Sytuacja Polski we wrześniu 1939 r.

Już w 1939 r. III Rzesza była w posiadaniu ogromnej floty morskiej i powietrznej (2000 samolotów), a także innego sprzętu wojskowego (11000 dział artyleryjskich i moździerzy; 2800 czołgów). W szeregach niemieckiej armii było 1850000 żołnierzy.

Dnia 16 marca 1939 r. oddziały Wehrmachtu wkroczyły do stolicy Czech – Pragi. W roku wybuchu wojny w granicach Rzeszy znalazła się Austria i Czechosłowacja, co oznaczało, że Polska graniczy z Niemcami z północy, zachodu i południa. Umożliwiło to Niemcom zaatakowanie Polski z trzech stron i znacznie wydłużyło linie frontu, stwarzając Niemcom dogodne warunki do okrążenia sił polskich.

W końcu lipca 1939 r. Berlin, uważnie obserwujący rokowania francusko-brytyjsko-radzieckie, postanowił porzucić swą dotychczasową rezerwę wobec Moskwy. Minister spraw zagranicznych Rzeszy, Joachim von Ribbentrop, w rozmowie z przedstawicielem ambasady radzieckiej w Berlinie dał do zrozumienia, że wzajemne interesy obu państw nie tylko ze sobą nie kolidują, ale wręcz pokrywają się w wielu istotnych sprawach – np. przyszłe losy Polski. Ta sugestia, dotycząca państwa polskiego, została skonkretyzowana propozycją podziału państwa polskiego.

Rosja radziecka, chcąca za wszelką cenę dokonać IV rozbioru Polski, silnie współpracowała z hitlerowskimi Niemcami. Najbardziej uwidoczniał to tajny pakt Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia 1939 r. Ten ściśle tajny dokument podpisany został przez ministrów spraw zagranicznych Niemiec i ZSRR.

Oczywiście dojście do porozumienia między Niemcami a ZSRR uczyniły bezprzedmiotowymi dalsze pertrakcje z państwami zachodnimi, prowadzone dotychczas przez ZSRR.

Sytuacja Polski w przede dniu wybuchu wojny była definitywnie beznadziejna. Nawet mimo brytyjskich i francuskich paktów o pomocy dla Polski w wypadku agresji niemieckiej. Wielka Brytania musiała bowiem zdawać sobie sprawę, że w kwestii praktycznej pomocy dla Polski nie można było w gruncie rzeczy zrobić nic. Siły brytyjskie bowiem nie dysponowały odpowiednimi środkami – ani w ludziach, ani we flocie morskiej, ani w lotnictwie – aby interweniować w Europie Środkowej.

Francja nie była na tyle przygotowana do wojny aby stawić opór Niemcom w porze zagrożenia, nie mówiąc już o pomocy dla Polski, a mimo to wysunęła na światło dzienne pomysł zawarcia przymierza polsko-francuskiego w wypadku agresji hitlerowskiej.

Ponadto niemieckie i radzieckie pakty o nieagresji i niestosowaniu przemocy (z ZSRR w 1932r., z Niemcami w 1934r.) miały za zadanie jedynie „uśpić” Polaków. Hitler i Stalin wcale nie zamierzali wywiązywać się z podpisanych deklaracji.

We wrześniu 1939 r. Polacy toczyli ogromnie ciężkie walki z przeważającymi siłami niemieckimi (Westerplatte, Bzura, bitwa o Warszawę, walki pod Tomaszowem Lubelskim, Wizna, Kock). Ogromnych zniszczeń dokonywało lotnictwo niemieckie.

Pojawienie się 17 września 1939 r. jednostek armii czerwonej na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej zdezorientowało nielicznych tam polskich obrońców. Niektóre oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza podjęły walkę z nowym agresorem, inne oddawały się w niewolę. Wiadomość o radzieckiej nocie i napaści zaskoczyła władze Rzeczypospolitej rezydujące wówczas na Pokuciu. Zdano tam sobie sprawę z beznadziejności dalszej obrony wobec pojawienia się kolejnego przeciwnika.

Tymczasem wobec wydanych rozkazów unikania walki z czerwoną armią, jej oddziały posuwały się szybko w głąb kraju.

Wśród części historyków istnieją opinie, iż Rosjanie wybrali taki moment agresji z obawy przed załamaniem się armii niemieckiej, której siły były już na wyczerpaniu. Niemcy nieprzewidywali tak długich walk w Polsce.

W tej sytuacji Polska we wrześniu 1939 r. była skazana na porażkę. Głównymi jej przyczynami były:
- Przeważająca siła wroga
- Konieczność walki na dwa fronty, chociaż dyrektywa ogólna zabraniała walki z wojskami sowieckimi.
- Podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow
- Polityka „appeasementu”, czyli polityka ustępstw stosowana przez państwa Europy Zachodniej wobec łamania postanowień Wersalu przez Niemcy
- Zerwanie przez Niemcy polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy
- Fiasko rozmów francusko-angielsko-rosyjskich w lipcu i sierpniu 1939r.

Wnioski:
We wrześniu 1939 r. Polska była na pozycji straconej głównie ze względu na traktat Ribbentrop-Mołotow i jej przegrana była nieunikniona.