Podstawową wartością, którą zapewnia obywatelom Polska – kraj demokratyczny, jest wolność jednostki. Co możemy nazwać wolnością? Wolność jest pojęciem wieloznacznym, możemy ją rozpatrywać na różnych płaszczyznach i pod różnymi aspektami.
W sferze fizycznej oznacza brak fizycznego zniewolenia tj. pobyt w więzieniu, praca przymusowa. Wolność rozpatrywana w aspekcie psychicznym to swoboda w dokonywaniu wyborów spośród wszystkich dostępnych opcji. Wolność moralna to możliwość postępowania zgodnie z własnym sumieniem. W sferze społeczno-państwowej wolność określa się przez swobody obywatelskie jakie zapewnia nam władza.
Kolejną równie ważną wartością w kraju demokratycznym jest sprawiedliwość. Sprawiedliwość wg słownika języka polskiego to "uczciwe, prawe postępowanie", najczęściej dotyczy odpowiedniego podziału dóbr lub oceny postępowania jednostki.
W kraju panuje sprawiedliwość, jeśli system prawno-polityczny, panujący w tym kraju, traktuje w równy, uczciwy i zgodny z wyznawanymi normami etycznymi wszystkich ludzi znajdujących się na jego terytorium.
Mimo, iż państwo powinno powstrzymać się od ograniczania wolności jednostki wtedy, gdy jej działalność nie niesie za sobą negatywnych skutków dla innych, często tego nie przestrzega. Powodem tego jest konflikt wartości, konflikt pomiędzy wolnością, równością, sprawiedliwością i potrzebą bezpieczeństwa. Dlaczego do niego dochodzi? Wynika to między innymi z zasady stricte demokratycznej – woli większości. A przecież większość może podejmować decyzje naruszające interesy i wolność mniejszości. Nie każdy z nas kieruje się tymi samymi zasadami moralnymi w życiu, nie każdy z nas wyznaje te same wartości.
Kiedy dochodzi do konfliktu? Na przykład wtedy kiedy jako obywatel państwa demokratycznego, jednostka powinna kierować się postawą konformistyczną. Wydaje się, że przestrzeganie prawa, dostosowywanie się do wymogów władzy, która została wybrana sprawiedliwie – większością głosów jest słuszne, ale może naruszać poczucie indywidualnej wolności jednostki. Drugim przykładem może być, bardzo częsty konflikt pomiędzy wolnością do posiadania własności a sprawiedliwością społeczną, tak jak np.: podatek progresywny. Państwo chcą zapewnić podobne szanse życiowe i zniwelować różnice majątkowe wprowadza podatek zależny od zarobków, im wyższe zarobki, tym większy podatek. Jest jeszcze jeden poważny konflikt, który chciałabym podać za przykład. Migrowanie ludności. Emigranci pochodzą z różnych kręgów kulturowych, mają inne obyczaje, tradycje. Z jednej strony państwo daje imigrantom prawo kultywowania swoich zwyczajów, zachowania wiary, języka i kultury. Co jednak, jeśli do tych tradycji należą takie, które naruszają zasady moralne obywateli? Takie jak aranżowane małżeństwa, akceptowalne kary cielesne wobec kobiet, poligamia. Czy sprawiedliwe byłoby w imię zachowania wolności etnicznej zaakceptowanie zachowań sprzecznych z wartościami większości narodowej?
Jak więc widzimy, nawet w krajach demokratycznych dochodzi do naruszania wolności osobistej jednostki. Być może dylemat pomiędzy wolnością osobistą a sprawiedliwością społeczeństwa jest nie do rozwiązania a być może istnieje lub będzie istniał lepszy system niż demokracja.