Wpływ łaciny
Mieszkańcy Rzymu byli narodem przede wszystkim praktycznym. Zawdzięczamy im rozwiązania techniczne i organizacyjne. Rzymianie jako pierwsi stworzyli imperium, w którym wszyscy wolni mieszkańcy państwa otrzymali obywatelstwo rzymskie, a przez to szybciej romanizowali się. Napływające do państwa rzymskiego plemiona i ludy, często same przyjmowały rzymską kulturę. Dlatego choć upadł Rzym, przetrwał jego język, który rozprzestrzenił się na obszarze większości Europy. Rzymska łacina dała początek wielu współczesnym językom europejskim, w tym włoskiemu, francuskiemu, hiszpańskiemu, rumuńskiemu. W czasach średniowiecza mowa Juliusza Cezara stała sie językiem międzynarodowym, wywierając potężny wpływ na języki narodów Europy. Nazwy miesięcy w języku angielskim również mają rzymskie pochodzenie. Powszechnie używa się cyfr rzymskich. W polszczyźnie pochodzi z łaciny ogromna liczba słów i powiedzeń min. Amicus optima Vitae possessio - Przyjaciel to największy skarb człowieka
Aurea dicta- Złote słowa
Hannibal aute portas- Hannibal za bramami
Meus sana in corparesana- W zdrowym ciele zdrowy duch
Łacina nadal jest używana jako oficjalny język Kościoła Katolickiego, a papież co roku udziela uroczystego błogosławieństwa Urbi et orbi (Miastu i światu).
Technika i organizacja
Ze wspaniałych rzymskich miast przetrwały jedynie ruiny. Przez wieki wykorzystywano bowiem dzieła starożytnej architektury jako źródła kamienia budowlanego. Rzymianie wynaleźli cement; udoskonalili dwa przełomowe rozwiązania techniczne: kopułę i łuk architektoniczny.
Rzymska świątynia. Charakterystyczny dla architektury rzymskiej typ budowli o przeznaczeniu religijnym. Rzymianie wzory dla budowanych przez siebie świątyń czerpali przede wszystkim od Etrusków i od Greków. W rzymskiej architekturze sakralnej mamy dwa podstawowe typy budowli: na planie kola i prostokąta. Ten podział utrwalił się także w czasach późniejszych. Przykładem budowli okrągłej jest tzw. świątynia Westy na Forum Romanum. Konstrukcje na planie prostokąta były o wiele bardziej rozpowszechnione. Przyjęte od Etrusków, a będące przetworzeniem greckiej świątyni w porządku doryckim.
Łuki i sklepienia występujące tak wyraźnie w Koloseum, stały się podstawowym elementem w rzymskiej architekturze monumentalnej. Zastosowano je przede wszystkim w akweduktach.
Charakteryzujące się prawdziwym mistrzostwem architektury. Zastosowano tu rodzaj zaprawy zwanej przez włoskich architektów "opus cementium". Pozwoliło to rzymskim architektom stworzyć obszerne przestrzenie nie znane Grekom.
Akwedukty, czyli wodociągi. Są to budowle, najczęściej arkadowe- dwie podpory połączone u góry lukiem. Służyły one do dźwigania konstrukcji (np. mosty), ale też były to instalacje podziemne, doprowadzające wodę często nawet z miejsc odległych o wiele kilometrów. Konstrukcje te wymagały wielkich umiejętności inżynierskich. Jednym z najlepiej (choć częściowo) zachowanym przykładem akweduktu jest tzw. Pont du Garde, znajdujący się w południowej Francji.
Łuki triumfalne to monumentalne budowle w kształcie wolno stojącej 1 lub 3- przelotowej bramy arkadowej. Stawiane były z okazji zwycięstwa wojsk, które później wchodziły przez nie do zdobytego miasta.
Amfiteatrem w starożytnej architekturze rzymskiej nazywano otwartą budowlę widowiskowa na planie elipsy, a arena pośrodku i schodkową widownia.
Rzymska droga. Jednym z najbardziej znanych osiągnięć budowlanych Rzymian była sieć dróg systematycznie rozbudowana już w czasach republiki. Drogi te odgrywały przede wszystkim ważną rolę militarną, ułatwiając przerzucanie legionów z jednego teatru wojennego na drogi; dopiero w dalszej kolejności spełniały funkcje gospodarcze. Stąd tez bardzo wcześnie, bo już w 4 w.p.n.e. wytworzyła się, początkowo najpewniej przejęta od Etrusków, a następnie udoskonalona przez Rzymian technika budowania wygodnych i trwałych dróg. Tak więc najpierw wykonywano niwelacje terenu, drenaż oraz wykop, po czym układano kilka warstw składających się z kamieni i cementu. Na samym spodzie kładziemy warstwę większych kamieni połączonych zaporą, dalej tłuczeń kamienny z zaprawą, następnie gruby żwir z zaprawą i dopiero na samym wierzchu żwir i piasek. Powierzchnie drogi zaczęto wykładać kamieniami dopiero w okresie końca republiki i wczesnego cesarstwa. Budowę sieci dróg komukacyjnych Rzymianie zapoczątkowali na Półwyspie Apenińskim, żeby zapewnić sobie połączenie z uzależnionymi od siebie częściami Italii. Pierwszą wielką drogą była Via Appie, prowadząca ku ziemiom Samunitów. Była to najstarsza rzymska droga wojskowa, która nazwę wzięła od Appiusza Klaudiusza Caeucusa, który jako cenzar czuwał nad jej budową w 312 r.p.n.e. Stacjusz- poeta rzymski- nazwał ją Królowa Dróg. Była wybrukowana tzw. kocimi łbami i zaopatrzona w kamienie milowe. W późniejszych stuleciach wielokrotnie naśladowano osiągnięcia Rzymian w dziedzinie planowanie miast, budowy dróg i sposobu zarządzania państwem. Prawo rzymskie jest fundamentem europejskich systemów prawnych.
Chrześcijaństwo
W Judei, prowincji Cesarstwa Rzymskiego narodziła się religia- chrześcijaństwo. Wiarę tę szerzyła dwóch wędrowców: św. Paweł i św. Piotr, który był uczniem samego Chrystusa. Niewolnicy upatrywali w niej nadchodzące wyzwolenie, a wolni robotnicy poprawę swego bytu. Rzymianie rozkochanie w sile i przemocy nie mogli początkowo zrozumieć nowej wiary nakazującej miłować bliźniego, który byłby nawet największym wrogiem oraz wywyższającej nad wszystkie swoje bóstwo, uważane za złe duchy. Oskarżali chrześcijan o potajemne zatruwanie studni i gorszące praktyki religijne, a jednak ich szeregi stawały się coraz liczniejsze. Na początku setki, a później tysiące wyznawców wymykały się chyłkiem za miasto, aby tam wysłuchiwać słowa Bożego. Nawet wśród żołnierzy spotykało się chrześcijan, a z czasem wiarę tę przyjmowali patrycjusze. Przykładem tego jest Winicjusz, Którego poglądy na świat zmieniła miłość do Ligi, zakładniczki cezara. Stopniowo chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się w całym Cesarstwie. Wielu chrześcijan prześladowano i męczono, niektórzy ponieśli śmierć w rzymskich amfiteatrach na oczach rozbawionej widowni. W 313 r. cesarz Konstanty 1 Wielki ogłosił tolerancję religijną i uznał chrześcijaństwo.
Po upadku Cesarstwa Rzymskiego w zachodniej Europie, w 5 wieku chrześcijaństwo przetrwało na niektórych obszarach. W ciągu następnych kilku wieków chrześcijaństwo ponownie rozprzestrzeniło się w Europie, a Kościół stal się potężna instytucją posiadającą ogromne majątki ziemskie. Księża, mnisi i mniszki zajęli się edukacją, przyczyniając się do wzmocnienia potęgi i autorytetu Kościoła. Kościół przejął od państwa rzymskiego jego język, organizację, a nawet stroje. Sam Rzym pozostał siedzibą papieża- dla Katolików zastępcy Boga na ziemi.