Hiszpańska komedia barokowa - charakterystyka

Wczesne komedie hiszpańskie tego okresu można podzielić na: comedia a noticia (komedia prawdziwa i comedia a fantasia (komedia fantastyczna). Następnie miał miejsce rozwój prowadzący do wykształcenia comedii nueva- ten nowy typ komedii wyłonił się z rozwoju rodzimej dramaturgii ludowej na którą wpływ miała włoska commedia dell’arte.
- do tego rozwoju komedii przyczynił się szczególnie Lope de Rueda a później Lope de Vega
-Prawdziwym bohaterem klasycznej hiszpańskiej komedii nigdy nie jest czyjeś „ja” ale to co wyłania się z wzajemnego oddziaływania postaci, a więc AKCJA (nawet kosztem portretów psychologicznych postaci –wyjątkiem twórczość Tirso de Moliny). Podstawowym celem autora – żywa i zwarta intryga a nie rozbudowane charakterystyki postaci.
Powszechna była w tym okresie komedia płaszcza i szpady której można wyróżnić 3 typy:
1)Właściwe komedie obyczajowe –gł. o miłości i przygodach, miłość jest tu konwencjonalna- bez głębi uczucia, są to raczej umizgi, rodzaj gry intelektualnej. Wszystko wplecione w intrygę. Mamy tu przebieranki, nieprawdopodobieństwo, obrazę zdrowego rozsądku.
2)Komedie literackie- nowelistyczne lub powieściowe, czerpane gł. z włoskich narracji renesansowych albo opowiadań gdzie akcja toczy się w baśniowym/ legendarnym otoczeniu.
3)Komedie przykładne (dworskie/obyczajowe) – z wymogiem moralizatorskim, który w pewnych komediach przybiera ton satyryczny albo krytykę obyczajów
-Lope de Vega rozwinął „komedie płaszcza i szpady” i „komedię intrygi miłosnej” i zapoczątkował nowy styl pisania komedii –comedia nueva
Cechy charakterystyczne „nowej komedii” Lope de Vegi:
b) połączenie tragizmu z komizmem
c) mieszanie gatunków i stylów (twierdził że hiszpański widz nie chce sztuki wg.prawideł, woli żeby pisać komedie tak jak „traktowali je barbarzyńcy”)
d)łamanie zasady 3. jedności
e)bohaterowie- z różnych warstwa społecznych
f)temat podporządkowany wyższej moralnie wartości
g) prymat akcji nad charakterystyką postaci
h) jedność dramatyczna opiera się na temacie a nie wynika z akcji
i) zasada prawdopodobieństwa
j)stałym elementem –postać gracioso – żartowniś będący sługą jednego z protagonistów, inni typowi bohaterowie to zakochani – czyli dama i zalecający się do niej kawalerowie , starzec –najczęściej ojciec panny młodej damy, król, albo reprezentant władzy królewskiej.
k) zasada stosowności – dostosowanie zachowań postaci do zajmowanej przez nią pozycji społecznej oraz wieku i sytuacji w jakiej się ją przedstawia
m) język utworu ma być ‘czysty” –bez zbędnych konceptów, cytatów z Biblii czy wymyślnych, dziwnych wyrażeń
-Calderon de la Barca (następca Lope de Vegi) widział komedie płaszcza i szpady odmiennie: - wprowadza innowacje: zmniejsza narracyjno-epicki charakter sztuk, uszczuplając ilość i długość epizodów, ujednolica i koncentruje akcję, wprowadza hierarchię postaci umieszczając je wokół protagonisty, który jest w centrum, pogłębia analizę psychologiczna postaci, wprowadza do akcji istoty nadprzyrodzone
-Tirso de Molina- zwolennik nowej komedii Lopego de Vegi, nie rezygnował z pogłębionych charakterystyk postaci –idąc w poprzek ogólnej tendencji; lubił łamać poważny ton sztuk żartami, szczególnie- poprzez autoironiczny dystans postaci, ; wyznawał tragikomiczną wizję świata i stosował w związku z tym barokową zasadę zmienności. Stosował humor językowy - grę słów, przeinaczenia dwuznaczności, rubaszne wyrażenia swobodnie sąsiadowały u niego kwestiami „wysokimi”; zwiększał ponad przyjętą miarę ilość graciososów