Demografia - Przemiany ludnościowe i osadnicze

Eksplozja demograficzna- określenie szybkiego tempa przyrostu rzeczywistego liczby ludności w danym regionie. Zasadniczą przyczyną tego zjawiska jest spadek liczby zgonów ludności, co jest wynikiem poprawy warunków życia, zwłaszcza rozwoju medycyny, przy zachowaniu dotychczasowego wysokiego współczynnika urodzeń.

Najwięcej ludności – Chiny, Indie, USA

• Faza I
Charakterystyczna dla ludności żyjących na bardzo niskim poziomie rozwoju i występuje tylko w nielicznych populacjach. Liczba urodzeń wyrównuje się ze zgonami, które są liczne ze względu na stan ludności. Przeciętna długość życia nie przekracza 45 lat.

• Faza II
Osiągnięcia medycyny wpłynęły na zmniejszenie liczby zgonów.Średnia długość życia wynosi 60 lat.

• Faza III
Na początku tej fazy przyrost jest duży, i maleje wraz z dążeniem do kolejnej fazy.

• Faza IV
Liczba zgonów jest niewielka, dzięki wysoko rozwiniętej służbie zdrowia i wiedzy medycznej. Wystąpiła w Europie Zachodniej w latach 60. XX w.

• Faza V
Przyrost zwiększa się do liczby zgonów, a pod koniec fazy liczba zgonów przewyższa urodzenia. Przyrost naturalny jest wtedy ujemny.



Wyż kompensacyjny – wzrost urodzeń po wojnie spowodowany dążeniem do zmniejszenia ubytku ludności związanego z wojną.

Przyczyny wysokiej stopy bezrobocia w Polsce:
1. Upadek zakładów przemysłowych.
2. Otwarcie rynku na konkurencyjne towary importowane, zmniejszenie liczby zamówień i upadek wschodniego rynku zbytu.
3. Przerost zatrudnienia odziedziczony po poprzednim systemie i opóźniona restrukturyzacja górnictwa, hutnictwa, transportu kolejowego.
4. Szkoły zawodowe ignorujące aktualne potrzeby rynku.
5. Upadek PGR-ów.
6. Wkroczenie wyżu demograficznego w wiek produkcyjny.
7. Wzrost wydajności pracy.
8. Wysokie podatki, obowiązkowe świadczenia pracodawców, powodujące bardzo wysokie koszty pracy.
9. Kodeks pracy ograniczający możliwości zwolnienia pracowników.
10. Brak warunków do zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin oraz brak zachęt do zatrudniania absolwentów.


Anekumena – Obszary niezamieszkane przez człowieka
Subekumena – Obszary częściowo zamieszkane przez człowieka
Ekumena – Obszary zamieszkane przez człowieka.

BARIERY ROZWOJU OSADNICTWA:
- Bariera świetlna – ogranicza warunki życia przez deficyt lub nadmiar światła.
- Bariera termiczna – jest ona powiązana z barierą świetlną, gdyż długość dnia i wysokość Słońca mają decydujący wpływ na temperaturę powietrza na danym obszarze.
- Bariera wodna – stanowi ją głównie brak wody, ale także jej nadmiar może utrudniać stałe zasiedlenie obszaru.
- Bariera wysokości – wiąże się z położeniem nad poziomem morza i konfiguracją terenu.’

Czynniki sprzyjające zaludnianiu obszarów:
- dostęp do wody pitnej
- żyzność gleb
- ukształtowanie terenu
- rozmieszczenie przemysłu
- walory rekreacyjne

Migracja – przemieszczanie się ludności prowadzące do zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu.
Imigracja – napływ do miejsca przeznaczenia (przyjazd)
Emigracja – odpływ z miejsca pochodzenia (wyjazd)

Rodzaje migracji:
- wewnętrzne – odbywające się w granicach jednego kraju lub regionu
- zewnętrzne – pomiędzy różnymi krajami, kontynentami
- swobodne – w wyniku dobrowolnej decyzji i wyboru
- wymuszone – związane ze zdecydowanym pogorszeniem warunków życia

Państwa atrakcyjne dla imigrantów:
Niemcy, Francja, Wielka Brytania, USA, Kanada

FIZJONOMIA MIAST

Miasta Europejskie – centrum zajmuje historyczna „starówka” o zwartej zabudowie, wąskich ulicach z rynkiem, przy którym znajduje się ratusz. Do starówki przylegają młodsze dzielnice o cechach śródmiejskich. Najbardziej na zewnątrz położone są osiedla mieszkaniowe i dzielnice przemysłowe. System komunikacyjny nawiązuje najczęściej do przebiegu dawnych dróg.

Miasta muzułmańskie (orientalne) – w centrum znajduje się medina z muzułmańską architekturą domów mieszkalnych, meczetami i minaretami. Ulice są wąskie, kręte i często kończące się ślepo. Domy nie mają okien od strony ulicy. Miasto podzielone na dzielnice społeczne.

Miasta amerykańskie i australijskie – rozległe miasta o niskiej zabudowie. Plan szachownicowy. W centrum znajdują się kilkuset metrowe „drapacze chmur”.

Miasta azjatyckie – w centrum znajduje się rezydencja władcy i dzielnica świątyń, w bezpośrednim sąsiedztwie dzielnice zamieszkiwane przez najbogatszą ludność. Im dalej od centrum, tym biedniejsze dzielnice.

Slumsy – rozległe dzielnice nędzy.

Megamiasta – Sao Paulo, Rio de Janeiro, Meksyk, Tokio

Megalopolis, najwyższa forma aglomeracji, skupisko szybko rozwijających się miast milionowych, połączonych wraz z dużą liczbą ośrodków mniejszych, leżących pomiędzy nimi, w jeden wielki organizm miejski. Przykłady – megalopolis wschodniego wybrzeża USA, megalopolis zachodniego wybrzeża USA, megalopolis brazylijskie, megalopolis brytyjskie

Aglomeracja monocentryczna – centrum stanowi dominujące wielkościowo i funkcjonalnie miasto, dookoła mniejsze miasta. Paryż, Londyn, Warszawa, Moskwa

Aglomeracja policentryczna – kilka miast równorzędnych pod względem wielkości i znaczenia gospodarczego położonych w pobliżu siebie.

Kryzys śródmieścia – ucieczka z centrum miasta zamożnych mieszkańców, przenoszenie zakładów przemysłowych poza centrum aglomeracji, na obrzeża miast. Na ich miejsce przybywa ludność o niskich kwalifikacjach zawodowych i niskim statusie społeczno-ekonomicznym. Wśród takiej ludności panuje duże bezrobocie, wzrost przestępczości.

Aglomeracje miejskie w Polsce :
- Warszawska
- Górnośląska
- Gdańska
- Szczecińska
- Bydgosko-Toruńska
- Łódzka
- Poznańska
- Krakowska
- Wrocławska