Podmioty dialogu społecznego

Dialog społeczny a stosunki pracy. Dialog społeczny w szerszym zakresie to kwestie porozumienia się władzy ze społeczeństwem (Na początku lat 80'). W wyższym ujęciu dialog społeczny to stosunki pracy, czyli relacja miedzy związkami zawodowymi z pracodawcami. Stosunki pracy są określane tez jako stosunki przemysłowe lub demokracja gospodarcza (dopuszczenie związków do współ zarządzania przedsiębiorstwami).
Modele stosunków pracy:
• konfliktowy -nawiązujący do marksistowskiej teorii rozwoju społecznego. Zakłada ze pracownicy i pracodawcy maja sprzeczne interesy a ta sprzeczność jest nie do pogodzenia i jedynym rozwiązaniem jest rewolucja społeczna polegająca na zniesieniu prywatnej własności. Wtedy zniknie przeczytać interesów.
• Pluralistyczny- charakterystyczny dla krajów anglosaskich i amerykańskich. Zakłada, że jest sprzeczność interesów, ale przezwyciężyć ją można tylko na szczeblu przedsiębiorstwa. Związki zawodowe i pracodawcy na poziomie przedsiębiorstwa rozwiązują przez dialog. Państwo tworzy system prawny umożliwiający rozwiązywania sporów miedzy tymi dwoma podmiotami. Rola państwa ogranicza się tylko do ustawodawstwa i arbitrażu.
• Neokorporacjonalistyczny- charakterystyczny dla Niemiec czy krajów skandynawskich, zakładający to ze w dialogu społecznym uczestniczy też trzeci podmiot czyli państwo. Jest to możliwość wprowadzenia trójstronnych porozumień, przeniesienie problemu na poziom krajowy. Pozytywne w tym modelu jest to ze na poziomie ogólnokrajowym istnieją takie same i kompleksowe rozwiązania sporów. Ale z drugiej strony włączenie trzeciej strony grozi polityzacją dialogu społecznego. W Niemczech dużą wagę przywiązuje się do branżowości konfliktu.
• Monokratyczny- nawiązywał do konfliktowego modelu stosunków pracy. Tu mamy do czynienia tylko z jedna stroną konfliktu, czyli tylko związek zawodowy. Pracodawcą jest państwo. Pas transmisyjny partii do mas to formacja, która łączy wszystkie związki zawodowe, jest ich centralą. W tym modelu nie ma konfliktu bo państwo reprezentowało związki zawodowe, pracodawcę i państwo. To był konflikt irracjonalny. Model monokratyczny miał to do siebie że jego biurakratyzacja i upartyjnienie były na ogromnym poziomie. Nie istniało prawo do strajku, bo go nie uznawano.
Historia Komisji Trójstronnej w PL. Taki model istniał w Polsce. W latach osiemdziesiątych pojawił się niezależny związek zawodowy Solidarność z radykalnie konfliktową wizją związków zawodowych. W latach 90' tworzyły się pluralistyczne konflikty pracy, bo starano się odpolitycznić gospodarkę. Reformy ekonomiczne podważały ideologię socjalistycznej władzy Polskiej. Solidarność dawała każdemu rządowi czas na realizacje liberalizacji gospodarki. Jeśli rząd nie spełniał oczekiwań nasilały się manifestacje związków zawodowych. W 1994 przyjęto ustawę rady ministrów o powołanie do życia Trójstronnej komisji ds. społeczno gospodarczych istniejąca do 2001 roku. Władza już nie mogła sobie poradzić z tymi nasileniami strajków. Chciano przenieść konflikt z poziomu przedsiębiorstwa na poziom ogólnokrajowy.

Idea dialogu społecznego w węższym rozumieniu:
- pojawiła się po II wojnie światowej w europie zachodniej, kiedy trzeba było zdobyć płaszczyznę porozumienia w trudnej sytuacji gospodarczej (zniszczenia wojenne), eskalacja żądań ZZ oraz partii politycznych (lewicowych)
- obawiano się radykalizacji nastrojów politycznych, obawiano się wzrostu wpływów partii lewicowych i ich powiązań z partiami komunistycznymi, szukano płaszczyzn porozumienia- Rady Społeczno- Gospodarcze, prekursorzy Komisji Trójstronnych (przedstawiciele trzech stron, wypracowanie wspólnych założeń i celów polityki społeczno-gospodarczej)
- powstanie Międzynarodowej Organizacji Pracy (1919)- znaczenie dla dialogu społecznego. Kluczowych jest kilka konwencji (obligują państwo członkowskie do ratyfikowania) i zaleceń (nie obligują)
1976- Konwencja nr 144 o konsultacjach społecznych
1976- zalecenie nr 152 o konsultacjach społecznych
1981- konwencja nr 154 dot. Rokowań zbiorowych (zastosowanie do Trójstronnego dialogu społecznego)
- rezultaty tych konwencji: dialog społeczny miał być elementem demokratyzacji społeczeństw, państwo miało ustalać normy regulacji- na podstawie, których dialog społeczny miał być realizowany, państwo miało być stroną tych konsultacji, rolą państwa miało być zmniejszenie sprzeczności między środowiskiem pracodawców i ZZ- rola pośrednika. Międzynarodowa organizacja pracy jest jedynym togo typu forum.
- Konwencja numer 87 z 1948 roku o prawie do zrzeszenia sie i organizacji czyli do wolności związkowej
-Konwencja 98 z 1949 o prawie do związków zawodowych do organizacji i rokowań zbiorowych
Działalność związku zawodowych jest szeroka, bo maja zasadę wolności związkowej. Prawo do swobodnego i dobrowolnego występowania do związków zawodowych bez względu na stosunek podstawy pracy.
Zasada negatywnej wolności związkowej to dyskryminacja z tytułu nie zrzeszania się. To gwarantuje prawo w konstytucji jest zapisany pluralizmu związków zawodowych.

Ustawa o związkach zawodowych z 1991 roku definiuje związek zawodowy jako dobrowolna samorządna organizacja pracy powołana do reprezentowania ich praw zawodowych i socjalnych. Cechy związku zawodowego, aby mogły być uczestnikiem dialogu społecznego: musi być niezależna od pracodawców i państwa oraz musi być samorządna.
Funkcje związków zawodowych: - obronna- obrona interesów ludzi pracy -Kontrolna-Reprezentacji interesów pracowników - produkcyjna- troska o dbałość funkcjonowania zakładu pracy.
Układ zbiorowy pracy to autonomiczne źródło prawa pracy, w której następuje zasada uprzywilejowania pracowników. Postanowienia układów mogą być tylko korzystniejsze dla pracowników niż to co jest zawarte w kodeksie pracy. Rokowania, mediacja, arbitraż i dopiero później może się zacząć legalny strajk. Lokat- zbiorowe zwolnienie pracowników
Komisja trojstornna do spraw spoleczno gospodarczych=Rząd, reprezentacja reprezentatywnych związków zawodowych, reprezentatywne organizacje pracodawców.
Premier określa każdorazowo wyznacza przewodniczącego. Reprezentatywne związki zawodowe to ogólno krajowe struktury zrzeszające ponad 500 tys., a pracodawców to takie, które zatrudniają podnad 300 tys. pracowników i którzy działają w więcej niż połowie sektorów gospodarki narodowej objętych statystyką publiczną. W Polsce to: OPZZ, solidarność i forum związków zawodowych.
Pracodawców: Konfederacja Pracodawców Polskich, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Związek Rzemiosła Polskiego, Związek Pracodawców Bissnes Center Club.
Uprawnienia komisji trojstronnych: Omawiane założenia reform z zakresu polityki społeczno ekonomicznej. Ma charakter konsultacyjny doradczy, postanowienia zawarte na forum komisji mają charakter polityczny a nie prawny. Jeśli rząd nie zrealizuje porozumień to ponosi za to odpowiedzialność polityczna. Porozumienie może stać się prawem jeśli dotyczy negocjacji dot. kształtowania płac, bo może na zasadzie konsensusu zostać przeniesione na ustawę do parlamentu.
Na szczeblu regionalnych istnieją wojewódzkie Komisje. Ale są one już czterostronne.