Powstanie warszawskie

Plan „Burza” i jego następstwa
W połowie 1944r. armia radziecka chcąc wyprzeć ze swej ziemi wojska niemieckie dotarła do granicy dawnej Rzeczypospolitej. Wtedy właśnie powstał plan „Burza” stworzony przez Polskie Państwo Podziemne, który zakładał wspólne działania taktyczne AK(Armii Krajowej) z Armią Czerwoną. Owa współpraca zakończyła się jednak stosunkowo szybko, ponieważ Rosjanie zamiast z nami współpracować zaczęli nas wykorzystywać. Właśnie w ramach planu „Burza” została podjęta walka przeciw okupantowi niemieckiemu czyli powstanie warszawskie. Ostateczna decyzja o powstaniu została podjęta 21 VII 1944r. w obliczu zbliżania się do Warszawy armii radzieckiej. Podjął ją dowódca AK generał T.Komorowski (Bór), kilka dni później zaakceptowaną przez delegata Rządu RP J.S.Jankowskiego (Sobole).

Położenia Warszawy
Położenie Warszawy, która była ze wszystkich stron otoczona przez zaborców a zwłaszcza naciskana przez Armię Radziecką i Niemców była tragiczna. W takiej sytuacji możemy powiedzieć że powstanie upadło nim się zaczęło, wręcz nie było szans na powodzenie. Nawet najbardziej dopracowanego planu w takich warunkach.

Organizacja powstania
Aby ułatwić organizację powstania Warszawę i jej okolice (okrąg Warszawski) podzielono na 7 obwodów i 1 samodzielny rejon: tabela w załączniku

Każdy z obwodów, oraz rejon Okęcie miały własnych przywódców co usprawniało dowodzenie powstaniem.

Uzbrojenie
W czasie powstania jedną z najważniejszych spraw było uzbrojenie. Głównymi źródłami uzbrojenia były między innymi ukryte zasoby broni z czasów oblężenia Warszawskiego, broń własnej produkcji, oraz zdobyta w wielu starciach z wrogiem głównie w latach 1943-1944.
Oto spis broni posiadanej przez powstańców:tabela w załączniku


Rozpoczęcie powstania
Datę rozpoczęcia walk ustalono na 1 VIII 1944 na godzinę 17.00. W pierwszych walkach powstania wzięło udział ok. 23 tys. żołnierzy. Do żołnierzy AK dołączyły jednostki Narodowych Sił Zbrojnych (800 żołnierzy) i AL (500 żołnierzy), czynny udział w powstaniu wzięła ludność cywilna miasta.
Niemcy dysponowali w Warszawie garnizonem liczącym ok. 20 tys. żołnierzy i policjantów, który mógł być wspierany przez jednostki udające się na front niemiecko-radziecki. Od 4 sierpnia do niemieckiego garnizonu napływały posiłki, z których sformowano korpus liczący ok. 25 tys. żołnierzy, dowodzony przez generała E. von dem Bacha. W sumie w tłumieniu powstania warszawskiego wzięło udział ok. 50 tys. żołnierzy niemieckich.
Dowódcą powstania mianowano pułkownika (od 14 września generała brygady) A. Chruściela (Montera).
Do 3 sierpnia w rękach polskich znalazła się większa część Śródmieścia z Powiślem, Stare Miasto, Żoliborz, Mokotów i 3 enklawy na Ochocie. Nie zdołano jednak opanować Cytadeli, Dworca Gdańskiego i lotniska na Okęciu.

Walki na Pradze i na Woli
Już 2 sierpnia załamało się powstanie na Pradze, silnie obsadzonej przez przyfrontowe jednostki niemieckie. Niemcy zachowali kontrolę nad wszystkimi liniami kolejowymi i mostami na Wiśle.
5 sierpnia inicjatywa przeszła w ręce niemieckie. Rozpoczęte w tym dniu uderzenie na Wolę i Ochotę miało na celu przebicie arterii komunikacyjnych na linii wschód-zachód i połączenie się z walczącymi w okrążeniu w rejonie ratusza i Ogrodu Saskiego oddziałami.
Zgodnie ze specjalnym rozkazem Hitlera, Niemcy w kontrolowanych przez siebie dzielnicach stosowali bezwzględny terror. Po przeniesieniu Komendy Głównej AK na Stare Miasto oddziały walczące na Woli wycofały się kanałami do Śródmieścia.
6 sierpnia Niemcy odcięli Stare Miasto od Śródmieścia, docierając do Ogrodu Saskiego.
11 sierpnia skapitulowały ostatnie oddziały powstańcze walczące na Ochocie.
Jednak trzeba przyznać że walki te przede wszystkim odciążyły Śródmieście i Stare Miasto od ataków przez pewien czas, a poza tym miały wpływ na przedłużenie walki powstańczej.

Walki na Starym Mieście
12 sierpnia Niemcy rozpoczęli natarcie na Stare Miasto bronione przez 9 tys. żołnierzy. W walkach o Starówkę hitlerowcy użyli najcięższego sprzętu wojennego: wielkokalibrowej artylerii i lotnictwa.
Generalny szturm Niemców na Stare Miasto rozpoczął się 19 sierpnia, jego celem było otwarcie komunikacji przez most Kierbedzia.
Pomimo kilkakrotnie podejmowanych prób nie udało się powstańcom rozbić pierścienia niemieckiego otaczającego Stare Miasto. Niepowodzenie tych akcji wymusiło decyzję o ewakuacji kanałami, 2 września ostatnie oddziały opuściły Stare Miasto.
Powstańcy walczący w Śródmieściu po zaciętych walkach zdobyli ważne niemieckie punkty oporu, m.in.: Pałac Staszica (11 sierpnia), gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (20 sierpnia), Komendę Policji na Krakowskim Przedmieściu (23 sierpnia).
5 września Niemcy rozpoczęli powstrzymany przez powstańców atak wzdłuż Alei Jerozolimskich, pomiędzy Nowym Światem a Marszałkowską.
6 września padło Powiśle.

Klęska
Brak perspektyw na pomyślny rozwój dalszych wydarzeń i poniesione w toku dotychczasowych walk straty skłoniły Komendę Główną AK do podjęcia w dniach 9-10 września rozmów kapitulacyjnych z Niemcami.
Trzeba niestety przyznać że powstania warszawskie okazało się prawdziwą klęską.
Trwało ono 63 dni, życie straciło wielu żołnierzy , a jeszcze więcej ofiar to ludność cywilna. Powstańcy w porównaniu do Niemców dysponowali niewielką ilością broni, głównie ręczną, przy czym wróg był doskonale wyposażony. Każdy z obwodów, oraz rejon Okęcie miały własnych przywódców co usprawniało dowodzenie powstaniem.



Generał J.Kirchmayer: „Bohaterstwo, ofiarność i zaciętość powstańców są największym w naszej historii przejawem walki o wolność jako wartości wyższej niż życie ludzkie, kalectwo i wszystkie dobra materialne. Byłoby ciężkim błędem nie doceniać, a co gorsze odżegnywać się od takich wartości duchowych. Bohaterstwo powstańców równało się spełnieniu obowiązku żołnierskiego ponad zwykle możliwości ludzkie i aż do końca. Powstańcy warszawscy pozostaną na zawsze w naszej historii najpiękniejszym wzorem żołnierzy".



*Informacje te pochodzą z książki Jerzego Kirchmayera pt. „Powstanie Warszawskie” wydawnictwa „Książka i wiedza” Warszawa 1984r.