Kompetencje organów rządzących

SEJM
 Posiada inicjatywę ustawodawczą
 sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów
 wybiera ze swego grona Marszałka i wicemarszałków
 powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne
 może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy
 decyduje w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej o stanie wojny i zawarciu pokoju
 rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach
 posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm (poseł)
 uchwala ustawy większością głosów
 ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe
 uchwala wotum zaufania Radzie Ministrów
 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz członków R.M. w razie niepowołania Rady Ministrów lub nieudzielenia jej wotum zaufania
 może wyrazić ministrowi wotum nieufności

MARSZAŁEK SEMU
 przewodniczy obradom Sejmu
 strzeże praw Sejmu oraz reprezentuje Sejm na zewnątrz
 może odmówić poddania pod głosowanie poprawki ustawy, która uprzednio nie była przedłożona komisji
 przekazuje Senatowi ustawę uchwaloną przez Sejm
 po uchwaleniu ustawy przez Sejm i Senat przedstawia ją do podpisu Prezydentowi
 zarządza wybory Prezydenta
 przejmuje obowiązki Prezydenta, jeżeli nie może on okresowo sprawować urzędu
- wykonuje tymczasowo obowiązki Prezydenta do czasu wyboru nowego Prezydenta, w razie: śmierci Prezydenta
- zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta
- stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta
- uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia
- złożenia Prezydenta z urzędu orzeczeniem trybunału Stanu
 może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego Prezesa NIK oraz Rzecznika Praw Obywatelskich

MARSZAŁEK SENATU

 przejmuje obowiązki Prezydenta, jeżeli nie może wykonywać ich Marszałek Sejmu

SENAT
 posiada inicjatywę ustawodawczą
 może przyjąć ustawę bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości

ZGROMADZENIE NARODOWE
 jego uchwałą może nastąpić postawienie prezydenta w stan oskarżenia


PREZYDENT
 posiada inicjatywę ustawodawczą
 zarządza wybory do sejmu i senatu
 podpisuję ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej
 przed podpisaniem ustawy może odwołać się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją
 może odmówić podpisania ustawy, gdy Trybunał uznał ją za niezgodną z Konstytucją
 może wystąpić z wnioskiem do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy
 po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu
 jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie postanawia o stanie wojny
 ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe za zgodą Senatu
 czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji
 stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium
 ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat
 mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczpospolitej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych
 przyjmuj listy uwierzytelniające i odwołujące akredytownych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych
 może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności umowy międzynarodowej z Konstytucją
 współdziała w zakresie polityki zagranicznej z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem
 jest zwierzchnikiem Sił Zbrojnych
 w czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnym za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej
 mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony
 na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych
 może odwołać w tym samym trybie Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych
 na wniosek Ministra Obrony Narodowej nadaje stopnie wojskowe
 w razie bezpośredniego zewnętrznego zagrożenia państwa zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych
 nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego
 nadaje ordery i oznaczenia
 stosuje prawo łaski ( nie stosuje się go do osób skazanych przez Trybunał Stanu)
 może zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub Zgromadzenia Narodowego
 w sprawach szczególnej wagi może zwołać Radę Gabinetową
 wydaje rozporządzenia i zarządzenia
 wydaje postanowienia w zakresie realizacji pozostałych swoich kompetencji
 nadaje statut Kancelarii Prezydenta oraz powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczpospolitej
 wydaje akty urzędowe
 powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami R.M.
 przyjmuje dymisję i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów jeżeli Sejm wyraża wotum nieufności Radzie Ministrów
 odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności
 powołuje sędziów
 powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego
 powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

PREZES RADY MINISTRÓW
 akty urzędowe wymagają dla swojej ważności jego podpisu (ponosi za nie odpowiedzialność przed Sejmem)
 kieruje pracą Rady Ministrów
 wydaje rozporządzenia
 zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania
 koordynuje i kontroluje pracę członków Rady ministrów
 sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym
 jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej
 jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej
 proponuje skład Rady Ministrów
 może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania
 składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu
 składa dymisję Rady Ministrów w razie:
- nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów
- wyrażenia Radzie Ministrów wotum nieufności
- rezygnacji Prezesa Rady Ministrów


RADA MINISTRÓW
 posiada inicjatywę ustawodawczą
 posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm
 może uznać uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny ( z wyjątkiem projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów)
 prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczpospolitej
 zajmują się sprawami polityki państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego
 kieruje administracją rządową
 zapewnia wykonanie ustaw
 wydaje rozporządzenia
 koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej
 chroni interesy Skarbu Państwa
 uchwala projekty budżetu państwa
 kieruje wykonaniem budżetu państwa i uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu
 zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny
 zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa
 sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi
 zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe
 sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej
 określa organizację i tryb swojej pracy
SĄDY POWSZECHNE
 sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów

NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY ORAZ SĄDY ADMINISTRACYJNE
 kontrola działalności administracji publicznej
 kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej

SĄD NAJWYŻSZY
 stwierdza ważność referendum ogólnokrajowego oraz referendum
 stwierdza ważność wyboru Prezydenta
 sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania

KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA
 stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów
 może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów
 wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
 jeżeli Prezydent nie jest w stanie powiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta rozstrzyga T.K. na wniosek Marszałka Sejmu
 w takiej sytuacji powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta
 orzeka w sprawach:
- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
- zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
 rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
 określa termin utraty mocy obowiązujących aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów
 powoływany przez Prezydenta

PREZES TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
 może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego sędziego T.K.
TRYBUNAŁ STANU
 za naruszenie konstytucji lub ustawy odpowiadają przed nim :Prezydent, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego itd.
 Przewodniczący Trybunału Stanu może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego członka T.S.

NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI
 naczelny organ kontroli państwowej
 podlega Sejmowi
 kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności
 może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych
 może kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa
 przekłada Sejmowi:
- analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej
- opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów
- informacje o wynikach kontroli, wnioski i wystąpienia, określone w ustawach
 przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
 stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela
 powoływany przez Sejm za zgodą Senatu

KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI
 stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji
 wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały
 członkowie powoływani są przez Sejm, Senat i Prezydenta

STANY NADZWYCZAJNE
 może zostać wprowadzony w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające
 stany nadzwyczajne: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej
 wprowadza je Prezydent na wniosek Rady Ministrów
 przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz za zgodą Sejmu
 Prezydent przedstawia Sejmowi rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego lub wyjątkowego, a następnie Sejm rozpatruje je (może je uchylić)
 Rada ministrów może stan klęski żywiołowej (przedłużenie tego stanu za zgodą Sejmu