Co to jest historia?

Nasi przodkowie pozostawili po sobie wiele różnych śladów. Nazywamy je źródłami historycznymi i dzielimy na dwa podstawowe rodzaje: pisane, oraz niepisane. Historycy badają dawne dzieje, korzystając głównie ze źródeł pisanych. Są to teksty utrwalone na kamieniach, glinianych tabliczkach, papirusie, skórach zwierzęcych czy papierze, sporządzane przez ludzi od chwili wynalezienia przez nich pisma. Dostarczają one historykom wielu cennych informacji. Język i styl dokumentu oraz sposób zapisu, np. kształt liter czy krój czcionki, pozwalają często określić, kiedy powstały dane źródła. Niestety do naszych czasów zachowało się niewiele z nich. Olbrzymiej wiedzy o przeszłości dostarczają źródła niepisane. Określa się w ten sposób materialne ślady działalności człowieka, na których informacje nie zostały utrwalone za pomocą pisma, np. narzędzia, broń, ozdoby czy też ruiny budowli. Źródła te archeolodzy odnajdują podczas wykopalisk, następnie przeprowadzają dokładne badania znalezisk i dzięki temu odkrywają tajemnice przeszłości. Bardzo ważną rolę w badaniach historycznych odgrywa także poznawanie dawnych niespisanych przekazów ustnych oraz tradycji. Choć wiele zachowanych w nich informacji zostało z czasem zniekształconych, często są to jedyne źródła mówiące o odległej przeszłości. Cennych wiadomości dostarczają także ślady działalności człowieka pozostawione w przestrzeni. Przez tysiące lat ludzie, uprawiając ziemię, hodując zwierzęta, wydobywając surowce mineralne czy zakładając osady, przyczynili się do widocznych zmian w swoim otoczeniu. Opisywanie dawnych wydarzeń na podstawie niekompletnych źródeł jest niełatwym zadaniem. Przypomina bowiem układanie puzzli, w których brakuje elementów. Każdy, kto podjął takie wyzwanie, łatwo sobie wyobrazi, na czym polega jego trudność. Praca historyków ma wiele wspólnego z zawodem detektywa. Aby odpowiedzieć na pytania: kiedy, gdzie i dlaczego coś się wydarzyło, musza oni umieć znajdować i analizować ślady oraz odróżniać fakty od fikcji. Historycy starający się poznać najdawniejsze czasy zazwyczaj porównują wyniki swoich badań z odkryciami archeologów i dopiero wówczas podają ostateczne wnioski. Często korzystają również z pomocy naukowców zajmujących się innymi dziedzinami wiedzy oraz stosują najnowsze zdobycze techniki. Przykładowo, bardzo ważnych informacji o przeszłości dostarczają badania drewna czy zachowanych pyłków roślinnych sprzed setek lat. Jednym z najważniejszych zadań historyków jest ustalanie daty danego wydarzenia, czyli jego datowanie. Dzięki temu można uporządkować oraz zrozumieć fakty, a także wskazać ich przyczynę, oraz skutek. Historycy podzielili dzieje ludzkości na kilka epok. czasy od pojawienia się człowieka na Ziemi do powstania pisma nazywali prahistorią. Niekiedy również używa się terminu "epoka kamienia" - ze względu na kamienne narzędzia, którymi posługiwali się wówczas ludzie. Epokom późniejszym, określanym jako historyczne,nadano nazwy: starożytność, średniowiecze, czasy nowożytne oraz czasy współczesne. Dla historyków ważne jest również to, w jaki sposób mierzono czas. Obecnie służą do tego zegar i kalendarz. Zegar, bez którego trudno sobie wyobrazić życie współczesnego człowieka, precyzyjnie odmierza krótkie odcinki czasu. W pracy historyka, badającego zmiany trwające dziesiątki albo nawet setki lat, bardziej przydatny jest zatem kalendarz. W starożytności używano kalendarzy, które powstawały dzięki obserwacjom astronomicznym. Podstawą najpopularniejszego z nich - księżycowego - buł siedmiodniowy tydzień. Rachubę lat rozpoczynano zawsze od rzeczywistego bądź legendarnego wydarzenia. Przykładowo, mogło nim być wstąpienie na tron nowego króla. Mówiono wówczas, że coś zdarzyło się w kolejnym roku panowania tego władcy. W starożytności każde państwo miało własny sposób liczenia lat.