Przebieg wojny polsko-bolszewickiej

Ofensywa Tuchaczewskiego i Budionny była tak silna, że wojska polskie musiały wycofać się z Kijowa 10.06.1920r. W sierpniu Tuchaczewski osiągnął przedpola Warszawy. Strona polska znajdowała się kleszczach, zmienia się podejście do sprawy polskiej, do tej pory traktowali jedynie Polskę jako obszar, przez który należy przejść, aby dostać się do innej części Eur. 30.07 na terenach wyzwolonych przez Bolszewików powstaje Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, na jego czele staje Julian Marchlewski, a wspierał go Feliks Dzierrzyński, Komitet ten wydaje manifest w którym programowano powstanie polskiej socjalistycznej polityki niemieckiej, wywłaszczenie obszarów oraz nacjonalizacje majątków. Zaczęły działać trybunały rewolucyjne w wyniku, czego Polacy w dużym stopniu tracą życie. Społeczeństwo polskie w wyniku zagrożenia połączyło się, do armii polskiej wstępuje 100 tys. ludzi, zostaje utworzony fundusz Ochrony Państwa. Ludzie wpłacali do niego potężne sumy, starsi dawali biżuterię itd. Pieniądze szły na cele uzbrojenia. 01.07.1920 Powstaje Rada Obrony Państwa, na jej czele staje Piłsudski, występuje on do państw zach w sprawie mediacji z Bolszewikami. Grabski pojechał na konferencję mocarstw w Belgii, gdzie został zmuszony do przyjęcia niekorzystnych warunków od państw Ententy. W zamian na zgodę na mediację musiał zgodzić się na granice wsch na zasadzie linii Curzona (bryt. Minister spraw zagr.). Polska jest zmuszona do przyjęcia tej granicy. Polacy musieli zgodzić się na niekorzystne rozwiązanie w sprawie Śląska Cieszyńskiego. Mocarstwo zach. nie przyjmowało żadnych argumentów Grabskiego. Piłsudski pojął doskonale znaczenie ataku Bolszewików na polske. Bolszewicy postawili Polsce własne warunki, ograniczenie armii do 50 tys. żołnierzy, złożenie i zaprzestanie produkcji broni. Bolszewicy weszli w porozumienie z Litwą, 24.07.1920 Zostaje utworzony Koalicyjny rząd Obrony Narodów- na jego czele staje Wincenty Witos- wicepremierem zostaje Daszyński, o losie w pol-bol zadecydowała tzw. bitwa warszawska(cud nad Wislą) 13-25.08.1920. Całością kierował sam Piłsudski. Rozpoczyna się na przedpolach Warszawy, następnego dnia gen. Sikorski podejmuje działania zaczepne w pobliżu rzeki Krky. Właściwie ofensywa ruszyła 16.08. Poprowadził ją Piłsudski znad linii rzeki Wieprz. Armia bolszewicka zostaje rozbita, następne działania zbrojne mają miejsce 10.09, W dniach 20-28.09 Bitwa nad Niemnem. Armia polska wygrywa. 12.10 Podpisano rozejm, a 21.10 Rozpoczęto rokowania w Rydze.
Traktat ryski.
18.3.1921 Podpisano w Rydze traktat pokojowy, który ustalał granice polsko-radziecką i polsko-ukraińską: na północnym wschodzie po rzekę Dżwinę, a na południowym wschodzie po rzekę Zbrucz. RP przejęła te ziemie, gdzie Polacy przeważali liczebnie lub cywilizacyjnie. Akceptowała rządy bolszewików na Białorusi i Ukrainie. W skład traktatu weszły porozumienia dotyczące wzajemnej ochrony mniejszości narodowych oraz zobowiązanie Rosji do zwrotu wywiezionych z Polski po 1772 dóbr kultury. Traktat ryski oznaczał klęskę programu federacyjnego. Rosja godziła się na zapłatę odszkodowania w wysokości 60 mln rubli w złocie (nie stało się to).