Zakochany mężczyzna w utworach literackich epoki romantyzmu i pozytywizmu. Omów zagadnienie odwołując się do wybranych przykładów. (praca, bibliografia, plan ramowy) gotowe na mature

Miłość i towarzyszące jej uczucie zakochania są obecne w życiu człowieka od najdawniejszych czasów. Można powiedzieć, że są to najważniejsza wartości w życiu człowieka. W „Cierpieniach Młodego Wertera” oraz w „Lalce” Bolesława Prusa ukazany jest jej negatywny wpływ na ludzkie życie na przykładach głównych bohaterów tych dzieł.
Teraz chciałbym przedstawić postać Wertera

1. Uczuciowość Wertera Można tu przytoczyć słowa Wertera: „Moje serce mam tylko ja”. To właśnie serce wyznacza u Wertera stosunek do samego siebie, do drugiego człowieka jak i do Boga. Serce jest jedyną dumą Wertera. Uczuciowość jest jedną z dominujących jego cech: wielka wrażliwość serca, szukająca jak gdyby ustawicznie obiektu uczucia. Jest podatny na uroki kobiet jak i wywiera silny wpływ na przedstawicielki płci pięknej. Bardzo łatwo się wzrusza, potrafi wylewać potoki łez. Jest człowiekiem uczucia, występującym często i gwałtownie przeciw racjom rozumu. Dla Wertera tylko pełnia uczucia jest realizacją pełni człowieczeństwa, a więc jest czymś, za co warto zapłacić najwyższą cenę. Namiętności czyli wielokrotnie spotęgowane uczucia zapewniają mu pełnię egzystencji ale również działają na niego destrukcyjnie i niszczycielsko. Można wręcz powiedzieć że nad wyraz silna uczuciowość jest zarówno jego błogosławieństwem jak i przekleństwem.

2. Świat postrzegany przez pryzmat poezji i marzeń Werter wielbi dzieła Homera, Osjana. Czci Biblię, także jako wielki twór poezji. Homer i skutecznie rywalizujący z nim Osjan są w powieści wyznacznikami nastrojów Wertera. Werter czytał Homera gdy był spokojny, a jego serce wypełniały spokój i harmonia, w dniach spokoju i względnego szczęścia Zaczął czytać i zajmować się lekturą Pieśni Osjana gdy jego wnętrze i serce było przywalone ogromnym ciężarem okrutnego uczucia i gdy nie mógł sobie z nim poradzić, gdyż całkowicie ono zdominowało jego życie, w okresie wzrastającej rozterki i pogłębiającego się cierpienia. Czytane przez niego książki symbolizowały radość i ból przeżywanej miłości.

3. Rola natury, przyrody w życiu Wertera Początkowo natura jest dla) niego objawieniem nieskończoności, obficie obdzielającej człowieka swoimi darami. Później dochodzi on do przekonania, że jest ona tylko odbiciem własnego „ja” , pozbawionym duszy obrazkiem, który ukazuje jedynie to co człowiek weń włożył. Gdy sam jest szczęśliwy, również natura daje mu ukojenie i uczucie błogości. Wnet jednak ten stan przemija. Pod wpływem miłości do Lotty i wynikającej stąd konieczności wyjścia ze stanu snu- marzenia, Werter raz realistycznie odbiera przyrodę tzn. dostrzega jej niezależne od jego istnienie U Wertera przeżycie natury równoznaczne jest czasem niemal z przeżyciem Boga. W „wewnętrznym, płonącym, świętym życiu natury” odczuwa Werter Boga i pragnie „odczuć kroplę tej szczęśliwości istoty, która wszystko z siebie i przez siebie rodzi (tym znamienniejsze jest spojrzenie na
naturę jako na „potwora”).

4. Kult miłości w życiu Wertera Miłość Wertera do Lotty jest wehikułem jego nieskończonych pragnień. Lotta jest najlepszym obiektem jego uczucia, najbardziej odpowiada warunkom pożądanym przez niego. Werter, wrażliwy na uroki niewieście interesuje się trwale tylko Lottą, mimo, że na swej drodze spotkał niejedną godną uczucia dziewczynę. Ale to tylko Lotta, ta niedostępna, nieosiągalna, silna- ona jedynie potrafi utrzymać uczucie Wertera w stanie wrzenia umożliwia mu przeżycie wszechogarniającej namiętności. Dla Wertera miłość jest formą modlitwy a przedmiot jego uczucia jest święty. Poznanie Lotty daje mu uczucie wzmożonego i niewysłowionego szczęścia mimo, że od początku wiedział, że przyrzekła swoją rękę innemu mężczyźnie. Werter po doznaniu porażki próbuje ułożyć sobie życie, próbuje pracować, odwiedza rodzinne strony, korzysta z zaproszenia księcia i spędza jakiś czas na dworku myśliwskim. Ostatecznie jednak znowu się udaje w sąsiedztwo Lotty; jego uczucie przytłumione oddaleniem i pracą odżywa i to ze zdwojoną siłą. Kwiaty przysłane mu przez Lottę otacza kultem- modli się przed nimi. W pewnym momencie zaczyna malować portret Lotty. Werter wcale nie chce zdobyć Lotty dla siebie, nie chce być z nią szczęśliwy (ponieważ w ogóle szczęśliwy być nie chce). Dla niego miłość jest wartością samą w sobie za pomocą której manifestuje swoją wolność i wartość jako człowieka.


5.Werter i jego bunt wobec świata. Bunt jest przejawem wolności. Szczególnie to widać w postawach i zachowaniach Wertera, który bardzo swoiście pojmuje wolność Werter pragnie być rozumiany jako istota szczególna i odmienna. Ma nie tylko poczucie swojej wartości wewnętrznej ale i odczuwa również dystans wobec ludzi pochłoniętych przez małe troski codzienności- wg niego ci ludzie są nieautentyczni- to marionetki niezdolne do udźwignięcia człowieczeństwa. Nie rozumie i nie docenia tego, co dla innych jest sensem życia, dochodzi do wniosku, że żadna działalność nie ma znaczenia. Wg niego czynne życie zawsze przynosi rozczarowanie ponieważ cokolwiek by nie osiągnęli to zawsze będzie poniżej ich rojeń i pragnień. Uważa, że każda wyprawa w daleki świat przynosi klęski i rozczarowania dlatego najłatwiej przyjąć postawę rezygnacji i nie realizować zbyt ambitnych zamierzeń. Z jego postaw można wywnioskować niechęć do wszelkich autorytetów, zwierzchników i w ogóle działalności podporządkowanej. Buntuje się przeciw poglądom innym ludzi (m.in. żona pastora) co graniczy niekiedy z nietolerancją. Chce uwydatniać za wszelką cenę swoją spontaniczność, uczuciowość jako przejaw walki z racjonalnym świata. Wg Wertera świat jest więzieniem, więzieniem pozbawionym sensu, absurdalnym, a przez swą absurdalność jest zły i straszny. Człowiek nawet sam dla siebie jest więzieniem, którego krat nie może wyłamać. Werter buntuje się wobec nierówności społecznej, doli ludzi upośledzonych przez swe pochodzenie. Werter ostro krytykuje chęć błyszczenia z tytułu pochodzenia, etykietę dworską, żądzę pierwszeństwa, wyniosłość i dumę arystokracji.

6. Samotność i osamotnienie w życiu Wertera. W sytuacji Wertera zwraca uwagę fakt, iż pomimo, że jest miłym, wykształconym, młodym, utalentowanym człowiekiem jest w gruncie rzeczy samotny i niezrozumiany. Dla nikogo nie jest osobą na tyle bliską żeby był nazywany po imieniu. Nawet Lotta w chwili największego serdeczności mówi tylko „kochany Werterze”. Nie poznajemy więc jego imienia. Wielokrotnie skarży się na osamotnienie, twierdzi, że pragnie towarzystwa człowieka, który byłby mu bliski i który by go rozumiał. Ale przecież sam szuka samotności, ucieka od ludzi i tylko w izolacji od nich czuje się naprawdę dobrze. Ostatnie dwa zdania powieści brzmią <cytat>. Właśnie te zdania wymownie unaoczniają tragedię Wertera. Nawet w ostatniej drodze jest on zupełnie samotny. U jego trumny nie ma rodziny ani przyjaciół, tylko komisarz z synami. Samotność tę akcentuje jeszcze bardziej nieobecność duchownego, która nie mieści się w konwencji pogrzebowej XVIII wieku. Naznacz ona wyraźnie Wertera piętnem samobójcy, wyłącza go już całkowicie poza nawias zorganizowanego społeczeństwa jakby w odwet za to, że Werter nie akceptował za życia reguł tego społeczeństwa nie mogąc zmienić istniejącego porządku, wolał się z niego wycofać niż się przystosować.

7. Obłęd i samobójstwo Wertera. Werter kończy życie wystrzałem z pistoletu. Ma na to wpływ destrukcyjne działanie namiętności. Nie chce niszczyć szczęścia młodej pary. W najprostszym rozumieniu Werter odebrał swoje życie z miłości, a Lotta była heroiną najgłębiej kochaną, godną z resztą tej wielkiej ofiary uczucia. Miłość dla Wertera musiała się skończyć katastrofą Opuszczając świat z bólem Werter wierzy, że powraca do źródeł niezniszczalnego bytu. Werter nie potrafi opanować swego uczucia do Lotty. Sytuacja ta rujnuje go psychicznie. Postanawia umrzeć gdy zauważa, że z trudem zachowuje na zewnątrz pozory życia. Zaabsorbowany tą myślą potrafi jednak zupełnie trzeźwo uporządkować wszelkie swoje sprawy, powstrzymywać przyjazd Wilhelma, udawać wobec wszystkich zajętego przygotowaniami do podróży. Samobójstwo jako przejaw i jako rozwiązanie kryzysu egzystencjalnego było dla Wertera naturalnym zamknięciem losów człowieka, któremu „miłość niemożliwa” odebrała siły witalne, przedwczesnym lecz usprawiedliwionym przez nadmiar cierpienia powrotem do jedności z „Ojcem”- Bogiem. Werter nie godzi się na wyrzeczenie i wobec tego musi skończyć samozniszczeniem.


Teraz chciałbym przedstawić postać Stanisława Wokulskiego- głównego bohatera „Lalki”
8. Wokulski jako romantyk Wokulski, człowiek, który wszedł w schyłek dojrzałości życiowej, nie znający miłości młodzieńczej ani w ogóle wielkiej namiętności miłosnej. Tym gwałtowniejsze musiało być spóźnione wyładowanie <cytat> Miłość ta wydawała się być nieprawdopodobną u człowieka w tym wieku (Wokulski miał bowiem wtedy 46 lat) i o takim doświadczeniu życiowym. Wokulski był człowiekiem rozczarowanym działalnością polityczną oraz zmarnowanymi zdolnościami naukowymi. Miłość ta jest więc dla niego próbą ucieczki przed marną i okrutną rzeczywistością; stanowi dla niego rodzaj azylu psychologicznego. Szaleństwo miłosne Wokulskiego nie ma nic z miłości starczej, jest to dosłownie pierwsza miłość z całym kwiatem jej wzruszeń, złudzeń, nawet naiwności i niezręczności. Wokulski chce z Izabeli lalkę przeznaczoną do własnej adoracji. W jego uczuciu nie ma czułości, nie ma miejsca na porozumienie ani na żadną tkliwość. Jest tylko surowe żądanie aby była doskonała. Traktuje ją jako boginie zesłaną na ziemski padół. Jako nowicjusz w środowisku arystokratycznym uważa, że prawdziwy arystokratyzm polega na delikatności uczuć, subtelności, szlachetności czynów i spodziewa się, że łatwo zdystansuje Starskiego i innych jej adoratorów. Jednak ironia losu sprawia, że rozwijają się w dwóch przeciwnych sobie kierunkach. Im bardziej Wokulski staje się delikatniejszy dla Izabeli tym bardziej ona traktuje go w sposób ordynarny i bezceremonialny Miłość Wokulskiego ma charakter obłędu, co nie jednokrotnie on sam powtarza i podkreśla. Wokulski nauczył się od romantyków ubóstwiania kochanki. Kiedyś czytał dzieła Mickiewicza i w pewnym momencie go przeklina, oskarżając go jako winowajcę swoich nieszczęść i rozrzuca po pokoju książkę z jego wierszami. Dla niego miłość ma tylko jedno imię- Izabela i nic nie zdziała to, że jest przedobra i przemiła pani Stawska czy intrygująca pani Wąsowska lub tajemnicza baronowa z Paryża. Przeżywa rozchwianie emocjonalne, ustawiczne wahania między nadzieją a zwątpieniem, zaślepieniem w przymiotach ukochanej a trzeźwym sądem, obawą a śmiałością Sam Wokulski mówi, że ma raka w duszy, że został zahipnotyzowany przez Izabelę. Zachowuje się jak typowy romantyk- ucieka się do samobójstwa jako do jedynej ucieczki od nieszczęśliwej miłości. Uczucie Wokulskiego choć jest głębokie, silne i trwałe jest zarazem uczuciem ubogim: wobec Izabeli manifestuje się jedynie „psią wiernością”, „zrzeczeniem wszelkiej osobowości” oraz „bezgraniczną ufnością

9. Wokulski- zakochany pozytywista Wokulski chciał zdobyć Izabelę przede wszystkim jako pozytywista. Właśnie dlatego m.in. wyjeżdża do Bułgarii by handlować bronią podczas wojny bułgarsko- tureckiej i udaje mu się zrobić fortunę na tym interesie <cytat> Jego nieszczęśliwa miłość jedynie usprawiedliwia jego ciągłe powiększanie majątku. Zdobycie majątku i zbliżenie się do arystokracji- faktyczny awans społeczny Wokulskiego- jest dla niego nie celem ale tylko środkiem do małżeństwa z Izabelą. Przerzuca swój handlowy sposób myślenia na sprawę swojej miłości. Chce zdobyć Izabelę pieniędzmi. Podkupuje, odkupuje, przekupuje, płaci za śledzenie swojej ukochanej, rzuca rulonami złotych imperiałów na kwestach Wszystko to Wokulski czyni po to, by zdobyć Izabelę a nie dla zaspokojenia własnych ambicji. Wokulski oplata Izabelę i jej ojca siecią intryg finansowych. Wykup serwisu, weksli Łęckiego, przepłacenie przy kupnie kamienicy, gra w karty z Łęckim z jednoczesnym zamiarem przegrania. To wszystko z miłości do Izabeli. Nauka angielskiego, kupno klaczy wyścigowej oraz powozu, założenie spółki do handlu z cesarstwem- Wokulski w pełnej świadomości wydawał ogromne sumy na te pańskie fanaberie. Wreszcie przyjmuje propozycję Suzina i jedzie z nim do Paryża pomagać mu w załatwieniu jego niezbyt jasnych interesów.


a) Miłość jest uczuciem, które pozbawia władzy nad samym sobą.
b) Mimo różnicy w filozofii obu epok miłość jest nieodłącznym elementem każdego okresu w dziejach człowieka. c) Nieodwzajemniona miłość jest tragiczna w skutkach.