Wizje senne jako odzwierciedlenie ludzkich pragnień i lęków. Funkcjonowanie motywu w literaturze i malarstwie

PLAN PREZENTACJI MATURALNEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO

TEMAT: Wizje senne jako odzwierciedlenie ludzkich pragnień i lęków. Omów funkcjonowanie motywu, odwołując się do literatury i malarstwa.

I. Bibliografia podmiotu:
1. Baczyński, Krzysztof Kamil. „Śpiew do snu”. [W:] tegoż „Wybór wierszy”. Wrocław: Wydawnictwo Siedmioróg, 1999.
2. Dostojewski, Fiodor. „Zbrodnia i kara”. Londyn: Wydawnictwo Puls Publications Ltd, 1992.
3. Füssli, Johann Heinrich. „Nocna Mara”. [W:] “1001 obrazów, które warto w życiu zobaczyć”. Warszawa: Wydawnictwo MUZA SA., 2007.
4. Gałczyński, Konstanty Ildefons. “Sen żołnierza”. [W:] tegoż „Poezje”. Warszawa: Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
5. Giordano, Luca. „Sen Salomona”. [W:] „Barok-Podręcznik malarstwa”. Łódź: Wydawnictwo Galaktyka, 1999.
6. Szekspir, Wiliam. „Makbet”. Wrocław: Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1963.

II. Bibliografia przedmiotu:
1. Farthing, Stephen. “1001 obrazów, które warto w życiu zobaczyć”. Warszawa: Wydawnictwo MUZA SA., 2007. s. 326 [„XVIII wiek”]
2. Mackiewicz Cat, Stanisław. „Dostojewski”. Warszawa: Wydawnictwo Instytut wydawniczy PAX, 1979. s. 111-117 [„Zbrodnia i kara”]
3. Parramon Jose. „Barok-Podręcznik malarstwa”. Łódź: Wydawnictwo Galaktyka, 1999. s. 26-27 [„Malarze neapolitańscy XVII wieku”]
4. Święch, Jerzy. „Krzysztof Kamil Baczyński. Wybór poezji”. Wrocław: Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2007. s. 51-55 [II. Twórczość, Świat wyobraźni]

III. Ramowy plan wypowiedzi:

1. Teza: Sny są ważnym uzupełnieniem obrazu ludzkiej psychiki, ukazują prawdę o człowieku, jego ukrytych pragnieniach i lękach.
2. Kolejność prezentowanych treści:
a) Definicja snu- Sen to wytwór czynności śnienia czyli określonej aktywności umysłu ludzkiego - w stanie uśpienia człowieka. Sen jest także odpoczynkiem, stanem, w którym możemy się zregenerować, ale wiąże się również z zawieszeniem działania świadomości.
b) Ogólne przedstawienie teorii i poglądów Zygmunta Freuda na temat śnienia: Sny symbolicznym odzwierciedleniem ludzkich kompleksów i lęków oraz źródłem informacji o przyczynach lęków czy neurotycznych zachowań.
c) Zdefiniowanie oniryzmu- konwencja literacka, polegająca na ukazaniu rzeczywistości na kształt snu, marzenia sennego, czasem koszmaru.
d) Sen jako motyw często spotykany w literaturze i sztuce, funkcjonujący jako emanacja stanów wewnętrznych bohatera, odzwierciedlenie jego pragnień czy lęków, oraz uzupełnienie obrazu jego psychiki.
e) Sny i widzenia w „Makbecie”, ukazują wewnętrzne odczucia, rozterki bohaterów. Prześladują one Makbeta i jego żonę, uzmysławiając im okropieństwo zbrodnii. Koszmarne wizje wytrącają zbrodniarzy z równowagi, a nawet wpędzają w rozpacz graniczącą z obłędem. Widzenia są projekcją duszy, wyrzutów sumienia.
f) Sny w „Zbrodni i karze” pomagają zrozumieć bohaterom ich błędy. Koszmary Roskolnikowa są złą wróżbą, przeczuciem. Obrazują jego największe lęki w związku z popełnioną zbrodnią. Sny Swidrygajłowa obnażają jego psychikę i lęki, uświadamiają mu jego słabości i pragnienia.
g) Ukazanie w utworze „Śpiew do snu” wizji sennej jako marzenia o ucieczce od ponurej rzeczywistości, oderwaniu się od okrucieństw wojny. Pragnienie innego świata jako miejsca odpoczynku oraz spokojnego życia z ukochaną osobą, a także zapewnienia jej bezpieczeństwa.
h) "Sen żołnierza" ukazuje poprzez wizje senne tęsknotę i marzenia żołnierza o powrocie do domu, spotkaniu z rodziną i zapewnieniu jej bezpieczeństwa.
i) „Nocna Mara”- przedstawienie wyobrażeń śpiącej kobiety, dręczonej przez koszmary senne o wyraźnym erotyczno-sadystycznym charakterze.
j) Obraz „Sen Salomona” nawiązaniem do Starego Testamentu. Ukazanie pragnień biblijnego króla Salomona - posiadania mądrości w rozróżnianiu zła od dobra.

3. Wnioski:
-Sny ukazują zakamarki ludzkiej natury, żądze, lęki, rozterki i słabości oraz pragnienia bohaterów,
-Sny bywają projekcją wyrzutów sumienia po popełnionych zbrodniach,
-Sny służą ukazaniu i wyeksponowaniu nastrojów oraz przeżyć bohaterów,
-Sny stanowią ważne uzupełnienie psychiki bohaterów.

4. Materiały pomocnicze:
-reprodukcje obrazów
-kartka z cytatami