Budowa i funkcje układu oddechowego człowieka

Układ oddechowy dzieli się na:
Drogi oddechowe- (jama nosowa, gardło, krtań, tchawica) oraz narząd wymiany gazowej- płuca.
Funkcje dróg oddechowych:
Oczyszczenie, nawilżenie i ocieplenie powietrze, przez jego dotarciem do płuc.

Adaptacją do oczyszczania jest obecność w drogach oddechowych nabłonka wielorzędowego z rzęskami, a także obecność gruczołów produkujących śluz, który zlepia zanieczyszczenia, co ułatwia ich pozbycie się. Śluz ten także nawilża powietrze. Natomiast naczynia krwionośne (krew) je ociepla.
Gardło- jest wspólnym odcinkiem dla układu pokarmowego i oddechowego.
Krtań- są w niej struny głosowe (odpowiadające za wydawanie dźwięków) oraz nagłośnia (fałd, który podczas przełykania zamyka wejście do krtani, w celu zapobiegnięcia zadławieniu).
Tchawica- ma postać rury wzmocnionej niekompletnymi chrzęstnymi pierścieniami.
Płuca- znajdują się w opłucnej (błona z tkanki łącznej), która zabezpiecza płuca przed tarciem o żebra.
Lewe płuco jest mniejsze, ponieważ musi być miejsce na serce (dlatego składa się z dwóch płatów), natomiast prawe jest zbudowane z trzech płatów.
Dostarczanie tlenu w płucach: z oskrzeli, przez oskrzeliki do pęcherzyków płucnych.
Proces wymiany gazowej zachodzi w pęcherzykach płucnych!
Pęcherzyki płucne zbudowane są z jednowarstwowego nabłonka płaskiego (ułatwia to dyfuzję gazów). Każdy pęcherzyk płucny otoczony jest siecią naczyń krwionośnych włosowatych (zwiększa to powierzchnię wymiany gazowej). W pęcherzykach płucnych znajduje się niewielka ilość płynu umożliwiającego rozpuszczenie tlenu i jego dyfuzję.
Mechanizm wdechu i wydechu:
Przepona i mięśnie międzyżebrowe to narządy pomocnicze. Zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej.
Wdech: przepona i mięsnie międzyżebrowe się kurczą (przepona się obniża). Objętość płuc rośnie. Ciśnienie w płucach maleje (staje się niższe niż na zewnątrz- to powoduje zassanie powietrza)
Wdech jest aktem czynnym.
Wydech: mięśnie międzyżebrowe się rozkurczają. Klatka piersiowa opada. Przepona się unosi. Objętość płuc maleje. Ciśnienie w płucach rośnie (co powoduje wydostanie się powietrza na zewnątrz).
Wydech jest aktem biernym.
Podczas wypadku, gdy w płucach powstanie otwór, należy go jak najszybciej zatkać aby nie dopuścić do wyrównania ciśnienia w płucach i na zewnątrz, ponieważ człowiek nie będzie w stanie samodzielnie oddychać. Musi być zachowana KORZYSTNA RÓŹNICA CIŚNIEŃ.
Osobie, która nie oddycha podaje się mieszankę z dużą ilością CO2, aby pobudzić receptory w tętnicach szyjnych, które są wrażliwe na wzrost stężenia CO2. Wtedy powstaje impuls nerwowy, który przekazywany jest do ośrodka ruchów oddechowych w rdzeniu przedłużonym, a stamtąd impuls trafia do mięsni międzyżebrowych aby zmusić je do pracy.
Jeżeli człowiek ma tylko problemy z oddychaniem podaje się czysty tlen.
Pojemność oddechowa to ilość powietrza wymieniana w czasie spoczynku, średnio u mężczyzny wynosi ona około 0,5 litra. Pojemność dopełniająca, czyli ilość powietrza, którą można maksymalnie pobrać przy wdechu, wynosi 2,5-3 l. Ilość powietrza, którą można usunąć przy maksymalnym wydechu, to pojemność zapasowa, około 1,2-1,5l. Wyżej wymienione pojemności składają się na tzw. Pojemność życiową (4-4,5l), która razem z pojemnością zalegającą (powietrzem, które zawsze znajduje się w płucach, około 1,2l) daje całkowitą pojemność płuc.
Powietrze wdychane:
Azot- 78%, Tlen- 21%, Dwutlenek węgla- 0,03%, Woda w postaci pary wodnej- zmienna, na ogół 0,5%, Pozostałe- 1%.
Powietrze wydychane:
Azot- 78%, Tlen- 16%, Dwutlenek węgla- 4%, Woda w postaci pary wodnej- 6%, Pozostałe- 1%.
Palenie papierosów działa szkodliwie na cały organizm. Powoduje m.in. chroniczny nieżyt dróg oddechowych, niedotlenienie organizmu oraz raka płuc.
Choroby układu oddechowego:
Stan zapalny dróg oddechowych, czyli nieżyt nosa (tzw. Katar), gardła, krtani, tchawicy lub oskrzeli. Niewyleczone nieżyty mogą doprowadzić do zapalenia płuc.
Gruźlica (inaczej tuberkuloza)- przewlekła, zakaźna choroba wywoływana przez bakterie, tzw. Prątki gruźlicy lub prątki Kocha. Objawy gruźlicy: osłabienie, wychudzenie, bladość, w zaawansowanym stadium także uciążliwy kaszel i krwioplucie.
Astma- choroba o podłożu alergicznym. Dochodzi do zwężenia światła dróg oddechowych. W konsekwencji dochodzi do ataku duszności i kaszlu.
Rozedma płuc- stan chorobowy związany z nieodwracalnym uszkodzeniem pęcherzyków płucnych. Powstaje w następstwie palenia papierosów oraz przewlekłego nieżytu oskrzeli. W konsekwencji dochodzi do duszności i niewydolności układu krążenia.