Życie Mickiewicza w latach 1833-1840.

Owocem podróży Adama Mickiwicza po Europie po opuszczeniu Rosji był tom 3 Poezji (1833).

W 1822 roku Eustachy Januszkiewicz zaczął wydawać nowe polskie pismo pt.: „Pielgrzym polski”. Zamieszczone w nim były krótkie artykuły, głównie informacyjne, zmieniło się to w roku 1833, w kwietniu, kiedy to Mickiewicz objął pieczę nad pismem, był jego nowym redaktorem naczelnym. Gazeta zaczęła drukować teksty polityczne, popierające politykę demokratyczną. Wniósł do pisma swoje artykuły, w których wzywał narody do odrzucenia jarzma niewoli, pisał że „Polak jest naturalnym demokratą i republikaninem”, wzywał szlachtę polską do zgody, do zniesienia podziałów spowodowanych odmiennymi poglądami politycznymi.

W Paryżu powstało jedno z największych dzieł Mickiewicza, a na pewno najbardziej znane – epopeja narodowa Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 we dwunastu księgach wierszem. Początkowo miało to być niewielkie dzieło, na pomysł jego stworzenia poeta wpadł przebywając w Wielkopolsce, z czasem jednak zamiar stworzenia czegoś na kształt jednego z dzieł Goethego przerodził się w wielką epopeje, która zdobyła serca wielu Polaków. Poemat ukończył dopiero pod koniec listopada 1833 roku, w księgarniach znalazło się ono w pierwszych dniach lipca następnego roku. Długi okres powstawania utworu spowodowany był chorobą (gruzlica) przyjaciela Mickiewicza, którym ten się opiekował.

Mickiewicz ożenił się w lipcu 1834 roku z Celiną Szymanowską, córką Marii – przyjaciółki poety z czasów, kiedy ten przebywał w Petersburgu, z którą miał sześcioro dzieci. W 1838 roku urodziło się im drugie dziecko. Jako mąż i ojciec musiał wyżywić rodzinę, w 1839 dowiedział się o wolnej posadzie profesora literatury łacińskiej w Akademii Lozańskiej. Stanowisko to otrzymał, jego wykłady były cenione zarówno przez słuchaczy, władze uczelni oraz władze oświatowe szwajcarskie. W Lozannie poeta stworzył cykl wierszy lirycznych, dziś nazywanych lirykami lozańskimi. Mickiewicz pisał je w latach 1839 – 1840, drukiem pojawiły się dopiero w 1860.

Szwajcarię opuścił w październiku 1840 roku, udał się z powrotem do Paryża, gdzie zaoferowano mu pracę na nowo powołanej uczelni - katedry literatur słowiańskich College de France. Ofertę przyjął z pobudek patriotycznych, mógł tam poruszać sprawę polską, zwiększało to prestiż Polaków w Paryżu. Pierwszy wykład odbył się 22 grudnia. Swoje wykłady prowadził Mickiewicz przez cztery lata, cieszyły się one podobnie jak te w Lozannie dużym powodzeniem, zarówno wśród polskiej emigracji, jak i innych narodów. Jego wykłady poruszały stosunki polsko – rosyjskie, sytuację polityczną Polski na przestrzeni dziejów, rolę Słowian w przyszłości.