicjatyw ustawodawczych. Zwoływany jest z inicjatywy Marszałka Senatu, Prezydium lub na wniosek klubu.
4) Komisje Senatu. Są one powoływane do rozważania i opracowywania konkretnych spraw z własnej inicjatywy lub na zlecenie Marszałka, Senatu lub Prezydium. W ramach swoich kompetencji rozpatrują i przedstawiają sejmowi sprawozdania dotyczące uchwalonych przez Sejmu ustaw. Mają one charakter problemowy lub branżowy. W Senacie istnieje 14 stałych komisji. Są to m.in.:
- Komisja Nauki i Edukacji Narodowej - której zadaniem jest organizacja i rozwój badań naukowych, system kształcenia i wychowania, system doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry naukowej, opieka nad dziećmi i młodzieżą, organizacja instytucji naukowych i oświatowych, współpraca naukowa z zagranicą.
- Komisja Obrony Narodowej – o której działalność obejmuje zakres obronności i bezpieczeństwa państwa, przemysłu zbrojeniowego, działalności i funkcjonowania sił zbrojnych.
- Komisja Praw Człowieka i Praworządności – jej zadaniem jest określanie prawa i wolności obywatelskich, ich instytucjonalne gwarancje. Obejmuje również sprawy związane z wymiarem sprawiedliwości i bezpieczeństwem publicznym, przestrzeganiem prawa człowieka oraz prawa karnego.
Przedmiotami obrad Senatu są najczęściej : ustawy uchwalone przez Sejm, projekty ustaw, wnioski komisji oraz senatorów, sprawozdania z zakresu działań komisji oraz np. Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Omawiane są również problemy wynikające z działalności Trybunału Konstytucyjnego.