Problemy zatrudnienia i rynku pracy

Zatrudnienie w Polsce
1. Bezrobocie jako kwestia społeczna
2. Sposoby przeciwdziałania bezrobociu- polityka rynku pracy.

Zmiany w strukturze zatrudnienia w gosp. Narodowej. Dwa kryteria:
1. Własności- w 1990- dominuje sektor publiczny dziś proporcje się zmieniły.
2. rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej.
Kolejne zjawisko to serwicyzacja gospodarki- przejście z rolnictwa do przemysłu i usług.- Z podziału 28,30,30 przechodzimy do podziału 13,28,59
Najważniejszym problemem na rynku pracy jest bezrobocie i niski współczynnik zatrudnienia. Stopa bezrobocia= Ludzie pracujący/ cała populacja. Koniec 2011r- Tak liczona stopa zatrudnienia- 59%- ale jest również inny sposób liczenia gdzie za osobę zatrudnioną uważa się osobę która przepracowała choćby godzinę w danym tygodniu (Są to badania aktywności ekonomicznej- w środkowym tygodniu, środkowego miesiąca w kwartale).
Mamy dużo osób biernych zawodowo- Zgodnie z badaniami na ostatni kwartał mamy 5mln biernych zawodowo(wyłączając emerytów). Jest to szczególnie niepokojące i trzeba na to zwrócić uwagę.
Kolejny problem związany z zatrudnieniem nie ograniczony do Polski ale i w całym świecie to deficyt pracy. W przyszłości społeczeństwa będą społeczeństwami 20-80(20% społeczeństwa ma pracę i utrzymuje 80% społeczeństwa). Gospodarki stają się gospodarkami pracooszczędnymi.
Bezrobocie jako cecha rynku pracy w Polsce. 13% - pełne zatrudnienie to 3-5%. 3 Przyczyny:
1. Ekonomiczne- plan Balcerowicza, likwidacja PGR, likwidacja bezrobocia ukrytego – z PRL, Załamania handlu w ramach RWPG, zbyt wczesna liberalizacja Polskiej gospodarki w latach 90.
2. Demograficzne- w latach 1990- 2005 na rynku pracy pojawia się 2,5 mln nowych osób. Presja jest słabsza 2005- 2010- 240 tys. nowych się pojawia.
3. Psychospołeczne- społeczno-prawne- nie wielka chęć do pracy wynikająca z małej różnicy między zasiłkiem a minimalnym wynagrodzeniem 1998- Zasiłek 240 zł netto a minimalna pensja na poziomie 300zł brutto. Dziś jest już lepiej-większa różnica- zasiłek 660 zł a minimalna 1200 zł (mówimy o kwotach netto). Zasiłek pełni dwie funkcje motywacyjną do poszukiwania pracy z jednej strony ale i ochronną z drugiej strony. Wyznaczenie wysokości jest trudne zatem.
Skutki bezrobocia:
1. Makroekonomiczne-większe wydatki z budżetu przy mniejszych wpływach ze składek.
2. Mikroekonomiczne- „Nie starcza do pierwszego”
3. Psychospołeczne- krzywa Klerka- Mniej więcej po 18 miesiącach od utraty pracy występuje pogłębienie skutków utraty pracy.
Duża bierność zawodowa- bo praca w szarej strefie- nierejestrowana.. Zgłoszenie do urzędu pracy, żeby zachować świadczenia, a dalej praca na czarno. GUS- Szara strefa w Polsce to ok 1mln. Udział strefy w gospodarce to ok 27% PKB. Jest to stosunkowo dużo ale najmniej z krajów poradzieckich(np. Gruzja 68%). Określenia- Black Economy. Przyczyny występowania Szarej Strefy- globalnie.
1. Unikanie płacenia podatków- wymykanie się systemowi skarbowemy
2. Wymykanie się od płacenia składek na ubezpieczenia społeczne
3. Unikanie standardów z zakresu ochrony pracy- wynikającej z Prawa pracy.
4. Unikanie obciążeń biurokratycznych- wypełnianie kwestionariuszy.
SZCZEGÓŁOWE PRZYCZYNY PORADZIECKIE
5. Szybkie zmiany strukturalne
6. Bezrobocie
7. Niskie płace
8. Szeroka sfera ubóstwa
CECHY RYNKU PRACY I BEROBOCIA W POLSCE
1. Wysoka stopa bezrobocia młodzieży- 15- 24 lat- 30% wszystkich bezrobotnych.
2. Przewaga bezrobocia kobiet
3. 70 % stanowią osoby o najniższych kwalifikacjach.
4. Duże bezrobocie na terenach post przemysłowych.
5. Opieranie rynku pracy o jedno przedsiębiorstwo- brak alternatywy- koniec przedsiębiorstwa to koniec pracy w regionie- Monolityczny charakter lokalnych rynków pracy- Vide Starochowice czy Mielec.
Przeciwdziałanie bezrobociu:
Realna walka z bezrobociem to walka w sferze ekonomicznej- tworzenie nowych miejsc pracy- czyli musi być sprzyjający klimat ekonomiczny. Państwo musi podejmować działania dla skuteczniejszej alokacji pracy.
1. Działania zwiększające popyt na pracę- jakieś podatki korzystne dla przedsiębiorców na przykład.
2. Ograniczanie podaży pracy np. Restrykcje dla napływu migrantów, wiek emerytalny.. W Polsce zwiększamy podaż pracy- podwyższamy wiek emerytalny.
3. Rozwój przepływu informacji dot. rynku pracy.
Polityka rynku pracy- celem jest usprawnienie alokacji zasobów pracy. PRP składa się z dwóch grup działań:
1. Aktywna Polityka Rynku Pracy- Cel strukturalny- dopasowanie strukturę popytu pracy do podaży pracy- dostosowanie pracobiorców do wymagań pracodawców. Najskuteczniejsze instrumenty to szkolenia- najczęściej podejmowane działanie w zakresie APRP. Umożliwiają one nabycie nowych kwalifikacji. Najpopularniejsze są szkolenia informatyczne i księgowość. Efektywność tych instrumentów nie jest mierzona jedynie tylko odsetkiem znajdujących pracę po kursie- jest przekonanie ,ze nawet jak jedna znajdzie pracę to dobrze. Drugi instrument- to staż zatrudnieniowy- pracodawca dostaje zwrot kosztów zatrudnienia pracownika- staż trwa rok. Poza tym są pożyczki na rozkręcenie działalności gospodarczej- zachęca do samozatrudnienia. Kolejne dwa to prace interwencyjne i roboty publiczne- służy utrzymaniu aktywności zatrudnionych i utrzymanie ich zasiłku w mocy.
2. Pasywna Polityka Rynku Pracy- Zaspokojenie podstawowych potrzeb dla osób bez pracy- czyli socjal. Jednak sam zasiłek nie załatwia nam problemu rynku pracy. Zatem PPRP- ma zapewnić alternatywne środki dla bezrobotnych
Finansowanie- Fundusz Pracy- Budżet i Składki Pracodawców. W talach 90- 80% na zasiłki a 20% na aktywną. Dziś 73% to Aktywna polityka Rynku pracy. Przewartościowaniu tego sprzyjała zmiana polityki związanej z zasiłkiem dla bezrobotnych. Dziś 1/5 zarejestrowanych ma prawo do zasiłku.
W ostatnich latach coraz częściej podejmuje się problem deregulacji rynku pracy. Dąży się do niej ale również wprowadza się nowe dziedziny pracy- rozpowszechnianie pracy w niepełnej pracy, praca w domu- gospodynie domowe.