Czego człowiek współczesny może nauczyć się od starożytności?

Podstawami wierzeń religijnych w starożytności była Biblia i wypierana oraz zastępowana stopniowo przez nią Mitologia. Próbowały one określić sens świata i życia ludzkiego, kształtowały poglądy na otaczający świat i wyjaśniały ludziom żyjącym w tamtych czasach zjawiska zachodzące w naturze. Dziś rola Mitologii uległa zmianie, nie jest ona już dla nikogo podstawą religii, jedynie Biblia zachowała swój pierwotny status.

Według mnie Biblia stanowi nie tylko świętą księgę religii chrześcijańskiej. Odegrała ona również ważną rolę jako jeden z wyznaczników określających normy zachowań międzyludzkich. Dla wielu twórców Biblia stanowiła źródło odwołań i inspiracji. Do dziś Księga ta pozostaje nieprzebraną skarbnicą wzorców osobowych, postaw, fabuł, anegdot, wątków i motywów, symboli i metafizycznych odniesień. Z „Hymnu o miłości” z I listu św. Pawła możemy nauczyć się na przykład cech idealnego uczucia, księga Kocheleta pomóc nam może w odpowiedzi na pytania dotyczące sensu życia, natomiast Dekalog odebrać możemy jako zamknięcie podstawowych recept na szczęście w 10 punktach.

Pytania dotyczące otaczającego świata zadawane były jeszcze zanim powstała Biblia. Wcześniej odpowiedzi na nie dawały ludziom przekazywane z pokolenia na pokolenie mity. Niezwykle trafnie wyrażały one uniwersalne prawdy o świecie i człowieku. Przedstawiane historie bogów, bóstw i mitycznych stworzeń zawierały w sobie mnóstwo symboli oraz archetypów. Przy odrobinie wyobraźni współczesny człowiek może odnaleźć rozwiązanie na swoje problemy poprzez odpowiednie zinterpretowanie wybranych mitów. Mogą być one również niewyczerpanym źródłem inspiracji, jak np. dla Wisławy Szymborskiej czy Leopolda Staffa, którzy w sposób bardzo swobodny zinterpretowali w swoich utworach zawarte w mitach symbole, archetypy i toposy.

Wiedza każdego artysty plastyka na temat proporcji ciała ludzkiego bazuje na ustalonym w starożytnej Grecji kanonie. Sztuka grecka stworzyła dzieła, które inspirowały wiele pokoleń artystów. Jej wpływy widać zarówno w sztuce starożytnego Rzymu jak i we współczesnych dziełach. W każdym europejskim mieście odnaleźć można kościół, kamienicę lub gmach, w którym da się odszukać formy architektoniczne wykształcone w tamtym okresie. Starożytni artyści stworzyli zasady estetyki, które z powodzeniem mogą być wykorzystane również w dzisiejszych czasach. Możemy patrząc na rzeźby powstałe w starożytności kopiować je, ćwicząc jednocześnie swój warsztat. Ludzie natomiast, którzy sztuki sami nie tworzą, od starożytnych mogą nauczyć się fascynacji ludzkim ciałem i idealizmu.

Kolejnym dowodem na to, że jeden z ważniejszych elementów starożytności - Biblia niesie z sobą ogromną naukę jest fakt, iż sięgali do niej praktycznie wszyscy wielcy malarze, pisarze, kompozytorzy i filozofowie. Nawiązania do niej odnajdujemy w dziełach Dantego, czy też Marka Twaina, w pracach Michała Anioła, Rafaela, czy Belliniego. My również w swojej twórczości możemy odwoływać się do Biblii. Nie tylko zresztą do motywów bliblijnych, wielu twórców sięgało bowiem także do biblijnego stylu. W swoich utworach naśladowali oni (lub próbowali naśladować) formę wypowiedzi typową dla Biblii, psalmy tworzył np. Tadeusz Nowak. Również język codzienny pełen jest zwrotów i sformułowań, które wywodzą się właśnie z Biblii. Przykładami mogą być np. "Sodoma i Gomora", "owoc zakazany" czy "trąby jerychońskie".

Współczesny człowiek może nauczyć się od starożytnych filozofów stosunku do otaczającego go świata, życia, oraz swojego jestestwa. Platon, Sokrates i Arystoteles zostawili po sobie wiele dzieł, teorii i niedokończonych dyskusji, z których początek wzięła nauka zwana filozofią. Wgłębiając się w przekonania stoików możemy zrozumieć siłę spokoju i panowania nad sobą. W przypadku braku chęci do życia pomóc mogą teorie epikurejczyków, którzy twierdzili iż należy cieszyć się tym, co mamy. Możemy uwierzyć w mądrość Sokratesa i powtórzyć za nim: „Wiem, że nic nie wiem”. Sceptycy mówili o zwątpieniu w możliwość dogłębnego poznania czegokolwiek, cyników zaś cechował sprzeciw narzucaniu norm i chęć powrotu do natury.

Współczesny człowiek mając za sobą całe wieki historii nie powinien mieć problemu z określeniem swojego miejsca po zapoznaniu się ze starożytną kulturą i sztuką. Był to przecież okres największego rozkwitu, powstało wiele nauk, między innymi wspomniana filozofia, matematyka, histografia, rozwinęła się retoryka. Człowiek współczesny może od starożytności nauczyć się całego siebie. Zaczynając od zasad moralnych, poprzez medycynę (Hipokrates) i prawo sądowe, kończąc na kanonie piękna i proporcji ludzkiego ciała.