Kultura baroku i sarmatyzm.

U schyłku XVI w. we Włoszech narodził się nowy styl w sztuce, który zwany był barokiem. W krajach katolickich ten okres historii kultury przypada na czasy kontrreformacji. Dlatego celem wielu artystów tworzących w epoce baroku było upowszechnienie katolicyzmu oraz pozyskiwanie wiernych. W związku z tym w dziełach powstających w XVII w. a także pierwszej połowie XVIII w. dominowała tematyka religijna. Ponadto twórcy dbali o to, aby zachwyt odbiorców wzbudzały nie tylko kunsztowna forma dzieł i ich przepych, lecz także bogactwo stosowanych kontrastów barwnych i efektów świetlnych. Wspaniałym przykładem architektury barokowej jest rzymski kościół II Gesu. W stylu barokowym powstawały również budowle i dzieła sztuki, które nie miały charakteru religijnego. Do najbardziej znanych budowli świeckich tamtych czasów należy pałac królewski w podparyskim Wersalu. Z kolei malarstwo zdobiące rezydencje władców i arystokratów przedstawiało głównie sceny biblijne, mitologiczne, bitewne oraz z życia dworu. Ponadto ozdobą świątyń, pałaców i ogrodów były rzeźby postaci zastygłych w pełnych dynamiki, choć czasem nienaturalnych, pozach. W epoce baroku rozwijała się także twórczość literacka - do najwybitniejszych ówczesnych dramaturgów należeli Jean Baptist Racine, Moiler i Lope de Vega. Wykształciły się również nowe formy teatralne - pantomima oraz opera, której twórcą był Włoch Claudio Monteverdi. Dużą popularnością cieszyła się także muzyka kościelna i dworska. Za najwspanialszych kompozytorów epoki baroku uznaje się m.in: Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla i Antonia Vivaldiego. Pod koniec XVI w., dzięki ożywionym kontaktom z Włochami, styl barokowy dotarł także do Rzeczypospolitej, Jego upowszechnianiu sprzyjała korzystna sytuacja gospodarcza w kraju. Rozwój handlu wpływał bowiem na bogacenie się magnaterii, szlachty średniej i mieszczaństwa. Byli oni często fundatorami wspaniałych barokowych budowli - kościołów, dworów oraz pałaców. Mecenasem kultury stał się także król Polski. Zygmunt III Waza rozpoczął przebudowę zamku w Warszawie, którą z wielkim rozmachem kontynuował jego syn Władysław IV. PO zniszczeniach spowodowanych przez Szwedów na ziemiach polskich najszybciej odbudowano właśnie Warszawę. Z barokowym przepychem urządzono też Wilanów, podwarszawską rezydencję Jana III Sobieskiego. Założony obok niej park wilanowski nie miał sobie równych w ówczesnej Rzeczypospolitej. Nowy styl wpłynął także na rozwój malarstwa i rzeźby w Polsce. Szczególną popularnością cieszyły się obrazy religijne oraz portrety tworzone głównie na zamówienie króla, magnatów i duchowieństwa. Dla polskiej sztuki barokowej charakterystyczne stały się także portrety trumienne. Ponadto powstawały rzeźby, które najczęściej umieszczano na marmurowych nagrobkach. W połowie XVII w. w wyniku licznych wojen i najazdów rozkwit kultury barokowej w Rzeczypospolitej został na krótko zahamowany. Niebawem jednak, zwłaszcza na prowincji, ponownie zaczęła się rozwijać architektura sakralna wraz z świecką. Ludzie epoki baroku żyli w przeświadczeniu o nietrwałości i przemijaniu świata, Aby odnaleźć się w tamtej rzeczywistości, z jednej strony chcieli korzystać z ziemskich przyjemności, a z drugiej - odczuwali lęk przed śmiercią. Te kontrastowe nastroje znalazły swoje odzwierciedlenie w ówczesnej literaturze. Do najsłynniejszych polskich poetów tego okresu należeli: dostrzegający kruchość świata Mikołaj Sęp Szarzyński oraz wysławiający rozkosze życia dworskiego Jan Andrzej Morsztyn.