Żółw skórzasty

Żółwie są rzędem gadów, który obejmuje zwierzęta posiadające skorupę ochraniającą ciało. W dzisiejszych czasach niestety aż 45 gatunków żółwi to zwierzęta zagrożone wyginięciem.

Jednym z tych gatunków jest żółw skórzasty (Dermochelys coriacea). Z jego pancerza nie da się wykonać żadnego wartościowego wyrobu, jednak gatunek ten jest zagrożony wskutek rabunkowego zbierania jaj, które uważane są za wyszukany przysmak.

Żółw skórzasty jest najrzadszym spośród wszystkich żółwi morskich, największym gatunkiem żółwia na świecie (jeden osobnik ważył 865 kg i miał długość ponad 2,5 metra), a także jednym z najokazalszych, obok olbrzymich krokodyli, współcześnie żyjących gadów. Może osiągnąć długość 3 metrów i masę 800 kg, a w jednostkowych przypadkach może przekraczać tonę. W przeciwieństwie do innych żółwi morskich, które mają twardą, mocną skorupę, żółw skórzasty ma pancerz składający się z setek nieregularnych płytek kostnych, które pokryte są skórą. Nie wytwarza on tarcz rogowych, toteż cała powierzchnia ciała, a także jego pancerz kostny, pokrywa gruba, gładka skóra. Tak zbudowana skorupa żółwia jest w przedniej części ciała szeroka i zwęża się ku tyłowi. Na karapaksie znajduje się 7, a na plastronie (brzuszna tarcza pancerza) 5 wydatnych, podłużnych fałdów, dzielących pancerz na wyraźnie oddzielone od siebie części, przypominające fragmenty skórki banana i nadające mu typowy dla tego gatunku wygląd. Przednie łapy żółwia skórzastego mają wiosłowaty kształt i są niezwykle duże. Ich rozpiętość może osiągać nawet 3 metry. Łapy tylne są mniejsze, zaokrąglone i łopatowate, a ogon jest krótki i tylko nieznacznie wystaje poza pancerz. Głowa tego gada jest duża i masywna. Żółw ten nie ma zębów. Na krawędzi przedniej części szczęki znajdują się dwa podobne do zębów wyrostki spełniające ich funkcje (po jednym z każdej strony), oddzielone od tylnej części szczęki głębokim wycięciem, dzięki czemu profil głowy jest bardzo charakterystyczny. W ubarwieniu żółwia skórzastego przeważa kolor ciemnobrązowy lub nawet czarny, młode osobniki posiadają na kończynach przednich i gardle żółte lub białe plamki.

Naturalne środowisko żółwia skórzastego to zdecydowanie strefa otwartego morza, dlatego też rzadko spotyka się go w pobliżu lądu (można go zobaczyć na lądzie jedynie w czasie składania jaj). Żółw ten występuje na całym świecie w ciepłych tropikalnych, subtropikalnych, a nawet umiarkowanych strefach oceanów – szczególnie tam gdzie jest głęboko (m.in. dlatego naukowcy jeszcze niewiele wiedzą o jego wędrówkach i zwyczajach). W morzach europejskich występuje głównie u wybrzeży Atlantyku, rzadziej w Morzu Północnym i Śródziemnym. Samice żółwia skórzastego składają jaja i rozmnażają się na wybrzeżu Morza Karaibskiego od Florydy po północną część Ameryki Południowej, a także wzdłuż brzegów Afryki oraz Azji po Malezję. Tak jak wszystkie żółwie morskie prowadzą wyłącznie wodny tryb życia. Samiec nigdy nie opuszcza morza, a samica wychodzi na ląd tylko raz w roku lub co dwa lata, aby złożyć jaja. Na lądzie żółwie skórzaste poruszają się bardzo wolno i nieporadnie, jednak w wodzie potrafią szybko i wytrwale pływać. Wymachując kończynami przednimi i sterując kończynami tylnymi żółwie te nie mają żadnego problemu z rozwinięciem dużej prędkości. Taką szybkość pływania pozwala im osiągnąć także ich gładka i tłusta skóra, na której nie mogą utrzymać się osiadłe skorupiaki i inne organizmy, których obecność utrudniałaby przemieszczanie się. Dzięki temu mogą polować na wolno pływające zwierzęta. Na ich jadłospis składają się czasem wodorosty oraz niewielkie morskie zwierzęta, głównie meduzy, w tym również niebezpieczna dla kąpiących się ludzi, ze względu na zawarty w jej parzydełkach bardzo silny jad, bąbelnica – żółwie te są odporne na trucizny. Żółwie skórzaste muszą zjadać ogromne ilości tych składających się niemal wyłącznie z wody jamochłonów, aby pokryć zapotrzebowanie swych organizmów na niezbędne składniki odżywcze. Szczególnym problemem dla tych zwierząt to wyrzucanie przez ludzi plastikowych worków, które unosząc się na wodzie wyglądają dla żółwia jak meduzy. Zwykle połknięcie takiego worka kończy się dla żółwi śmiercią. Wnętrze jego paszczy jest wypełnione ostrymi, zagiętymi do tyłu kolcami, które ułatwiają chwytanie śliskiej zdobyczy. Żywią się również pelagicznymi mięczakami, skorupiakami i niewielkimi rybami.

Żółwie skórzaste mają bardzo nieskomplikowany rytuał godowy. Do kopulacji dochodzi w wodzie. W czasie kojarzenia się, samiec wchodzi na grzbiet samicy i przytrzymuje się jej ciała swymi dużymi kończynami przednimi. Kiedy samica jest gotowa złożyć jaja, wraz z kilkoma innymi samicami wychodzi – najczęściej w nocy – na piaszczysty brzeg tropikalnego morza. Prawdopodobnie żółwie składają jaja co roku w tym samym miejscu. Na plaży te potężne zwierzęta pełzną aż poza linię najwyższego przypływu i wykopują przednimi nogami obszerne jamy. Kiedy dół jest już odpowiednio głęboki, samica bardzo ostrożnie, posługując się tylnymi kończynami, buduje komorę na jaja. Każda samica składa do takiego zagłębienia 90-150 białych, okrągłych jaj rozmiarów piłki pingpongowej, po czym jamę starannie zasypuje i powraca do morza. Odkryto, że w okresie rozrodczym samica może wychodzić na ląd nawet trzy lub cztery razy w celu złożenia jaj. Rozwój zarodków w złożonych jajach następuje pod wpływem ciepłego piasku nagrzanego promieniami słońca. Młode żółwie klują się po około 8-12 tygodniach inkubacji. Świeżo wyklute małe najkrótszą drogą podążają natychmiast do morza. Tylko dzięki temu, że wykluwają się masowo i niemal jednocześnie, części z nich udaję się ujść żarłoczności ich naturalnych wrogów. Jest to czas, kiedy grozi im największe niebezpieczeństwo. Są przecież wówczas jeszcze zupełnie bezbronne i zaciekle poluje na nie wiele drapieżników. Na małe żółwie skórzaste czyhają ptaki morskie, kraby, mięsożerne ssaki, a także duże jaszczurki. Nawet kiedy znajdują się już w morzu, żółwiki nie są całkowicie bezpieczne, gdyż tutaj czekają na nie duże ryby, takie jak na przykład rekiny. Dopiero gdy ich długość przekroczy 1 metr mogą stosunkowo bezpiecznie przemierzać morza i oceany. Pod koniec pierwszego roku życia żółwie skórzaste mogą już mieć 20 cm długości. Dojrzałość płciową osiągną dopiero po ukończeniu 20 lat. Wtedy młode samice będą starały się wrócić w celu złożenia jaj na tę samą plażę, na której przyszły na świat. Żółwie skórzaste rosną całe życie i uważa się, że mogą żyć ponad 100 lat.