Bliski Wschód

Na pograniczu Azji, Afryki i Europy znajduje się bardzo gorący region zwany Bliskim Wschodem. Jest on gorący nie tylko ze względu na klimat, ale również na rozgrywające się tam konflikty zbrojne. Bliski Wschód to bowiem jeden z najbardziej niespokojnych regionów świata. Stąd pochodzi też większość wydobywanego na świecie "płynnego złota", czyli ropy naftowej.

Do grona państw Bliskiego Wschodu zalicza się najczęściej 14 krajów położonych w rejonie Zatoki Perskiej oraz u wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego. Są to: Arabia Saudyjska, Jordania, Jemen, Oman, Bahrajn, Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Kuwejt, Irak, Iran, Liban, Syria, Izrael oraz Autonomia Palestyńska. Niektórzy badacze do tej grupy państw zaliczają także Turcję, Afganistan oraz Egipt. W rzeźbie terenu Bliskiego Wschodu dominują obszary wyżyn, na przykład Wyżyna Irańska czy Wyżyna Armeńska oraz gór, między innymi Zagros.

Znacznie mniejszą powierzchnię zajmują obszary nizinne występujące głównie w postaci wąskich pasów nizin nadmorskich oraz jednej rozleglejszej Niziny Mezopotamskiej. Na większości obszaru panuje klimat zwrotnikowy suchy i skrajnie suchy, charakteryzujący się wysokimi wartościami temperatury powietrza (około 40°C w lecie) oraz znikomymi opadami atmosferycznymi. Dlatego też znaczne powierzchnie na Bliskim Wschodzie zajmują pustynie i półpustynie. Niedobory słodkiej wody utrudniają uprawę ziemi i prowadzą do rozwoju pasterstwa koczowniczego. Przez wieki było ono głównym źródłem utrzymania ludności zamieszkującej ten region. Sprzyjające warunki do uprawy ziemi panują jedynie na Nizinie Mezopotamskiej, zasilanej wodami Eufratu i Tygrysu, wzdłuż wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego oraz w północnej i zachodniej części Iranu.

Państwa Bliskiego Wschodu (nie licząc Turcji, Afganistanu i Egiptu) zajmują obszar o powierzchni 5,6 milionów kilometrów kwadratowych. Zamieszkuje go około 200 milionów ludzi, z czego ponad 90 % stanowią Arabowie wyznający islam, zwani muzułmanami. Bliskiego Wschodu nie powinno się jednak utożsamiać wyłącznie z islamem.

Co prawa religia ta narodziła się na Półwyspie Arabskim, ale teren dzisiejszego Izraela jest również miejscem narodzin dwóch innych wielkich religii: judaizmu i chrześcijaństwa. Nie ulega jednak wątpliwośći, że to właśnie islam najbardziej wpływa na życie ludności oraz gospodarkę i politykę Bliskiego Wschodu.

Jeszcze w 1950 roku większość państw Bliskiego Wschodu była słabo zurbanizowana, za wyjątkiem małych krajów Zatoki Perskiej, takich jak: Bahrajn, Kuwejt i Katar. Obecnie wskaźnik urbanizacji w takich krajach, jak Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie czy też Jordania wynosi około 80%. Szybki wzrost poziomu urbanizacji był możliwy między innymi dzięki temu, że kraje Bliskiego Wschodu część zysków z eksportu ropy naftowej i gazu ziemnego przeznaczają na rozbudowę ośrodków miejskich oraz rozwój infrastruktury komunikacyjnej i turystycznej. W miastach powstają nowoczesne biurowce i apartamentowce, inwestuje się także w budowę ekskluzywnych hoteli.

Najlepszym przykładem dynamicznego rozwoju miasta jest Dubaj - stolica jednego z siedmiu emiratów tworzących Związek Emiratów Arabskich. Na Bliskim Wschodzie znajdują się ogromne zasoby surowców energetycznych: około 60% światowych zasobów ropy naftowej oraz około 40% światowych zasobów gazu ziemnego. Czyni to z Bliskiego Wschodu najważniejszy region wydobycia, a zarazem największego eksportera ropy naftowej. Kraje bliskowschodnie, w których wydobywa się ropę, należą do OPEC. Tym samym mają wpływ na wielkość wydobycia oraz cenę tego surowca. W bliskowschodnią ropę zaopatrują się największe potęgi gospodarcze: Stany Zjednoczone, Japonia, Chiny, a także kraje Europy Zachodniej. Znaczenie Bliskiego Wschodu w światowej gospodarce jest przez to ogromne.