Kwasy tłuszczowe

KWASY TŁUSZCZOWE - JEDNOKARBOKSYLOWE

Kwasy organiczne , zwane również kwasami karboksylowymi , możemy uważać za pochodne węglowodorów w których jeden lub więcej atomów wodoru zostało zastąpionych grupami karboksylowymi – COOH.
Zależnie od liczby grup karboksylowych w cząsteczce kwasy dzielą się na :
v Jednokarboksylowe (jednozasadowe)
v Dwukarboksylowe (dwuzasadowe)
v Wielokarboksylowe (wielo zasadowe)
Poza tym kwasy dzielimy na nasycone i nienasycone. Kwasy jednokarboksylowe nasycone noszą również nazwę kwasów alifatycznych lub tłuszczowych , gdyż niektóre z nich można otrzymać z tłuszczów. Słownictwo dotyczące kwasów tłuszczowych oparte jest najczęściej na nazwach zwyczajowych świadczących o pochodzeniu roślinnym lub zwierzęcym tych kwasów.
Kwasy jednokarboksylowe nasycone tworzą szereg homologiczny który można wyrazić ogólnym wzorem R – COOH.
Podaje szereg homologiczny kwasów tłuszczowych:
v Kwas mrówkowy
v Kwas octowy
v Kwas propionowy
v Kwas masłowy
v Kwas walerianowy
v Kwas palmitynowy
v Kwas margarynowy
v Kwas stearynowy

KWAS MRÓWKOW








Kwas mrówkowy H- COOH jest najprostszym kwasem tłuszczowym. Występuje w jadzie mrówek stąd pochodzi jego nazwa , w jadzie pszczół pokrzywach oraz w igłach drzew szpilkowych. Kwas mrówkowy można otrzymać przez utlenienie alkoholu metylowego. Na skalę przemysłową otrzymuje się go z tlenku węgla i wodorotlenku sodowego. Kwas mrówkowy jest to ciecz bezbarwna o ostrym zapachu i palącym smaku. Jest to kwas dość mocny. Kwas mrówkowy ma zastosowanie w syntezie organicznej , garbarstwie , farbiarstwie skór futrzanych , przemyśle spożywczym, chemicznym , dzięki zaś właściwościom bakteriobójczym , także do konserwowania artykułów spożywczych.





KWAS OCTOWY





Kwas octowy jest bardzo rozpowszechniony i znany już od starożytności. Przy produkcji kwasu octowego na skalę przemysłową są stosowane różne metody.
v Podczas suchej destylacji drewna
v Syntetycznie można otrzymać z acetylenu
v Podczas fermentacji octowej z niskoprocentowych roztworów alkoholu etylowego.
Bezwodny 99% kwas octowy jest to ciecz o gryzącej woni , nosi on nazwę lodowaty kwas octowy. Kwas octowy używany jest jako przyprawa do potraw , jako środek konserwujący do różnego rodzaju marynat a także jako materiał wyjściowy w niektórych gałęziach przemysłu cukierniczego. Duże ilości kwasu octowego zużywa się do produkcji acetonu i innych rozpuszczalników , do produkcji jedwabiu octanowego, barwników , środków farmaceutycznych i środków zapachowych.


KWAS PROPIONOWY





Jest cieczą zbliżoną pod względem właściwości fizycznych do kwasu octowego. Powstaje on w nieznacznych ilościach podczas fermentacji zachodzącej w serach. Związek ten nie posiada większego znaczenia.



KWASY MASŁOWE





Znamy dwa kwasy masłowe różniące się między sobą budową łańcucha węglowego.

Kwas n- masłowy występuje w maśle w postaci bezwonnego estru glicerynowego oraz jako wolny kwas masłowy , w pocie. Kwas n- masłowy otrzymuje się przez fermentację węglowodanów przy udziale bakterii kwasu masłowego.

Kwas izomasłowy występuje w postaci lotnych olejków w różnych roślinach w rumianku w chlebie świętojańskim. Posiadają bardzo nieprzyjemny zapach zjełczałego tłuszczu. Stosowany do otrzymywania środków garbujących , zapachowych oraz leków.



KWASY DWUKARBOKSYLOWE




Kwasy dwukarboksylowe posiadają w cząsteczce dwie grupy karboksylowe COOH związki te tworzą szereg homologiczny. Nazwy zwyczajowe najczęściej używane pochodzą od nazw materiałów z których po raz pierwszy zostały wyodrębnione.
Do kwasów dwukarboksylowych należą:
v Kwas szczawiowy
v Kwas malanowy
v Kwas bursztynowy
v Kwas glutarowy
v Kwas adypinowy
Kwasy te są w zwykłych temperaturach ciałami stałymi. Są to substancje krystaliczne dość trudno rozpuszczalne w wodzie z wyjątkiem kwasu malonowego. Kwasy dwukarboksylowe są przeważnie mocniejsze od kwasów jednokarboksylowych.


KWAS SZCZAWIOWY




Kwas szczawiowy występuje w wielu roślinach w szczawiu , rabarbarze , szpinaku oraz w niewielkich ilościach w moczu zwierząt i ludzi. Otrzymuje się go przez prażeni mrówczanu sodowego do temperatury około 400`C bez dostępu powietrza. Kwas szczawiowy jest substancją stałą. Dzięki łatwości utleniania się kwasu szczawiowego używa się go do określania stężenia roztworów nadmanganianu potasowego w dziale analizy ilościowej. Kwas szczawiowy , jak również jego sole mają ponadto zastosowanie przy barwieni tkanin przy wyrobie atramentu , w fotografice oraz gospodarstwie domowym – do wywabiania plam z atramentu i rdzy.







KWASY NIENASYCONE

Kwasami nienasyconymi nazywamy związki chemiczne posiadające grupę lub grupy karboksylową oraz jedno lub więcej wiązań podwójnych między atomami węgla. Najważniejsze są kwasy jednokarboksylowe o jednym wiązaniu podwójnym między atomami węgla, są pochodnymi alkenów. Najważniejsze znaczenie przemysłowe mają:
v Kwas akrylowy
v Kwas krotonowy
v Kwas oleinowy



KWAS AKRYLOWY




Kwas akrylowy jest kwasem jednokarboksylowym o jednym wiązaniu podwójnym. Jest to ciecz o bardzo nieprzyjemnym , gryzącym zapachu. Kwas akrylowy oraz jego pochodne używa się do otrzymywania różnych tworzyw sztucznych wysokiej jakości i w syntezach organicznych. Otrzymuje się go z propylenu lub z acetylenu oraz z tlenku węgla i wody.


KWASY KROTONOWE



Kwasy krotonowe istnieją w pięciu odmianach izometrycznych. Najważniejszy z tych kwasów jest kwas metakrylowy. Pochodna tego kwasu , metakrylan metylu w obecności katalizatorów w podwyższonej temperaturze ulega polimeryzacji , dając masę nietłukącą się i znacznie lepiej przepuszczającą promienie świetlne zwłaszcza ultrafioletowe , niż zwykłe szkło szybowe. Masa ta zwana „szkłem organicznym” ma zastosowanie przy wyrobie szyb samolotowych , samochodowych soczewek optycznych.






KWAS OLEINOWY



Kwas oleinowy występuje w postaci estru glicerynowego w najrozmaitszych tłuszczach. Najwięcej estru glicerynowego kwasu oleinowego znajduje się w tłuszczach ciekłych , czyli tzw. olejach przez uwodornienie kwasu oleinowego otrzymujemy nasycony kwas stearynowy , sposób ten stosowany jest przy utwardzaniu tłuszczów ciekłych (olejów) , występujących przede wszystkim w roślinach , na tłuszcze stałe przy produkcji margaryn




HYDROKSYKWASY

Hydroksykwasami albo alkoholokwasami nazywamy związki organiczne , które są równocześnie kwasami i alkoholami , czyli posiadają w cząsteczce – COOH i grupę hydroksylową – OH. Hydroksykwasy występujące w produktach roślinnych i zwierzęcych , wykazują równocześnie właściwości kwasów i alkoholi. Są mało odporne na działanie czynników utleniających a więc wykazują własności redukujące.
Do hydroksykwasów należą:
v Kwas hydroksyoctowy
v Kwas hydroksypropionowy (mlekowy)
v Kwas hydroksybursztynowy (jabłkowy)
v Kwas dwuhydroksybursztynowy (winowy)
v Kwas cytrynowy


KWAS HYDROKSYOCTOWY



Kwas hydroksyoctowy występuje w niedojrzałych winogronach , w soku buraczanym i w trzcinie cukrowej.




KWAS MLEKOWY



Kwas mlekowy występuje w mleku które uległo skwaśnieniu. Powstaje on z cukru zawartego w mleku przy współudziale bakterii kwasu mlekowego , również powstaje w najrozmaitszych kiszonkach jak np. kiszonych ogórkach , kapuście kiszonej nie dopuszczając do rozwoju bakterii gnilnych. Dzięki temu umożliwia przechowywanie przez dłuższy okres czasu artykułów spożywczych oraz pasz. Kwas mlekowy ma zastosowanie w przemyśle spożywczym farmaceutycznym , skórzanym , garbarskim, włókienniczym.


KWAS JABŁKOWY



Kwas jabłkowy jest pochodną kwasu bursztynowego. Występuje w jabłkach i wielu innych owocach. Otrzymywany syntetycznie ma zastosowanie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.



KWAS WINOWY



Kwas winowy jest drugą pochodną kwasu bursztynowego. Występuje on w różnych owocach , a przede wszystkim w winogronach. Podczas fermentacji alkoholowej soku winogronowego powstaje tzw. kamień winny , z niego otrzymuje się kwas winowy, który ma zastosowanie w przemyśle spożywczym. Sól kwasu winowego stosuje się w medycynie oraz farbiarstwie.



KWAS CYTRYNOWY



Kwas cytrynowy występuje w wielu roślinach oraz owocach ( porzeczki , agrest truskawki, maliny) a przede wszystkim w cytrynach. Na skalę przemysłową otrzymuje się go przez fermętację cukru przy udziale pewnych pleśniaków. Kwas cytrynowy ma zastosowanie w przemyśle spożywczym , farmaceutycznym , i farbiarskim.