Stan Klęski żywiołowej

I.Ogólna charakterystyka stanów nadzwyczajnych według Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

W każdym państwie mogą zdarzyć się takie sytuacje kryzysowe, których nie da się usunąć za pomocą narzędzi istniejących w danym porządku prawnym.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej przewiduje trzy rodzaje stanów nadzwyczajnych:
stan wojenny,
stan wyjątkowy,
stan klęski żywiołowej.

Wprowadzenie każdego ze stanów nadzwyczajnych wymaga zaistnienia innych wyjątkowych sytuacji. Nie mniej jednak można wyróżnić pewne cechy charakterystyczne dla wszystkich sytuacji nadzwyczajnych.

Cechy charakterystyczne stanów nadzwyczajnych:
wprowadzone są w sytuacji szczególnego zagrożenia, kiedy nie wystarczają obowiązujące regulacje prawne art 228 ust. 1 Konstytucji RP,
wprowadzenie każdego ze stanów wymaga wydania ustawy w drodze rozporządzenia art. 228 ust. 2 Konstytucji RP,
ustawy wprowadzające stany nadzwyczajne określają zasady działania organów władzy publicznej art.228 ust. 3 Konstytucji RP,
ustawy wprowadzające stany nadzwyczajne określają w jakim czasie mogą ulec ograniczeniu wolności i praw człowieka i obywatela,
ustawa wprowadzająca może, ale nie musi określić sposoby wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia wolności i praw art 228 ust.4
działania podejmowane w związku z wprowadzeniem stanu nadzwyczajnego muszą być proporcjonalne, oznacza to, że środki użyte muszą odpowiadać zaistniałym potrzebom,
działania podejmowane w trakcie trwania stanu nadzwyczajnego mają zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa,
w czasie stanów nadzwyczajnych nie może zostać zmieniona art. 228 ust. 6 :
Konstytucja,
Ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego,
Ustawa o wyborze Prezydenta,
Ustawa o stanach nadzwyczajnych.
w czasie trwania stanu nadzwyczajnego i w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może zostać:
skrócona kadencja Sejmu,
przeprowadzone wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego,
przeprowadzone wybory na Prezydenta,
przeprowadzone referendum krajowe.
kadencje wspomnianych organów państwowych ulegają automatycznemu wydłużeniu.

Konstytucja RP w art. 233 ust. 3 wskazuje, iż ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej może ograniczać:
wolność działalności gospodarczej określoną w art. 22 Konstytucji,
wolność osobistą określoną w art. 41 ust. 1,3 i 5 Konstytucji,
nienaruszalność mieszkania określoną w art. 50 Konstytucji,
wolność poruszania się i pobytu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej określoną w art. 52 ust.1 Konstytucji,
prawo do strajku określone w art. 59 ust 3 Konstytucji,
prawo własności określone w art. 64 Konstytucji,
wolność pracy określone w art. 65 ust 1 Konstytucji,
prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy określonych w art. 66 ust. 1 Konstytucji,
prawo do wypoczynku określone w art. 66 ust. 2 Konstytucji.


Art. 232
W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.1
II.Stan klęski żywiołowej.
Szczegółowo stanem klęski zajmuje się Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej.
Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej, na czas oznaczony nie dłuższy niż 30 dni.

Poprzez stwierdzenie klęska żywiołowa, wedle Ustawy o stanie klęski żywiołowej art. 3.1. pkt 2, rozumie się katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.

Przez katastrofę naturalną rozumie się zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu ( art. 3.1. pkt. 2 Ustawy).

Awaria techniczna według Ustawy, to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości art.3.1. pkt 3 Ustawy.
Katastrofą naturalną lub awarią techniczną może być również zdarzenie wywołane działaniem terrorystycznym art. 3.2. Ustawy.
„Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej zawiera definicję pojęć: klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej, awarii technicznej. Stosownie do art. 3 ust.1 pkt 1 tej ustawy, pod pojęciem klęski żywiołowej rozumie się katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Definicja klęski żywiołowej znajduje się także w dekrecie Rady Państwa z 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych. Stosownie do art. 1 ust. 1 dekretu klęskami żywiołowymi są wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe zagrażające bezpieczeństwu życiu lub mienia większej liczby osób lub mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej, w szczególności w komunikacji na skutek nadmiernych opadów śniegu, dla których zwalczania konieczna jest zorganizowana akcja społeczna”.2


Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska żywiołowa, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej klęski.
Art. 5. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.
2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, określa się przyczyny, datę wprowadzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej, a także, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.
3. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, a ponadto podaje do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze.
4. Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej, przekazanego im przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę redakcji lub nadawcy.
Art. 6. 1. Stan klęski żywiołowej może zostać przedłużony na czas oznaczony, w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, po wyrażeniu przez Sejm zgody na to przedłużenie.
2.Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, znosi stan klęski żywiołowej na całym obszarze jego obowiązywania lub na części tego obszaru przed upływem czasu, na który został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny jego wprowadzenia.3

„Klęska taka jest zdarzeniem losowym, natomiast wprowadzenie i ogłoszenie stanu klęski żywiołowej potwierdza tylko fakt już istniejący, a zarazem oznacza, że klęska powoduje sytuację szczególnego zagrożenia na całym terytorium państwa lub jego części”.4