Polacy bronią języka i ziemi ojczystej.

Zaborcy dążyli do wynarodowienia Polaków, czyli zniszczenia polskiej świadomości narodowej. Chcieli, żeby Polacy przestali używać swego języka, zapomnieli o kulturze i historii państwa i nigdy więcej nie podjęli walki o niepodległość. W zaborze pruskim prowadzono germanizację, natomiast w zaborze rosyjskim - rusyfikację. Metody wynaradawiania były różnorodne, np. zakazano używania języka polskiego w miejscach publicznych - w urzędach i sądach. W zaborach zmieniano nazwy geograficzne, między innymi Poznań przemianowano na Posen. Często wbrew woli Polaków zmieniano imiona i nazwiska na niemieckie. Ograniczano również rozwój polskiej kultury. Zaborcy nie zezwalali na druk wielu polskich książek, gazet i czasopism, szczególnie dzieł wielkich polskich pisarzy, mówiących o miłości kraju ojczystego. Na przykład w zaborze rosyjskim nie można było drukować dzieł wieszcza polskiego Adama Mickiewicza. Wynaradawianie dotyczyło głównie dzieci i młodzieży. Zaborcy chcieli, a żeby nie znali oni ojczystego języka i tradycji. W szkołach zajęcia prowadzono w języku niemieckim (zabór pruski) lub rosyjskim (zabór rosyjski). Za używanie języka polskiego na terenie szkoły karano. Nie uczono o Polsce,jej dziejach oraz kulturze. W zaborze pruskim pod koniec XIX wieku jedynym przedmiotem wykładanym po polsku była religia. Władze pruskie nakazały jednak, aby i ona była nauczana po niemiecku. Ta decyzja była bezpośrednią przyczyną strajku szkolnego dzieci w 1901 roku we Wrześni (Wielkopolska). Polegał on na tym, iż na lekcjach religii nie odpowiadano w języku niemieckim. Dzieci i ich rodzice nie godzili się również na przyjęcie niemieckich katechizmów zamiast polskich. Dzieci były bite oraz zatrzymywane za karę po lekcjach. Rodziców zaś, którzy zaprotestowali przeciwko tym metodom, sąd skazał na więzienie i grzywny pieniężne. Chociaż opór dzieci po kilku miesiącach został stłumiony, to wzmocnił wolę walki o zachowanie języka polskiego. Kilka lat później strajkowano w innych szkołach zaboru pruskiego oraz rosyjskiego. Z braku polskich szkół prowadzono zajęcia w domach prywatnych. Uczniowie poznawali tam historię i kulturę Polski. Organizowanie takich zajęć było jednak nielegalne. Osoby prowadzące je były narażone na grzywny oraz więzienie. Dużą rolę w utrzymaniu polskości odegrali w XIX wieku pisarze oraz artyści. Pod władza zaborców nie mieli oni możliwości swobodnego tworzenia. Wielu z nich musiało udać się poza granice kraju, na emigrację. Wśród nich byli słynni poeci - Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki. Znaczną część życia spędzili w Paryżu, który przez wiele lat był centrum polskiej kultury. W swoich dziełach głosili miłość do ojczyzny, a także konieczność walki o jej wolność. Na emigracji przebywał również Fryderyk Chopin, najwybitniejszy kompozytor polski, autor licznych mazurków oraz polonezów. W swoich utworach nawiązywał do rodzimej muzyki ludowej. W drugiej połowie XIX wieku po klęsce powstania styczniowego, rozwiały się nadzieje na szybką odbudowę państwa polskiego. Wielu światłych Polaków zaczęło wówczas prowadzić działalność, która miała na celu rozwój gospodarki, kultury i nauki. Uważali, że taka praca, nazywana praca organiczną, daje społeczeństwu więcej korzyści niż krwawe powstania. Zakładali więc instytucje gospodarcze i naukowe, wydawali czasopisma ekonomiczne, a również szerzyli oświatę wśród ludu. W prace organiczną zaangażowali się artyści, a szczególnie literaci. W swoich utworach głosili konieczność pracy nad rozwojem kraju. Do takich autorów należeli m.in. Bolesław Prus, znany publicysta, a jednocześnie powieściopisarz, oraz Eliza Orzeszkowa, która żądała praw dla kobiet i Żydów.