Dotacje z UE na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej

1
DOTACJE Z UE NA ROZPOCZĘCIE WŁASNEJ DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ
ZAŁOŻENIE WŁASNEJ FIRMY
DOTACJE Z UE JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
Autor: Dariusz Augustyniak
2
Spis treści:
1. ZAŁOŻENIE WŁASNEJ FIRMY ............................................................................... 3
1.1. Wybór formy prawnej ............................................................................................ 3
1.2. Procedury formalno-prawne przy zakładaniu firmy .............................................. 9
2. DOTACJE Z UE JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW ....... 16
2.1. Struktura funduszy unijnych w Polsce ................................................................. 16
2.2. Dotacje jako źródło finansowania działalności gospodarczej ............................. 18
2.3. Dotacje dla osób fizycznych ................................................................................ 21
1. ZAŁOŻENIE WŁASNEJ FIRMY
1.1. Wybór formy prawnej
Prowadzenie własnej działalności gospodarczej od dawna cieszy się w Polsce
coraz większą popularnością. Świadczy o tym wymownie rosnąca liczba zakładanych
firm. Wynika to z jednej strony z chęci wielu osób do prowadzenia własnej działalności
gospodarczej, co staje się dla nich spełnieniem marzeń i realizacją własnego pomysłu na
życie. Z drugiej strony rosnąca liczba nowych firm to efekt wąskiego rynku pracy.
Wobec ogromnych problemów z zatrudnieniem, założenie własnej firmy staje się często
jedyną alternatywą na zarabianie pieniędzy.
Przy zakładaniu własnej firmy na początku należy się zastanowić jaką formę
prawną ma mieć przy szła działalność. Przedsiębiorstwa mogą być zorganizowane na
różne sposoby, gdyż tak samo działalność gospodarczą prowadzi jednoosobowa firma
jak i przedsiębiorstwo zatrudniające wiele osób. Przepisy prawne określają formy
przedsiębiorstw, spośród których przedsiębiorcy wybierają te, które im najbardziej
odpowiada. Z każdą formą przedsiębiorstwa jest związana kwestia własności, a od
prawa własności zależy kto podejmuje wszelkie decyzje związane z funkcjonowaniem
firmy1.
Najczęstszą i najprostszą strukturą prawną jest jednoosobowa firma prowadzona
przez osoby fizyczne. Istnieje jednak kilka innych możliwości, które mogą okazać się
dobrym rozwiązaniem w przypadkach, kiedy założenie firmy jest wspólnym
przedsięwzięciem dwóch, lub większej liczby osób. Dlatego warto poznać inne formy
prawne prowadzenia działalności gospodarczej. Te pozostałe formy to spółki, które
generalnie można podzielić na spółki cywilne i spółki handlowe. Spółki cywilne powstają
na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, natomiast spółki handlowe na podstawie
przepisów prawa handlowego − Kodeksu spółek handlowych. Rozróżnia się osobowe i
kapitałowe spółki prawa handlowego.
Dla początkującego przedsiębiorcy największe znaczenie spośród spółek stanowi
spółka cywilna. Założenie takie znajduje swoje odzwierciedlenie w odformalizowanej
strukturze spółki cywilnej i łatwości jej zakładania. Stanowi ona również często swoistą
fazę przejściową do form prawnych przewidzianych typowo do prowadzenia działalności
gospodarczej, w szczególności do handlowych spółek osobowych2. Spółka cywilna bardzo
łatwo może być przekształcona w spółkę jawną. Wymaga to zgłoszenia do sądu
rejestrowego przez wszystkich wspólników3.
Oprócz jednoosobowej działalności gospodarczej i spółek, istnieją jeszcze inne
formy prowadzenia przedsiębiorstwa: spółdzielnie, stowarzyszenia i fundacje. W
kontekście tworzenia firmy opartej na środkach UE, w ostatnim czasie szczególnego
znaczenia nabrała spółdzielnia, a dokładniej specyficzny jej rodzaj – spółdzielnia
socjalna. Bardzo często dotacje ze środków unijnych otrzymują również
stowarzyszenia.
JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Przedsiębiorstwa jednoosobowe są podmiotami gospodarczymi prowadzonymi
przez osoby fizyczne i nie mają osobowości prawnej. Przedsiębiorstwo jednoosobowe
może jednak wbrew nazwie zatrudniać nieograniczoną liczbę pracowników. Firmy
jednoosobowe działają na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
oraz przepisów Kodeksu Cywilnego. Przedsiębiorca w celu rozpoczęcia działalności
zobowiązany jest do uzyskania wpisu do jawnego rejestru przedsiębiorców, który
prowadzony jest przez Krajowy Rejestr Sądowy. Do utworzenia przedsiębiorstwa
jednoosobowego nie jest wymagana minimalna wielkość kapitału4.
Główną zaletą jednoosobowej firmy jest fakt, że jedyny właściciel ma swobodę
w podejmowaniu decyzji. Jednoosobowa firma jest szczególnie praktyczna w usługach,
drobnej wytwórczości i handlu. Do głównych zalet jednoosobowego biznesu należą:
łatwość założenia firmy,
•całkowita kontrola właściciela nad przedsiębiorstwem,
•nieduża ingerencja przepisów w działalność firmy,
•łatwe rozliczenie podatkowe5.
Dużą zaletą jednoosobowej firmy jest również elastyczność. Taka firma szybko
reaguje na zmieniające się potrzeby klientów. Jest otwarta na sugestie nowych
produktów, rozwiązań, technologii. Brak zbiurokratyzowania powoduje, że łatwiejsze
są negocjacje z klientem, a co za tym idzie – szybciej dochodzi się do wspólnego
stanowiska6.
Jednoosobowa działalność ma jednak też wady. Główną cechą ujemną jest
odpowiadanie właściciela firmy za wszystkie zaciągnięte zobowiązania. Osobisty
majątek, taki jak dom czy samochód narażony jest na przejęcie przez wierzycieli.
Podstawowymi wadami jednoosobowego biznesu są:
•pełna odpowiedzialność cywilna za zobowiązania firmy,
•niemożność podzielenia się prawem własności firmy z innymi,
•trudności z zebraniem kapitału,
•istnienie firmy kończy się wraz z odejściem właściciela7.
Jednoosobowa działalność gospodarcza jest z całą pewnością najbardziej
odpowiednią formą dla małego początkującego przedsiębiorstwa. To najlepsza forma
prawna do prowadzenia mikro biznesu. Poza tym, w przypadku gdyby przedsiębiorstwo
się rozrosło lub zaistniałaby potrzeba powiązania firmy kapitałowo i organizacyjnie z
innymi wspólnikami, zawsze można skorzystać z innych form działalności
gospodarczej.
SPOŁKA CYWILNA
Spółka cywilna stanowi szeroką formułę wspólnego realizowania przez kilka
osób określonego przez nie celu przez oznaczone działania – zaplanowane i
skoordynowane. Spółka cywilna nie jest uznawana za przedsiębiorcę w świetle
przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. To wspólników tej spółki
uznaje się formalnie za przedsiębiorcę8.
Umowa spółki cywilnej jest cywilnoprawną formą organizacji współdziałania
wspólników, nieprowadzącą do utworzenia organizacji czy jednostki organizacyjnej.
Gospodarcze zastosowanie umowy spółki cywilnej ma doniosłe znaczenie dla realizacji
niewielkich wspólnych przedsięwzięć kilku przedsiębiorców9.
Zawarcie umowy spółki cywilnej przebiega w sposób niesformalizowany. Do jej
zwarcia wystarcza zgodne oświadczenie woli wspólników. Dla celów dowodowych
Kodeks Cywilny przewiduje jednak, że umowa spółki cywilnej powinna być
zatwierdzona pismem. Umowa może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony.
Wspólnikami spółki cywilnej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby
prawne. Skład osobowy jest w zasadzie niezmienny i opiera się na wzajemnym doborze
wspólników, do których pozostali maja zaufanie. Przyjecie nowego wspólnika możliwe
jest tylko przez zmianę umowy spółki. Działania, za pomocą których wspólnicy dążą do
osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, muszą być w umowie oznaczone,
zobowiązanie do współdziałania stanowi bowiem istotę umowy spółki cywilnej10.
Istotna cechą spółki cywilnej jest to, że wspólnicy odpowiadają solidarnie całym
swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki. Wynika z tego, że kiedy majątek
spółki nie wystarcza do zaspokojenia roszczeń wierzycieli, wówczas wierzyciele spółki
cywilnej dochodzą zaspokojenia swoich roszczeń w majątku osobistym wspólników11.
SPÓŁKI OSOBOWE
Cechą wspólną wszystkich spółek osobowych jest dążenie do wspólnego celu
poprzez osobiste działanie (współdziałanie) wspólników. Cel ten jest wspólny dla
wspólników, a zatem i dla spółki, którą tworzą. Umowa spółki osobowej stanowi
zobowiązanie wspólników do współdziałania w dążeniu do wspólnego celu
majątkowego12.
Spółka jawna
Spółką jawną jest spółką osobową, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną
firmą. Zawiązuje się ją na podstawie umowy zawartej przez wspólników na piśmie pod
rygorem nieważności. Umowa powinna zawierać firmę i siedzibę spółki, określenie
wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działania oraz
– jeśli jest określony – czas trwania spółki13
Stosunek prawny spółki jawnej opiera się na określonych cechach, z których do
najważniejszych zaliczamy:
1. możliwa jest zmiana składu osobowego wspólników;
2. możliwe jest podejmowanie uchwał większością głosów;
3. wspólnicy reprezentujący spółkę są przedstawicielami ustawowymi spółki;
4. wspólnicy prowadzą sprawy spółki;
5. wspólnicy są zobowiązani do wnoszenia wkładów;
6. każdy wspólnik odpowiada wobec wierzycieli osobiście w sposób nieograniczony
solidarnie i subsydiarnie;
7. wspólnikowi przysługują prawa do udziału kapitałowego jako rzeczywiście
wniesionego do spółki, który jest jednak określony kwotowo, a nie procentowo lub
według liczby udziałów;
8. majątek wspólnika jest odrębnym majątkiem od majątku spółki, a spółka nie stanowi
obecnie żadnej formy wspólności praw; odrębności między wspólnikami a spółką
dotyczą sfery organizacyjnej i formy spółki;
9. wspólnicy partycypują w zyskach i stratach co do zasady w częściach równych14.
Spółka jawna powstaje po:
1. zawarciu umowy spółki;
2. spełnieniu dodatkowych obowiązków (zgłoszenie, złożenie uwierzytelnionych
podpisów osób reprezentujących spółkę);
3. z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców15.
Spółka partnerska
Spółka partnerska powstaje w celu stworzenia osobom wykonującym wolny
zawód możliwości realizowania tego celu w formie prawnej, gwarantującej komfort
bezpieczeństwa pod względem ryzyka związanego z wykonywaną działalnością16.
Cechy charakterystyczne spółki partnerskiej to:
1. ograniczenie kręgu wspólników do osób fizycznych, reprezentujących wolne
zawody;
2. cel spółki, którym jest wykonywanie przez wspólników w spółce wolnych zawodów;
3. występowanie szczególnych zasad odpowiedzialności partnerów;
4. dopuszczalność wprowadzenia różnych modeli prowadzenia spraw i reprezentacji
spółki;
5. wymóg zawarcia umowy w formie pisemnej pod rygorem nieważności17.
W spółce partnerskiej mamy do czynienia ze zjawiskiem przedmiotowej
dyferencji odpowiedzialności, a więc uzależnienia jej od rodzaju zobowiązań
powstających w spółce. Założeniem ogólnym jest, aby partner nie ponosił
odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w związku z wykonywaniem wolnego
zawodu przez innego partnera18.
Spółka komandytowa
Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie
przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki
co najmniej jeden ze wspólników odpowiada bez ograniczeń (komplementariusz), a
odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Odpowiedzialność wspólników spółki jest zróżnicowana. Zakres prowadzenia
spraw spółki, prawo do reprezentacji, prawo kontroli obok zasad odpowiedzialności
różnicują status wspólników w spółce komandytowe19.
Spółka komandytowa-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna jest to spółka osobowa mająca na celu
prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za
zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia
(komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem20.
Podstawą wyodrębnienia tej spółki jest istnienie w jej strukturze dwóch kategorii
wspólników: komlementariusza i akcjonariusza oraz związana z tym konstrukcja
odpowiedzialności. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki bez
ograniczeń, natomiast odpowiedzialność akcjonariusza za zobowiązania spółki jest
wyłączona21.
SPÓŁKI KAPITAŁOWE
Spółki kapitałowe powstają po „zawiązaniu” stając się podmiotami prawa
określonymi jako spółki w organizacji. Cecha tych spółek jest to, że poza zdolnością
prawną maja inne atrybuty: zdolność do czynności prawnych i zdolność sądową22.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką handlową zaliczaną do
kategorii spółek kapitałowych. Na podstawie całokształtu regulacji tej formy spółki
można przyjąć, że jest to spółka kapitałowa, która może zostać utworzona w każdym
celu prawnie dopuszczalnym, działająca pod własną firmą, mająca stały kapitał
zakładowy, podzielony na udziały o równej lub nierównej wartości nominalnej, których
przysługiwanie jest przesłanką uczestnictwa w spółce i w której występują instrumenty
zapewniające poszczególnym wspólnikom wpływ na istnienie i funkcjonowanie spółki,
zaś wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki23.
Ze względu na osobowość prawną spółka z o.o. jest podmiotem prawa
odrębnym od swoich wspólników. W jej strukturze wewnętrznej powstają więc stosunki
prawne między spółką a wspólnikami, którzy są z jednej strony odrębnymi od spółki
podmiotami prawa, z drugiej zaś – wchodzą w skład jej struktury organizacyjnej,
tworzą tę spółkę. Jest ona trwałą organizacją, instytucją prawną, o określonym celu, na
istnienie której nie wpływają zmiany w zakresie jej składu osobowego24.
Spółka akcyjna
Podstawą działania spółki akcyjnej jest statut. Jego podpisanie jest warunkiem
utworzenia spółki, jest on również zespół norm, stanowiących podstawę
funkcjonowania spółki. Jest tez wielostronną czynnością prawną założycieli. Statut
spółki podpisują wszyscy założyciele25.
Aby spółka akcyjna mogła powstać, oprócz jej zawiązania i podpisania statutu
przez założycieli konieczne jest wniesienie przez założycieli (akcjonariuszy) wkładów
na pokrycie całego kapitału zakładowego, ustanowienie zarządu i rady nadzorczej i
wpisanie spółki przez sąd do rejestru. Samo zaś zawiązanie spółki następuje z chwilą
objęcia wszystkich akcji26.
Spółka akcyjna jest formą prawną wielkich przedsiębiorstw, najbardziej
bowiem odpowiada potrzebom obrotu w gospodarce rynkowej. Jej kapitał zakładowy
podzielony jest na akcje27.
1.2. Procedury formalno-prawne przy zakładaniu firmy
Przed podjęciem decyzji o założeniu własnej firmy należy rozpoznać ogólne
warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, w tym procedury
rejestracyjne. Zalecane jest również przeprowadzenie wstępnych badań
marketingowych, a przynajmniej zapoznanie się z zasadami funkcjonowania branży, w
której planowane jest uruchomienie działalności gospodarczej, pozyskanie
podstawowych informacji o konkurencji oraz profilu konsumentów. Przed dokonaniem
rejestracji firmy wskazana jest konsultacja ze specjalistami, m.in. doradcą podatkowym,
jak również w uzasadnionych wypadkach z adwokatem, notariuszem, radcą prawnym.
Wizyta w jednym z samorządów gospodarczych może – w wypadku niektórych branż
(m.in. branża turystyczna) – okazać się cennym źródłem informacji. Wbrew pozorom
wstępna wizyta w lokalnej izbie gospodarczej jest bardzo ważna ze względu na
rozeznanie potrzeby uzyskania ewentualnych zezwoleń i koncesji wymaganych w danej
branży (w tym wypadku instytucje te są najlepiej zorientowane). Wstępne rozeznanie
powinno również obejmować wybór formy organizacyjno-prawnej prowadzenia
działalności gospodarczej oraz ogólne rozeznanie na rynku nieruchomości celem
wynajęcia lokalu, gdy działalność gospodarcza nie będzie prowadzona w mieszkaniu
przedsiębiorcy28.
Procedura rejestracji jednoosobowej działalności gospodarczej przebiega
następująco:
•wstępne rozpoznanie i zgromadzenie dokumentów;
•wynajem lokalu;
•wpis do ewidencji działalności gospodarczej w urzędzie gminy (jednoczesne:
uzyskanie numeru REGON, uzyskanie numeru NIP lub jego aktualizacja oraz
zgłoszenie do ZUS;
•wyrobienie pieczątki firmowej;
•otwarcie firmowego rachunku bankowego;
•uzyskanie wymaganych zezwoleń lub koncesji;
•(ewentualne) powiadomienie inspekcji sanitarnej;
•ubezpieczenie firmy29.
Istotnym warunkiem podjęcia przez przedsiębiorców działalności gospodarczej
jest jej ujawnienie. Spełnienie tego warunku następuje w dwojaki sposób: poprzez
uzyskanie wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym lub do
Ewidencji Działalności Gospodarczej. Wyjątek stanowi spółka kapitałowa w
organizacji, która może pojąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do
rejestru przedsiębiorców. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący
osobami fizycznym (jednoosobowa działalność gospodarcza), pozostali przedsiębiorcy
(spółki) wpisywani są do rejestru przedsiębiorców KRS30.
W wypadku jednoosobowego przedsiębiorstwa, działalność gospodarczą można
zarejestrować w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy i urzędy
miast. Wpis ten powinien zawierać następujące dane:
•nazwę firmy, którą zamierzamy posługiwać się w obrocie gospodarczym;
•imię i nazwisko i adres zameldowania;
•rodzaj działalności gospodarczej według klasyfikacji PKD (Polska Klasyfikacja
Działalności) – najlepiej podać od razu wszystkie rodzaje działalności, które będą
wykorzystywane, ponieważ zmiana lub dodanie nowego rodzaju działalności
wymaga złożenia nowego wniosku;
•miejsce wykonywania działalności, czyli siedzibę firmy, którą należy oznaczyć
szyldem;
•przewidywaną datę rozpoczęcia działalności gospodarczej z uwzględnieniem okresu
oczekiwania na zakończenie procedur rejestracyjnych w urzędach31.
Do 1 stycznia 2012 roku wniosek można było złożyć osobiście lub go przesłać:
•listem poleconym z notarialnym potwierdzeniem własnoręcznego podpisu
wnioskodawcy,
•poprzez pełnomocnika wraz z dołączonym ważnym pełnomocnictwem,
•drogą elektroniczną bez podpisu elektronicznego,
•drogą elektroniczną z podpisem elektronicznym32.
Od 1 stycznia 2012 roku jednoosobową działalność można zarejestrować tylko
drogą elektroniczną. Osoba, która zdecyduje się na prowadzenie indywidualnej
działalności gospodarczej, powinna wypełnić papierowy lub elektroniczny formularz
CEIDG1 (zamiast składanego do tej pory druku EDG-1)33.
Z możliwości wysyłania wniosku online w pełni mogą skorzystać tylko osoby
posiadający kwalifikowany podpis elektroniczny lub potwierdzony profilem zaufanym
ePUP (elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej). Jeśli ktoś takiego
podpisu nie ma, to musi po wysłaniu wniosku przez Internet musi później złożyć wizytę
w urzędzie, w celu złożenia podpisu.
Gdy działalność ma być prowadzona w formie spółki, rejestracja powinna
nastąpić w Krajowym Rejestrze Sądowym. Istnieje jednak możliwość zarejestrowania
spółki z o.o. przez stronę internetową Ministerstwa Sprawiedliwości, na której należy
się zarejestrować, następnie wypełnić wniosek – nie jest konieczny certyfikowany
podpis elektroniczny. Po opłaceniu wniosek trafia do KRS, który najczęściej
następnego dnia przesyła wnioskodawcy na jego konto informację o rejestracji34.
Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą już w dniu złożenia
podpisanego wniosku. Złożenie wniosku i wydanie zaświadczenia o wpisie nie
podlegają żadnym opłatom35.
Przedsiębiorca może jednak najpierw się zarejestrować, a działalność rozpocząć
w późniejszym terminie. W takim jednak wypadku powinien we wniosku wpisać ten
późniejszy termin. Jeśli bowiem przedsiębiorca nie określi późniejszej daty rozpoczęcia
działalności, może się okazać, że choć jej jeszcze nie prowadzi, będzie musiał opłacić
składki czy podatki za pierwszy miesiąc, bo z Centralnej Ewidencji i Informacji o
Działalności Gospodarczej będzie wynikało, że jego firma już istnieje36.
Oprócz wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, do czasu nowelizacji
ustawy o działalności gospodarczej, przyszły przedsiębiorca musiał dopełnić szeregu
innych formalności:
•w urzędzie statystycznym – należy złożyć wniosek o nadanie numeru REGON, który
stanowi numer identyfikacyjny przedsiębiorstwa w systemach informacyjnych
administracji publicznej oraz należy złożyć wniosek o nadanie lub aktualizację
numeru identyfikacji podatkowej NIP;
•w urzędzie skarbowym – trzeba wybierać formę opodatkowania i złożyć deklarację
w sprawie podatku VAT;
•w zakładzie ubezpieczeń społecznych – należy zgłosić działalność, a w przypadku
zatrudniania pracowników – zgłosić pracowników;
•w państwowej inspekcji pracy – w razie zatrudniania pracowników – zgłosić
pracowników37.
Ważnym elementem dla przyszłej firmy jest wybór formy opodatkowania. I tak,
wybrać można:
•kartę podatkową – najprostsza forma opodatkowania, nie trzeba prowadzić ewidencji
operacji gospodarczych;
•ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – płatnik oblicza miesięczną zaliczkę na
podatek dochodowy na podstawie ewidencji przychodów, która jest jedynie prostą
tabelą bardzo łatwą do prowadzenia;
•książka przychodów i rozchodów;
•księga handlowa38.
Podstawowe zasady podejmowania działalności gospodarczej znajdują sie w
rozdziale 2 ustawy z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej. Od 21
marca 2009 roku, właśnie na podstawie tego aktu prawnego, funkcjonuje tzw. jedno
okienko, które zakłada, że założenie firmy ma być możliwe w jednym urzędzie39.
Wpis do ewidencji działalności gospodarczej (formularz CEIDG-1) jest
jednocześnie wnioskiem: o wpis do krajowego rejestru urzędowego gospodarki
narodowej (REGON), zgłoszeniem identyfikacyjnym lub aktualizacyjnym NIP,
zgłoszeniem płatnika składek ubezpieczeń społecznych. Ponieważ przedsiębiorca
składa jeden wniosek o wpis do poszczególnych rejestratorów w jednym miejscu,
procedurę rejestracji nazywa się jedno okienko40.
Organ ewidencyjny rejestruje działalność przedsiębiorcy w ewidencji
działalności gospodarczej i w ciągu 3 dni od rejestracji ma obowiązek przesłać
pozostałe wnioski, wraz z wydanym zaświadczeniem o wpisie do ewidencji, do
właściwych urzędów statystycznego i skarbowego. Numer REGON i (ewentualnie) NIP
docierają do przedsiębiorcy pocztą. W praktyce rozwiązanie pozwoli znacznie
ograniczyć ilość tzw. bieganiny po urzędach41.
Jest to podwalina jednego okienka. Dzięki niej przedsiębiorca nie musi
odwiedzać oddziału GUS, ZUS ani urzędu skarbowego, a nadany nam nr REGON
otrzymuje pocztą. Organ, do którego składa wniosek wniosek EDG-1, przesyła w ciągu
trzech dni, wszelkie stosowne dokumenty do tych urzędów42.
Jeśli jednak przedsiębiorca chce zarejestrować się jako podatnik VAT – będzie
musiał wysłać oddzielne zgłoszenie do urzędu statystycznego, z tym że może zrobić to
przez Internet43.
Docelowym modelem ewidencjonowania przedsiębiorców jest zero okienka.
Będzie to jedna ogólnopolska centralna ewidencja (CEIDG), działająca wirtualnie. Nie
będzie trzeba składać dokumentów, wystarczać będzie odpowiedni formularz na stronie
internetowej44.
Formuła jednego okienka nie działa do końca zgodnie z założeniem. Organ
ewidencyjny powinien wystawić przedsiębiorcy zaświadczenie o wpisie „od ręki”, w
rzeczywistości zdarza się tak, że dokument taki jest wydawany w terminie nawet
dwutygodniowym. Nie jest on jednak niezbędny do wykonywania czynności
związanych z prowadzeniem działalności, ma jedynie potwierdzać status prawny
przedsiębiorcy45.
Oprócz czynności związanych z utworzeniem podmiotu gospodarczego, zanim
podmiot ten zacznie w pełni funkcjonować niezbędne jest założenie firmowego
rachunku bankowego. Przy zakładaniu rachunku bankowego bank wymaga
potwierdzonej kserokopii zaświadczenia urzędu gminy lub miasta o wpisie do ewidencji
lub postanowienia sądu o rejestracji, zależnie od formy prawnej podmiotu
gospodarczego. Ponadto należy wypełnić odpowiednie formularze bankowe, na których
dysponenci rachunkiem składają wzory swych podpisów46.
Obowiązek posiadania rachunku bankowego i dokonywania rozliczeń za jego
pośrednictwem dotyczy przedsiębiorców, których miesięczne rozliczenia z jedną firmą
osiągną 10.000 EURO oraz przedsiębiorców, których obrót z innymi firmami
przekracza 3.000 EURO. Do posiadania konta w banku zobowiązani są również
przedsiębiorcy, którzy prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi
handlowe, są płatnikami podatku od towarów i usług VAT lub działają w formie spółek
prawa handlowego. Nie muszą natomiast dokonywać rozliczeń za pośrednictwem
banków ci przedsiębiorcy, którzy są opodatkowani w formie ryczałtu lub karty
podatkowej oraz ci, którzy notują zyski niższe niż 3.000 EURO47.
Przedsiębiorca zobowiązany jest również do wyrobienia firmowej pieczątki.
Pieczątki używane w działalności gospodarczej powinny zawierać nazwę lub imię i
nazwisko podmiotu gospodarczego, adres oraz zwięzłe określenie prowadzonej
działalności, ponadto NIP i REGON48.
Poza wpisem do ewidencji działalności gospodarczej wykonywanie niektórych
rodzajów działalności gospodarczej wymaga uzyskania:
•koncesji (np. w przypadku obrotu i dystrybucji energii),
•zezwolenia (np. w przypadku sprzedaży hurtowej lub detalicznej alkoholu),
•licencji (np. w przypadku zarządzania nieruchomościami)49.
Ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej może dotyczyć
również działalności regulowanej (np. działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu
napojów spirytusowych). Dodatkowo w niektórych wypadkach prowadzenie
działalność gospodarczej zarówno reglamentowanej, jak i swobodnej uwarunkowane
jest obowiązkiem posiadania kwalifikacji zawodowych przez przedsiębiorcę lub
zatrudnionego pracownika50.
49
50
16
2. DOTACJE Z UE JAKO ŹRÓDŁO FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
2.1. Struktura funduszy unijnych w Polsce
Integracja Polski z Unią Europejską spowodowała konieczność zmiany polityki
gospodarczej, w tym polityki rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw. Istotny
wpływ na formułowanie celów programów pomocowych dla małych i średnich firm,
realizowanych przez państwa kandydujące do Unii Europejskiej, miało wparcie
finansowe UE z programu Phare. Zadaniem priorytetowym było więc podniesienie
konkurencyjności małych i średnich polskich firm, przygotowanie tego sektora do
konkurowania na jednolitym rynku europejskim i zniesienie barier ich rozwoju51.
26 stycznia 1999 roku Rada Ministrów przyjęła ramowy plan pracy rządu, w
którym za jedno z priorytetowych zadań uznano sformułowanie polityki rządu wobec
sektora MSP do 2002 roku. Większość zadań na lata 1999-2002 została zrealizowana.
Utworzono Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Polską Fundację Promocji
i Rozwoju Przedsiębiorczości, co umożliwiło później możliwość koordynacji działań na
realizację programów wspierających działalność inwestycyjną przedsiębiorstw i rozwój
punktów konsultacyjno-doradczych. Jednym z takich działań jest przyznawanie dotacji
dla przedsiębiorców, co ma szczególne znaczenie dla sektora małych i średnich
przedsiębiorstw.52.
Podział środków z budżetu Unii Europejskiej przebiega według celów i
kryteriów polityki regionalnej. Polityka regionalna UE ma więc decydujący wpływ na
to, jak duże środki otrzymają w formie dotacji przedsiębiorstwa w poszczególnych
krajach Wspólnoty. Zadaniem polityki regionalnej Unii Europejskiej jest zniwelowanie
różnic w rozwoju ekonomicznym terytorium Wspólnoty. W tym celu instytucje unijne
pomagają słabiej rozwiniętym regionom i sektorom za pośrednictwem funduszy
strukturalnych. W obecnie obowiązującym budżecie unijnym – na lata 2007-2013 –
pomoc jest udzielana za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Socjalnego (EFS). EFRR wspiera
projekty i inwestycje mające na celu zmniejszenie dysproporcji między regionami, a ze
środków EFS są finansowane projekty związane z rynkiem pracy i rozwojem kadr
pracowniczych53.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego uczestniczy we współfinansowaniu
inwestycji tworzących nowe miejsca pracy lub utrzymujących już istniejące. Stanowi
pomoc finansowa dla małych i średnich przedsiębiorstw. EFRR ma również za zadanie
zwiększenie atrakcyjności regionu poprzez sprzyjanie rozbudowie infrastruktury
zarówno transportowej, jak i telekomunikacyjnej – co ma służyć rozwojowi
społeczeństwa informacyjnego. Na dofinansowanie mogą liczyć inicjatywy służące
pogłębianiu integracji lokalnej społeczności oraz szerzeniu wiedzy przydatnej w życiu
społecznym i gospodarczym.
Europejski Fundusz Społeczny realizuje zadnia europejskiej polityki
zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich. Współfinansowane są wszelkiego rodzaju
szkolenia, programy aktywizacji zawodowej bezrobotnych – szczególnie kobiet i osób
zagrożonych trwałym zagrożeniem społecznym, m. in. długotrwale pozostających bez
pracy i osób po 50-tym roku życia54.
W ramach instrumentów polityki strukturalnej, obok funduszy strukturalnych,
funkcjonuje Fundusz Spójności. Fundusz ten nie należy, ze względu na określony czas
działania, do grupy funduszy strukturalnych. Natomiast ze względu na cel i charakter
jest on instrumentem polityki strukturalnej. Fundusz współfinansuje projekty w
dziedzinie środowiska naturalnego oraz sieci transeuropejskich w zakresie
infrastruktury transportu. Przyczynia się on do zapewnienia równowagi gospodarczej i
społecznej krajów członkowskich55.
Interwencja funduszy europejskich przyjmuje formę programów operacyjnych,
przygotowywanych przez poszczególne kraje członkowskie i zatwierdzanych przez
Komisję Europejską. Każdy program operacyjny obejmuje okres od 1 stycznia 2007 do
31 grudnia 2013 roku. Na poszczególne cele polityki regionalnej UE określone zostały
maksymalne pułapy dofinansowania jako % ze środków publicznych. Stopień
współfinansowania inwestycji realizowanych z Funduszu Spójności kształtuje się w
przedziale 80%. Minimalny udział funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności nie
może być niższy od 20%56.
W wyniku zastosowania „algorytmu 80/10/10” nastąpiło zróżnicowanie
transferów na mieszkańca pomiędzy poszczególnymi województwami w Polsce.
Największe wsparcie w przeliczeniu na mieszkańca otrzymało pięć województw Polski
Wschodniej: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko-
mazurskie. Algorytm polega na tym, ze wszystkie regiony uczestniczyły w podziale
80% ogółu środków, które zostały rozdysponowane proporcjonalnie do liczby
mieszkańców w poszczególnych województwach. Dodatkowo 10% środków zostało
podzielonych proporcjonalnie do liczby mieszkańców w województwach, w których
średni poziom PKB na mieszkańca był niższy od 80% średniej krajowej, a kolejne 10%
środków zostało podzielone proporcjonalnie do liczby mieszkańców w województwach,
w których stopa bezrobocia rejestrowanego w przekroju powiatów była wyższa od
150% średniej krajowej57.
Fundusze UE na lata 2007-2013 zostały przyznane dla Polski z przeznaczeniem
na inwestycje w infrastrukturę, ochronę środowiska, szeroko pojętą innowację w sferze
gospodarki, inwestycje w regionach oraz działania na rzecz doskonalenia kapitału
ludzkiego. Wielkość dostępnych środków, a także szerokie możliwości ich
wykorzystania powodują, że stanowią one ważne źródło finansowania działań
rozwojowych przedsiębiorstw58.
2.2. Dotacje jako źródło finansowania działalności gospodarczej
Warunkiem funkcjonowania przedsiębiorstwa jest zdolność do finansowania
działalności. Jest to prawda szczególnie dotkliwie odczuwalna w chwili inicjowania
nowych projektów inwestycyjnych, na przykład rozpoczynania działalności
gospodarczej. Często wejście w określony rynek wiąże się z koniecznością
wygospodarowania znacznych środków finansowych, co stanowi problem przede
wszystkim dla początkujących przedsiębiorców, którzy na gruncie biznesowym stawiają
pierwsze kroki i których firma nie generuje jeszcze dochodów pozwalających na
sfinansowanie inwestycji zasobami własnymi. Taka sytuacja to normalny etap w
rozwoju każdego biznesu, a rynek i instytucje finansowe dają wiele możliwości
rozwiązania problemu związanego z brakiem pieniędzy59.
Większość źródeł finansowania niesie ze sobą ryzyko dla dawcy kapitału,
przejawiające się możliwością utraty zainwestowanego kapitału lub nieuzyskania
wymaganej stopy zwrotu z zainwestowanych funduszy w oznaczonym czasie60.
Do kapitału ryzyka należy zaliczyć wszystkie instrumenty dłużne, czyli
wymagające od dłużnika zwrotu pożyczonego kapitału na warunkach określonych w
umowie. Element ryzyka sprawia, że dla większości początkujących przedsiębiorców
dostępność instrumentów dłużnych jest trudno dostępna. Oprócz tego sami
przedsiębiorcy niechętnie sięgają po te instrumenty w obawie przed własnym ryzykiem,
związanym z zagrożeniem w postaci trudności w spłacie zaciągniętych zobowiązań.
Ryzyko to jest szczególnie duże w przypadku podmiotów gospodarczych, w których
właściciel lub właściciele firmy, odpowiadają za wszystkie zaciągnięte zobowiązania
majątkiem własnym. Dotyczy to przede wszystkim tych form podmiotów
gospodarczych, które są najpopularniejsze w sektorze małych i średnich
przedsiębiorstw – jednoosobowej działalności gospodarczej i spółki cywilnej. Istnieją
jednak źródła finansowania pozbawione tego ryzyka. Zalicza się do nich przede
wszystkim dotacje, współfinansowane z budżetu polskiego rządu i z budżetu Unii
Europejskiej61.
Dotacje polegają na przekazaniu firmie środków na określony cel, bez
konieczności ich zwrotu. Bezzwrotność jest najczęściej usankcjonowania spełnieniem
odpowiednich warunków po otrzymaniu dotacji. Dofinansowanie w formie dotacji
dotyczy głównie ponoszonych przez firmę kosztów na wyposażenie firmy, koszty usług
doradczych, uzyskanie certyfikaty jakości itp.62.
Dotacje UE wspierają przede wszystkim małe i średnie przedsiębiorstwa, które
stanowią 99% wszystkich firm na terenie Wspólnoty. W ramach każdego funduszu są
realizowane konkretne programy, które dzieli się później na priorytety, a także na
konkretne działania i poddziałania.
O wsparcie finansowe ma prawo ubiegać się tylko firma dobrze prosperująca –
nie może mieć zaległości wobec ZUS i urzędu skarbowego, ani tym bardziej być
postawiona w stan likwidacji. Starając się o dofinansowanie należy sprawdzić, który
program operacyjny (a w ramach jego jakie działanie lub poddziałanie) najbardziej
odpowiada temu, co chcemy zrobić w naszym przedsiębiorstwie. Następnie należy
opracować biznes plan przedsięwzięcia. Jest to najważniejsza część wniosku, gdyż
trzeba udowodnić, że podejmowane działania przyniosą efekty i są zgodne z celami
funduszy europejskich. Kolejnym krokiem jest zgromadzenie niezbędnej dokumentacji i
wypełnienie wniosku według ustalonej instrukcji. Wnioski składa się w regionalnej
Instytucji Finansującej (RIF), która ocenia projekty i decyduje o przyznaniu dotacji63.
Przygotowując wniosek o dofinansowanie z funduszy UE należy wykonać
montaż finansowy. Polega on na określeniu źródeł finansowania projektu i ich
procentowego udziału w całym przedsięwzięciu. Koszty dzieli się na kwalifikowane i
niekwalifikowane. Koszty kwalifikowane to takie, które podlegają refundacji ze
środków unijnych. Koszty niekwalifikowane trzeba pokryć ze środków własnych lub
kredytów64.
Wysokość dofinansowania z funduszy UE ustala się w oparciu o wyliczenie luki
w finansowaniu. Metoda ta ma na celu określenie poziomu wydatków
kwalifikowanych, co ma gwarantować, że projekt będzie miał wystarczające zasoby
finansowe na jego realizację. Pozwala również uniknąć przyznania nienależnych
korzyści odbiorcy pomocy, czyli finansowania projektu w wysokości wyższej niż to jest
konieczne. W celu wyznaczenia luki w finansowaniu w projekcie inwestycyjnym z
udziałem funduszy UE konieczne jest określenie:
1. wskaźnika luki w finansowaniu (R):
R = Max EE / DIC,
gdzie:
Max EE – maksymalny wydatek kwalifikowany,
DNR – suma zdyskontowanych dochodów (przychodów netto);
2. „kwotę decyzji (DA) – kwotę dla której ma zastosowanie stopa współfinansowania
dla danej osi priorytetowej:
DA = EC x R,
gdzie:
EC – koszty kwalifikowane (niezdyskontowane);
3. (maksymalną) dotację UE:
dotacja UE = DA x Max CRpa.
gdzie:
MAX CRpa – maksymalna wielkość współfinansowania, określona dla osi
priorytetowej w decyzji komisji przyjmującej program operacyjny65.
Dotacje przyznawane ze środków Unii Europejskiej podlegają pewnym
ograniczeniom. Dotyczą one nie tylko wysokości wsparcia programów operacyjnych ze
środków funduszy, ale także źródeł finansowania poszczególnych elementów programu
operacyjnego. Każdy priorytet może otrzymać wsparcie tylko z jednego funduszu.
Wyjątkiem mogą być projekty inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska i
infrastruktury, które mogą być finansowane jednocześnie z Europejskiego Funduszu
64
65
21
Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności, jednak muszą zachować
jednofunduszowość na poziomie priorytetu. Zasady kwalifikowania wydatków są
określane na poziomie krajowym66.
Analizując procedury przyznawania dofinansowania ze środków UE należy
zwrócić uwagę na to, ze mnogość aktów prawnych i rozporządzeń, w tym brak
spójności prawa i ciągłe jego zmiany, powodują wśród przedsiębiorców chaos i
dezorientację67.
Wiele małych i średnich przedsiębiorstw nie posiada wystarczających środków
kapitałowych na przeprowadzenie planowanych i często niezbędnych dla ich dalszego
funkcjonowania inwestycji. W takiej sytuacji chętnie skorzystałyby z dotacji Unii
Europejskiej. Niestety wiele spośród tych zakładów nie posiada rozbudowanej obsługi
prawnej czy nawet księgowej, co utrudnia im sporządzenie niezbędnych dokumentów
wymaganych przy ubieganiu się o dotacje unijne z wybranych programów
operacyjnych. Często dotykową przeszkodę stanowią niezrozumiałe przepisy68.
Znaczna liczba przedsiębiorców zaliczanych do małych i średnich
przedsiębiorstw nie korzysta z programów pomocowych, ponieważ brakuje informacji o
tym, do kogo należy się zwrócić albo jak prawidłowo wypełnić formularz69.
2.3. Dotacje dla osób fizycznych
Sfinansowanie początków działalności gospodarczej, co ma zwykle miejsce w
przypadku osób bezrobotnych, to jeden z najważniejszych problemów, z jakim styka się
początkujący przedsiębiorca. W nielicznych tylko przypadkach własną działalność
można rozpocząć praktycznie bez żadnych nakładów. Na ogół założenie własnego
przedsiębiorstwa wiąże się z określonymi nakładami inwestycyjnymi. Istotna sprawą
jest lokal i ewentualne wyposażenie, niezbędne do prowadzenia danej działalności. Co
więcej, działalność zaczyna przynosić dochód dopiero po pewnym czasie. Wynika z
tego, ze niezbędne są fundusze, aby działalność w ogóle rozpocząć i aby przetrwać
chudy okres wstępny. Istnieją jednak instytucje zajmujące się pomocą finansową dla
małych przedsiębiorców. Wsparcia finansowego przeznaczonego na rozpoczęcie
działalności gospodarczej poszukać można w następujących instytucjach:
•powiatowych urzędach pracy – starosta ze środków funduszu pracy może
zrefundować podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą koszty
wyposażenia stanowiska pracy, w wysokości do 500% przeciętnego wynagrodzenia;
•programie „Pierwszy biznes” – jest to program uruchomiony przez Ministerstwo
Gospodarki i Pracy, skierowany do bezrobotnej młodzieży do 25 roku życia oraz do
absolwentów szkół wyższych do 27 roku życia; obejmuje szkolenia teoretyczne,
doradztwo praktyczne oraz dotacje i pożyczki na założenie działalności gospodarczej
w wysokości do 40 000 zł (w ramach programu „Praca dla młodych” prowadzonego
ze współudziałem Banku Gospodarstwa Krajowego);
•Funduszu Mikro – został on założony przez Polsko-Amerykański Fundusz
Przedsiębiorczości w celu wspierania malej przedsiębiorczości; o pożyczkę
wnioskować może każdy właściciel małego przedsiębiorstwa, jak również osoby
które dopiero planują rozpoczęcie działalności70.
Zgodnie z. pkt. 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i
instytucjach rynku pracy, powiatowy urząd pracy może przyznać osobie bezrobotnej
bez względu na jej wiek czy zdobyte wykształcenie dotację na założenie własnej
działalności gospodarczej. W zamian za te pieniądze jest zobowiązana prowadzić tę
działalność przez najbliższe 12 miesięcy. Jeśli wcześniej wyrejestruje swoją firmę,
będzie musiała zwrócić wszystkie pieniądze, jakie dostała z pośredniaka. Żeby dostać
dotację, trzeba trafić na odpowiedni moment. Najlepsza pora na składanie takich
wniosków to początek roku, od lutego do kwietnia, gdyż w tym okresie do urzędów
pracy spływają pieniądze na aktywizację bezrobotnych. W następnych miesiącach może
być trudniej z uzyskaniem dotacji, gdyż w wyniku rządowych oszczędności do
pośredniaków trafia ostatnio mniej pieniędzy71.
Osoba zainteresowana założeniem własnej firmy musi najpierw przygotować
dobry biznesplan, w którym opisze swój pomysł na działalność gospodarczą oraz
oszacuje jej koszty i zyski. Co ważne, system jest tak skonstruowany, że bezrobotny
musi także przedstawić listę zakupów sprzętu potrzebnego mu do rozkręcenia własnej
firmy. To właśnie te wydatki ma pokryć dotacja z urzędu pracy. Nie musi ona więc
zostać przyznana w maksymalnej wysokości. Jeśli urząd zaakceptuje pomysł i
planowane wydatki, bezrobotnemu potrzebne będzie także zabezpieczenie zwrotu
dotacji. Najczęściej to członek rodziny składa odpowiednie poręczenie72.
Przy pisaniu biznesplanu warto zwrócić uwagę na najbardziej typowe jego
elementy:
•misje i cel projektu,
•analizę rynku:
-opis rynku,
- spodziewani klienci,
- konkurencja,
•przewidywany marketing i reklama:
- strategie marketingowe,
- formy i media reklamowe,
•analizę finansową:
- spodziewane przychody,
- spodziewane koszty,
- prognozę spłaty (ewentualnego) kredytu,
- analiza SWOT (analiza mocnych stron, słabych stron, szans i zagrożeń)73.
Osoba zakładająca działalność gospodarczą w oparciu o dotację może liczyć
także na preferencyjne zasady opłacania składek ZUS przez pierwsze dwa lata swojej
działalności. Zgodnie z art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę
do obliczenia minimalnej składki na ubezpieczenia społeczne płaconych przez taką
osobę stanowi kwota 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. W roku 2012 jest
to więc 450 zł. Miesięczne składki wynoszą zatem wtedy 87,84 zł na ubezpieczenie
emerytalne (19,52%), 36,00 zł na ubezpieczenia rentowe (od lutego 2012 r. 8%) oraz
7,52 zł na ubezpieczenie wypadkowe (1,67%) 74.
Przedsiębiorca, który założy firmę za środki UE, może także przez pół roku
dodatkowo otrzymywać tzw. wsparcie pomostowe w wysokości nieprzekraczającej
kwoty płacy minimalnej75.
O dotację na biznes z powiatowego urzędu pracy mogą się starać tylko
bezrobotni. Jednak nie wszyscy, którzy mają taki status, mogli się o nią ubiegać. Z
takiej możliwości mogą skorzystać tylko ci, którzy m. in.:
● w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku w urzędzie pracy nie
odmówili propozycji zatrudnienia lub skorzystania z innej formy aktywizacji,
● nie otrzymali dotychczas z Funduszu Pracy lub z innych środków publicznych (m.in.
z UE) bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej76.
Osoba ubiegająca się o dotację nie może mieć żadnej kolizji z prawem. Nie
może przeciwko niej toczyć się postępowanie sądowe, administracyjne albo
egzekucyjne dotyczące niespłaconych zobowiązań77.
Przy udzielaniu bezrobotnemu środków na podjęcie działalności Powiatowy
Urząd Pracy bierze pod uwagę:
1. sytuację na rynku pracy,
2. zapotrzebowanie na dany rodzaj działalności na obszarze jego działania,
3. punktową ocenę wniosku przez Komisję ds. opiniowania wniosków o organizację
miejsc pracy ze środków FP i EFS na podstawie następujących kryteriów:
•posiadane przygotowanie merytoryczne (wykształcenie, doświadczenie
zawodowe, odbyte szkolenia) a planowana działalność;
•innowacyjność;
•charakterystyka planowanej działalności oraz analiza mocnych i słabych stron
planowanego przedsięwzięcia;
•rodzaj zakupów oraz stosunek procentowy pomiędzy wielkością środków
przeznaczonych na towar a pozostałymi zakupami w ramach wnioskowanej
kwoty;
•analiza ekonomiczna przedsięwzięcia;
•dokumenty uwiarygodniające wniosek (listy intencyjne, umowy najmu, oferty
handlowe)78.
Ocena wniosków o dotacje odbywa się w dwóch etapach. Najpierw jest
dokonywana ocen formalna wniosku. Standardowo sprawdzane jest przede wszystkim
to, czy kandydat spełnia tzw. kryteria dostępu. Drugim etapem oceny wniosku jest
ocena merytoryczna, dokonywana zazwyczaj przez kilkuosobową komisję. Oceniane
jest wykształcenie, doświadczenie zawodowe, dodatkowe kwalifikacje i umiejętności
związane z profilem planowanej działalności. Członkowie komisji mają dużą
elastyczność w przyznawaniu punktów za wartość merytoryczną wniosku79.
W komisji oceniającej wnioski zasiadają zwykle także przedstawiciele urzędu
marszałkowskiego lub wojewódzkiego urzędu pracy. Na podstawie przyznanej przez
komisję punktacji tworzona jest lista rankingowa. Dotacje są przyznawane osobom,
których wnioski zostały ocenione najwyżej80.
Całą procedurę związaną z bezzwrotnymi dotacjami z urzędu pracy można
podzielić na kilka etapów, zgodnie z wytycznymi PUP w Białymstoku obowiązującymi
w 2012 roku, etapy te są następujące:
Krok 1:
Złożenie kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku o przyznanie ze środków
Funduszu Pracy dotacji na podjęcie działalności gospodarczej. Druk wniosku dostępny
jest na stronie internetowej urzędu (www.pub.bialystok.pl) oraz w siedzibie urzędu.
Odpowiedź na złożony wniosek wnioskodawca otrzymuje w terminie 30 dni od dnia
jego złożenia.
Krok 2:
Złożenie zabezpieczenia zwrotu środków. Ostatecznego wyboru zabezpieczenia
dokonuje dyrektor PUP kierując się ochroną środków publicznych i jego skutecznością.
Preferowaną przez urząd formą zabezpieczenia jest weksel z poręczeniem wekslowym
(aval). Poręczenie, jako zabezpieczenie powinno być dokonane, przez co najmniej
2 osoby, których stałe dochody miesięczne stanowią kwotę nie mniejszą niż 150%
minimalnego wynagrodzenia.
Krok 3:
Podpisani umowy o przyznanie z Funduszu Pracy środków finansowych na podjęcie
działalności gospodarczej przez osobę bezrobotną.
Krok 4:
Zarejestrowanie działalności gospodarczej po otrzymaniu środków na rachunek
bankowy.
Krok 5:
Wykorzystanie kwoty dotacji zgodnie z celem, na który została udzielona, do 30 dnia
od dnia podjęcia działalności gospodarczej.
Krok 6:
Przedłożenie w terminie do dwóch miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej
oryginałów i kserokopii:
•dokumentów potwierdzających sposób wykorzystania dotacji,
•dokumentów potwierdzających rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej,
•dokumentów potwierdzających fakt zgłoszenia działalności gospodarczej do
opodatkowania we właściwym urzędzie skarbowym oraz zgłoszenie do
ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w ZUS
w Białymstoku,
•dokumentu potwierdzającego pozyskanie lokalu, w którym prowadzona będzie
działalność gospodarcza81.
Dotacje wypłacają tzw. operatorzy wsparcia, czyli firmy i fundacje, które oprócz
pieniędzy oferują przyszłym przedsiębiorcom szkolenia i indywidualne doradztwo. To
oni wybierają najlepsze pomysły na biznes. Do tej pory, do projektów rekrutowały
więcej osób, niż miały do wypłacenia dotacji. W efekcie część uczestników projektu
(np. 1/3) po odbyciu szkoleń nie otrzymywała wsparcia finansowego. Od 2012 roku
odchodzi się od tej zasady. Wszystkim osobom, które zakwalifikują się do projektów,
zostanie wypłacone wsparcie finansowe w postaci jednorazowej dotacji, tzw. wsparcia
pomostowego nieprzekraczającego minimalnego miesięcznego wynagrodzenia lub w
obu formach82.
Do końca 2011 roku można było ubiegać się o unijną dotację w wysokości do 40
tysięcy zł. Od 2012 roku na dotychczasowych zasadach na dofinansowanie ze środków
UE mogą liczyć tylko osoby w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy. Wszyscy
pozostali potencjalni przedsiębiorcy będą mogli się ubiegać o niskooprocentowane
pożyczki. Za to ich kwota będzie podwyższona do 50 tys. zł83.
Od 12 marca 2012 roku wnioski o dotację mogą składać osoby należące do
następujących grup:
•długotrwale bezrobotni,
•osoby do 25 roku życia,
•osoby po 50 roku życia,
•niepełnosprawne osoby bezrobotne.
Dotacje są udzielane w ramach projektu finansowanego ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego – wysokość dotacji do 20 tys. zł oraz z środków z
Funduszu Pracy – wysokość dotacji do 17 tys. zł84.
W województwie podlaskim w roku 2011 dotacje z urzędów pracy na
rozpoczęcie działalności gospodarczej dostało 800 osób, a rok ok wcześniej takie
dotacje dostało 2 130 osób. Jedna dotacja mogła wynosić sześciokrotność przeciętnego
wynagrodzenia, czyli około 20 tys. zł. W różnych powiatach te kwoty mogły wyglądać
różnie: od 17 do 20 tys. zł. Dotacje na działalność gospodarczą można też było zdobyć
dzięki uczestnictwu w projektach realizowanych dzięki funduszom z UE z programu
Kapitał Ludzki. Taki projekt prowadził m.in. WUP w Białymstoku. Dotacje w
wysokości 40 tys. zł dostały 53 osoby. Przedtem otrzymały pomoc szkoleniową,
merytoryczną z zakresu przedsiębiorczości, oceniano ich biznesplany.
W 2012 roku Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku realizuje podobny unijny
projekt, w którym szanse na dotacje na działalność gospodarczą ma kolejnych 45 osób.
Projekt ten – "Działalność gospodarcza. Droga do sukcesu" – jest skierowany do
bezrobotnych z powiatów o najwyższym stopniu bezrobocia, m.in. augustowskiego,
białostockiego, sejneńskiego, sokólskiego, grajewskiego, zambrowskiego, miasta
Łomża. Wartość projektu to ok. 2 mln zł. Uczestnicy projektu przed otrzymaniem
dotacji przechodzą szkolenia z przedsiębiorczości