Unia Gospodarcza i Walutowa - okoliczności powstania.

Traktat Rzymski podpisany 25 marca 1957 roku i ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą nie podejmował problemu unii walutowej. Nie przywiązywano wówczas uwagi do problemu walutowej współpracy wewnątrz Unii Europejskiej. W chwili utworzenia EWG kraje członkowskie korzystały z mechanizmu walutowego stworzonego przez system z Bretton Woods. System ten gwarantował stabilne kursy walutowe i nie potrzebowano wówczas znacznej integracji walutowej. W ramach tego systemu po II wojnie światowej większość walut uprzemysłowionych państw była powiązana z dolarem na zasadzie "parytetu złota". Faktyczna dominacja dolara i wymuszone dewaluacje kilku walut europejskich spowodowały, że przywódcy europejscy zaczęli szukać sposobu na przywrócenie równowagi poprzez większą integrację gospodarczą krajów Europy. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej pojawiły się plany i koncepcje w celu koordynacji polityki walutowej. W grudniu 1969 roku w Hadze odbyła się konferencja szefów państw i rządów krajów członkowskich . Podjęto tam decyzję o stworzeniu unii gospodarczej i walutowej, na bazie tzw. Planu Wernera. Postanowiono stworzyć ją w kilku etapach do 1980 roku. "Unia ta miała się charakteryzować scentralizowaną polityką budżetową, a także jednolitą polityką pieniężną, którą miał realizować ponadnarodowy bank centralny. Bank ten miałby wyłączne prawo do emisji waluty unii, będącej jedynym legalnym środkiem płatniczym na jej terytorium"(L. Oręziak, "Euro nowy pieniądz", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s.17).
Pierwszy etap tworzenia unii gospodarczej i walutowej przypadł na lata 1971-1973. EWG zdecydowało wtedy o współpracy walutowo-finansowej wewnątrz ugrupowania. Jednak światowy kryzys energetyczny doprowadził do perturbacji finansowych w krajach należących do EWG i związku z tym przestano zajmować się integracją walutową na kilka lat. Do tego pomysłu powrócono w roku 1978, kiedy powstała nowa koncepcja systemu walutowego państw EWG. System, którego zarys przedstawiono w 1978 roku powstała Rada Europejska i w 1979 roku zaczął on już funkcjonować. Był to Europejski System Walutowy. Zasady działania tego systemu stworzono dzięki porozumieniu między bankami centralnymi krajów członkowskich. Określono granice w jakich kursy rynkowe między walutami krajów mogą zmieniać się wokół bilateralnych kursów centralnych. System ten dopuszczał również zmianę bilateralnego kursu centralnego ale tylko w ściśle określonych sytuacjach. W praktyce kurs ten zmieniany był wiele razy. Kraje ESW przechodziły do antyinflacyjnej polityki pieniężnej co spowodowało wzrost stabilności walut w ramach systemu pod koniec lat 80-tych. Niedokonywanie zmian kursów centralnych przyczyniło się do zakumulowania istniejącej nierównowagi między krajami członkowskimi. To z kolei doprowadziło do kryzysu walutowego w ESW w 1992 roku. Zdewaluowano wówczas pesetę hiszpańską i eskudo portugalskie, z systemu został wycofany funt brytyjski, a udział w nim lira włoskiego został zawieszony. Zjawiska kryzysowe występowały jednak nadal. W efekcie 2 sierpnia 1993 roku zdecydowano się rozszerzyć granice dopuszczalnych wahań kursów rynkowych.
Najważniejszym elementem Europejskiego Systemu Walutowego stała się europejska jednostka walutowa - ECU. Istniała ona w latach 1979-1998. Składała się z walut krajów członkowskich. ECU funkcjonowało w sferze prywatnej i oficjalnej. W sferze prywatnej było wykorzystywane przez banki, instytucje państwowe, przedsiębiorstwa i osoby prywatne w celu przeprowadzania różnych transakcji. W sferze oficjalnej ECU było wykorzystywane w ramach ESW i na jego potrzeby. ECU służyło również celom rozrachunkowo-ewidencyjnym w ramach UE.
Unia Gospodarcza i Walutowa została ustanowiona w grudniu 1991 roku Traktatem z Maastricht. Jej realizację rozłożono na trzy etapy.Trzeci z nich rozpoczął się 1 stycznia 1999 roku.