Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce stanowią bardzo mały procent ludności, Polska należy do tych państw europejskich które mają ich najmniej.

Mniejszość narodowa - ludność, która jest osiedlona na terytorium innej zbiorowości i odróżnia się od innych zbiorowości odrębnym pochodzeniem i kulturą, a często także językiem i wyznaniem, starając się zachować tę odrębność. Prawo międzynarodowe gwarantuje przestrzeganie praw tych zbiorowości. Ludność ta posiada obywatelstwo państwa zamieszkania ze wszystkimi tego konsekwencjami, ale nie ma wyodrębnionego terytorium pod względem politycznym i administracyjnym. Mniejszości można podzielić na:
- zwarte - są to duże skupiska ludności, zamieszkujące z reguły od wielu pokoleń jeden obszar,
- rozproszone - zamieszkujące miejsca od siebie oddalone.

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce definiuje ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym:
1. Mniejszością narodową, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
3. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.

Polskę zamieszkują przedstawiciele 9 mniejszości narodowych
- Białorusini
- Czesi
- Litwini
- Niemcy
- Ormianie
- Rosjanie
- Słowacy
- Ukraincy
- Żydzi

i 4 mniejszości etniczne
- Karaimi
- Łemkowie
- Romowie
- Tatarzy

Ponadto, tereny województwa pomorskiego zamieszkują Kaszubi, społeczność posługująca się językiem regionalnym.

Charakterystyka mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce

Ponadto, tereny województwa pomorskiego zamieszkują Kaszubi, społeczność posługująca się językiem regionalnym.

Białorusini to mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na południowo-wschodnich terenach województwa podlaskiego. Podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań narodowość białoruską zadeklarowało 47 640 obywateli polskich, w tym: w województwie podlaskim - 46 041, mazowieckim - 541, warmińsko-mazurskim - 226, lubelskim - 137, pomorskim - 117, zachodnio-pomorskim - 117. Największe skupiska obywateli polskich narodowości białoruskiej znajdują się w południowo-wschodnich powiatach województwa podlaskiego: hajnowskim (39,1% mieszkańców powiatu), bielskim (19,80%), siemiatyckim (3,46%), białostockim (3,2%) i w Białymstoku (2,53%). Na terenie 12 gmin województwa podlaskiego przedstawiciele mniejszości białoruskiej stanowią ponad 20% mieszkańców gminy, w tym w 4 - ponad 50%.

W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości białoruskiej wybrany z listy komitetu Lewica i Demokraci. W wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. mniejszość białoruska wystawiała swoich kandydatów na terenie województwa podlaskiego. Część środowisk mniejszości białoruskiej powołała odrębny komitet wyborczy – Białoruski Komitet Wyborczy. Na terenie powiatu hajnowskiego komitet ten występował jako Komitet Wyborczy Białorusko-Ludowy, a w powiecie bielskim zawiązał Koalicję Bielską. Ponadto kandydaci reprezentujący mniejszość białoruską ubiegali się o mandaty z list innych komitetów wyborczych. W wyniku wyborów trzech przedstawicieli mniejszości białoruskiej, ubiegających się o mandat z list komitetów Lewica i Demokraci oraz Polskie Stronnictwo Ludowe, zostało wybranych do sejmiku województwa podlaskiego. Przedstawiciele mniejszości białoruskiej zasiadają również w radach powiatów hajnowskiego i bielskiego. Kilku przedstawicieli mniejszości białoruskiej zostało wybranych na stanowiska wójtów i burmistrzów gmin i miast województwa. Ponad trzydzieści osób należących do tej mniejszości zasiada, z ramienia komitetów mniejszości białoruskiej oraz innych komitetów wyborczych, w radach gmin województwa podlaskiego, w części z nich osoby należące do mniejszości wchodzą w skład ugrupowań sprawujących władzę.

W roku szkolnym 2005/2006 języka białoruskiego uczyło się w 40 placówkach oświatowych 3 535 uczniów należących do tej mniejszości.

Zdecydowana większość przedstawicieli mniejszości białoruskiej należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Główne organizacje:
- Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne,
- Związek Białoruski w Rzeczypospolitej Polskiej - w skład którego wchodzą, działające autonomicznie: Białoruskie Stowarzyszenie Literackie "Białowieża", Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich, Rada Programowa Tygodnika „Niwa”, Białoruskie Zrzeszenie Studentów, Towarzystwo „Chatka” z Gdańska oraz partia polityczna Białoruskie Zjednoczenie Demokratyczne,
- Białoruskie Forum Samorządowe w Rzeczypospolitej Polskiej,
- Związek Młodzieży Białoruskiej,
- Stowarzyszenie „Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej” w Hajnówce,
- Towarzystwo Kultury Białoruskiej,
- Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Uczących się Języka Białoruskiego „AB-BA”.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Niwa” - tygodnik,
- „Czasopism” - miesięcznik,
- „Bielski Hostineć” – kwartalnik,
- „Białoruskie Zeszyty Historyczne" – półrocznik,
- „Termapiły” – rocznik,
- „Annus Albaruthenicus” – rocznik.
Niepubliczne media:
- Białoruskie Radio „Racja” – nadające programy w języku białoruskim.

Największe imprezy kulturalne:
- Festiwal Muzyki Młodej Białorusi „Basowiszcza”,
- Festiwal „Piosenka Białoruska” w Białymstoku,
- Festiwal Poezji Śpiewanej i Piosenki Autorskiej „Jesień Bardów”,
- Międzynarodowy Festiwal Kulturalny „Siabrouskaja Biasieda”,
- Święto Kultury Białoruskiej w Białymstoku,
- Święto „Kupalle” w Białowieży,
- Polsko-Białoruskie Warsztaty Literackie „Biazmieżża”,
Konkurs Poezji i Prozy „Debiut”.

Czesi to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 386 obywateli polskich, w tym: w województwie łódzkim - 111, śląskim - 61, dolnośląskim - 47, mazowieckim - 37. Pierwsza migracja czeska na tereny Polski miała miejsce w połowie XVI w. i związana była z prześladowaniami religijnymi Braci Czeskich. Następne fale migracji miały miejsce w pierwszej połowie XVII w., drugiej połowie XVIII w. i na początku XIX w. – ta ostatnia związana była z rozwojem przemysłu włókienniczego w Łodzi. Obecnie najwięcej osób narodowości czeskiej mieszka w miejscowości Zelów (powiat bełchatowski, województwo łódzkie).

Mniejszość czeska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Mniejszość ta nie wystawiała również swoich kandydatów w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r.
Mieszkający w Polsce Czesi tradycyjnie są ewangelikami.

Główna organizacja:
- działalność społeczno-kulturalna osób należących do mniejszości czeskiej koncentruje się wokół Parafii Ewangelicko-Reformowanej w Zelowie.
Najważniejszy tytuł prasowy:
- sprawy dotyczące mniejszości czeskiej poruszane są na łamach czasopisma „Kalendarz Zelowski - rocznik społeczno-kulturalny czesko-braterskiej parafii ewangelicko-reformowanej w Zelowie”.

Największa impreza kulturalna:
- coroczny konkurs przedszkolnych zespołów teatralnych.

Litwini to mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na północnych terenach województwa podlaskiego. Narodowość litewską podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 5 639 obywateli polskich, w tym: w województwie podlaskim - 5 097, mazowieckim - 99, warmińsko-mazurskim - 83, pomorskim - 75, zachodniopomorskim - 67, dolnośląskim - 53. Największe skupisko osób należących do mniejszości litewskiej znajduje się na terenie powiatu sejneńskiego w województwie podlaskim, gdzie 21,20% obywateli polskich zadeklarowało w trakcie spisu powszechnego narodowość litewską. Litwini zamieszkują głównie gminę Puńsk - 74,36% mieszkańców, gminę wiejską Sejny – 18,52%, gminę miejską Sejny – 7,80% oraz należącą do powiatu suwalskiego gminę Szypiliszki – 2,66% mieszkańców.

Mniejszość litewska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. W wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. mniejszość litewska nie wystawiła swoich komitetów wyborczych. Kandydaci reprezentujący tę mniejszość ubiegali się o mandaty z list lokalnych komitetów wyborczych. W wyniku wyborów trzy osoby należące do mniejszości litewskiej zasiadają w radzie powiatu sejneńskiego. W radzie gminy Puńsk przedstawiciele mniejszości litewskiej mają 14 mandatów (na 15 możliwych), ponadto członkowie mniejszości zasiadają w radach miasta i gminy Sejny. Przedstawiciel mniejszości litewskiej pełni również funkcję wójta gminy Puńsk.

W roku szkolnym 2005/2006 języka litewskiego jako ojczystego uczyło się w 17 placówkach oświatowych 686 uczniów. W większości wspomnianych placówek oświatowych język litewski jest językiem wykładowym – taki model nauczania mniejszość litewska wybrała jako jedyna mniejszość w Polsce. Nauczanie języka i w języku litewskim zorganizowane jest na wszystkich poziomach nauczania.

Zdecydowana większość przedstawicieli mniejszości litewskiej to wierni Kościoła Rzymskokatolickiego.

Główne organizacje:
- Wspólnota Litwinów w Polsce,
- Stowarzyszenie Litwinów w Polsce,
- Litewskie Towarzystwo św. Kazimierza,
- Fundacja im. Biskupa Antanasa Baranauskasa „Dom Litewski w Sejnach”.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Aušra” - dwutygodnik,
- „Aušrelé” - miesięcznik dla dzieci,
- „Šaltinis” – kwartalnik.

Najważniejsze imprezy kulturalne:
- Jarmark Folklorystyczny „Zielna”,
- Festiwal Teatrów Stodolanych,
- Festiwal Teatrów Dziecięcych,
- „Sąskrydis” - zlot litewskich zespołów artystycznych,
- Koncert Zaduszkowy „Velines”.

Niemcy to najliczniejsza mniejszość narodowa zamieszkująca Polskę. Podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań narodowość niemiecką zadeklarowało 147 094 obywateli polskich, w tym: w województwie opolskim - 104 399, śląskim - 30 531, dolnośląskim - 1 792, warmińsko-mazurskim - 4 311, pomorskim - 2 016, zachodniopomorskim - 1 014, wielkopolskim - 820, kujawsko-pomorskim - 636, lubuskim – 513, mazowieckim - 351, łódzkim - 263. Największe skupiska obywateli polskich narodowości niemieckiej znajdują się w centralnych i wschodnich powiatach województwa opolskiego: strzeleckim (20,62% mieszkańców powiatu), opolskim (19,82%), krapkowickim (18,38%), oleskim (16,82%), prudnickim (14,93%), kędzierzyńsko-kozielskim (13,15%), kluczborskim (9,75%) i opolskim-miejskim (2,46%) oraz w zachodnich powiatach województwa śląskiego: raciborskim (7,24%), gliwickim (4,25%), i lublinieckim (3,10%). Na terenie 27 gmin województwa opolskiego i jednej gminy województwa śląskiego przedstawiciele mniejszości niemieckiej stanowią ponad 20% mieszkańców gminy.

W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości niemieckiej, wybrany z listy wyborczej komitetu mniejszości niemieckiej. W wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. mniejszość niemiecka wystawiała swoich kandydatów na terenie zamieszkałych przez Niemców gmin województwa opolskiego, śląskiego i warmińsko-mazurskiego. Na terenie Opolszczyzny środowiska mniejszości powołały komitet wyborczy „Mniejszość Niemiecka”. Lokalne komitety wyborcze mniejszości powstały również na terenie województwa śląskiego. Kandydaci mniejszości startowali także z list innych komitetów wyborczych. W wyniku wyborów siedmiu przedstawicieli mniejszości niemieckiej zasiada w sejmiku województwa opolskiego (przedstawiciel mniejszości pełni funkcję wicemarszałka województwa). W województwie opolskim mniejszość współtworzy koalicję rządzącą. Ponadto w sejmiku województwa warmińsko-mazurskiego mandat sprawuje przedstawicielka mniejszości niemieckiej, wybrana z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego (jednocześnie pełni funkcję wicemarszałka województwa). Czterdziestu siedmiu przedstawicieli mniejszości niemieckiej zasiada w radach powiatów: strzeleckiego, kędzierzyńsko-kozielskiego, krapkowickiego, opolskiego, oleskiego, kluczborskiego i prudnickiego w województwie opolskim, pięciu zasiada w radzie powiatu raciborskiego w województwie śląskim. W powiatach strzeleckim i opolskim przedstawiciele mniejszości uzyskali większość mandatów. Dwudziestu sześciu przedstawicieli mniejszości niemieckiej zostało wybranych na stanowiska wójtów i burmistrzów gmin i miast województwa opolskiego, jeden reprezentant mniejszości pełni funkcję wójta w gminie na terenie województwa śląskiego. W radach miast i gmin województwa opolskiego zasiada 304 radnych należących do mniejszości niemieckiej. Na terenie województwa śląskiego mniejszość tę reprezentuje 22 radnych, natomiast w województwie warmińsko-mazurskim dwoje. W gminach i powiatach zamieszkałych przez przedstawicieli mniejszości niemieckiej odgrywają oni znaczącą rolę we władzach samorządowych, kierując niektórymi z jednostek samorządu terytorialnego samodzielnie bądź w koalicjach z innymi komitetami.

W roku szkolnym 2005/2006 języka niemieckiego uczyło się w 350 placówkach oświatowych 35 456 uczniów należących do tej mniejszości.

Przedstawiciele mniejszości niemieckiej są w większości katolikami, nieliczni (głównie zamieszkujący województwa Polski północnej) deklarują przynależność do Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego.

Główne organizacje:
- Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce - Związek reprezentuje 10 Towarzystw Społeczno-Kulturalnych działających w 10 województwach i ok. 600 kół terenowych. Do Związku należy 10 członków (organizacji) stałych i 7 organizacji zrzeszonych. Członkowie stali to: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców w województwie śląskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w województwie zachodnio-pomorskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w województwie wielkopolskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w województwie łódzkim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w województwie lubuskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w województwie dolnośląskim, Związek Stowarzyszeń Niemieckich w byłych Prusach Wschodnich, Związek Mniejszości Niemieckiej w województwie pomorskim, Związek Ludności Pochodzenia Niemieckiego w województwie kujawsko-pomorskim. Organizacjami stowarzyszonymi są: Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w Rzeczypospolitej Polskiej, Związek Śląskich Rolników, Związek Śląskich Kobiet Wiejskich, Śląskie Towarzystwo Medyczne, Górnośląskie Towarzystwo Śpiewacze, Towarzystwo Dobroczynne Niemców na Śląsku, Konwersatorium im. Josepha von Eichendorffa i Niemieckie Towarzystwo Oświatowe,
- Niemiecka Wspólnota „Pojednanie i Przyszłość”,
- Stowarzyszenie Mazurskie,
- Śląskie Stowarzyszenie Samorządowe.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Schlesisches Wochenblatt" - tygodnik,
- „Mitteilungsblatt" - miesięcznik,
- „Masurische Storchenpost" - miesięcznik,
- „Zeszyty Edukacji Kulturalnej-Heft für Kultur und Bildung"- kwartalnik.

Największe imprezy kulturalne:
- Festiwal Kultury Mniejszości Niemieckiej w Polsce,
- Dni Kultury Niemieckiej na Śląsku Opolskim,
- Konkurs Recytatorski w Języku Niemieckim „Młodzież Recytuje Poezję”,
- Festyn Letni „Sommerfest” w Olsztynku,
- Przegląd Orkiestr i Kapel Mniejszości Niemieckiej w Leśnicy,
- Przegląd Zespołów Dziecięcych i Młodzieżowych Mniejszości Niemieckiej w Leśnicy,
- Festiwal Chórów i Zespołów Śpiewaczych Mniejszości Niemieckiej w Walcach.

Ormianie to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 262 obywateli polskich, w tym: w województwie mazowieckim - 73, wielkopolskim - 26, śląskim - 23, małopolskim - 22, lubuskim - 20. Kolonie ormiańskie powstałe około XI w. na Rusi Kijowskiej (Lwów, Łuck, Kamieniec Podolski) weszły w skład państwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego. W 1356 r. kolonie w Kamieńcu Podolskim i we Lwowie uzyskały potwierdzenie swojej autonomii, a Lwów został siedzibą biskupa ormiańskiego. Po II wojnie światowej polscy Ormianie z dawnych kresów południowo-wschodnich w większości repatriowali się na obecne tereny państwa Polskiego. Największe skupiska polskich Ormian znajdują się w Warszawie, Poznaniu i Krakowie. Ważnym centrum kulturalnym mniejszości ormiańskiej są też Gliwice.

Mniejszość ormiańska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Mniejszość ta nie wystawiała również swoich kandydatów w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r.

W roku szkolnym 2005/2006 języka ormiańskiego uczyło się w 2 placówkach oświatowych (w Warszawie i Krakowie) 40 uczniów należących do tej mniejszości.

Mieszkający w Polsce Ormianie są przeważnie katolikami obrządku ormiańskiego lub łacińskiego.

Główne organizacje:
- Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne z siedzibą w Krakowie,
- Związek Ormian w Polsce im. Arcybiskupa Józefa Teodorowicza z siedzibą w Gliwicach,
- Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z siedzibą w Warszawie
- Fundacja Ormiańska KZKO.

Najważniejszy tytuł prasowy:
- „Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego" - kwartalnik.

Największe imprezy kulturalne:
- Obchody rocznicy ludobójstwa Ormian w 1915 r.,
- Ogólnopolskie Spotkania Środowiska Ormiańskiego,
- Dni ormiańskie w Krakowie.

Rosjanie to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 3244 obywateli polskich, w tym: w województwie mazowieckim - 614, podlaskim - 511, dolnośląskim - 362, śląskim - 275, zachodniopomorskim - 221, pomorskim - 199, łódzkim - 179, wielkopolskim - 160, lubuskim - 124, warmińsko-mazurskim - 112, małopolskim - 106. Rosjanie mieszkający w Polsce wywodzą się głównie z kolejnych fal migracyjnych, w ramach których przybywali do Polski: w okresie rozbiorów, po rewolucji październikowej, w okresie PRL oraz po rozpadzie ZSRR. Przedstawiciele społeczności rosyjskiej należą w większości do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Ponadto w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim mieszkają staroobrzędowcy (starowiercy). Grupa ta, jako grupa wyznaniowa, powstała w drugiej połowie XVII wieku w wyniku rozłamu w rosyjskiej cerkwi prawosławnej. Pod koniec XVIII wieku staroobrzędowcy osiedlili się na obecnych terenach Polski (Suwalszczyzna i Mazury) uchodząc przed prześladowaniami religijnymi. Najważniejszym czynnikiem identyfikacji tej grupy jest religia (prawosławie w obrządku Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego), a świadomość narodowa stanowi czynnik drugorzędny.

Mniejszość rosyjska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Osoby reprezentujące tę mniejszość kandydowały w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. z list różnych komitetów wyborczych. Żaden przedstawiciel mniejszości rosyjskiej nie uzyskał jednak mandatu.

Główne organizacje:
- Rosyjskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe z siedzibą w Białymstoku,
- Stowarzyszenie „Wspólnota Rosyjska” z siedzibą w Warszawie,
- Stowarzyszenie „Rosyjski Dom” z siedzibą w Warszawie,
- Stowarzyszenie Staroobrzędowców w Polsce z siedzibą w Borze k/Augustowa.

Największe imprezy kulturalne:
- Dni Kultury Rosyjskiej w Białymstoku,
- Rosyjskie Wieczory organizowane w Warszawie,
- Spotkania i Wieczory Rosyjskie organizowane w Białymstoku,
- Konkurs Recytatorski Poezji Rosyjskiej,
- Pikniki Staroobrzędowców w Gabowych Grądach.

Słowacy to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 1 710 obywateli polskich, w tym: w województwie małopolskim - 1 572, śląskim - 40, mazowieckim - 20. Słowacy zamieszkują tradycyjnie tereny Spisza i Orawy. Największe skupiska mniejszości słowackiej to gminy: wiejska Nowy Targ (3,25% ludności), Łapsze Niżne (2,64%) i Jabłonka (1,25%) - powiatu nowotarskiego oraz gmina Bukowina Tatrzańska (2,84%) - powiatu tatrzańskiego.

Mniejszość słowacka nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Osoby reprezentujące tę mniejszość kandydowały w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. do władz niektórych gmin województwa małopolskiego z list różnych komitetów wyborczych. Mandat uzyskała jedna kandydatka związana z mniejszością słowacką.
W roku szkolnym 2005/2006 języka słowackiego uczyło się w 11 placówkach oświatowych 279 uczniów należących do tej mniejszości.

Słowacy są w większości wiernymi Kościoła Rzymskokatolickiego.

Główna organizacja:
- Towarzystwo Słowaków w Polsce.

Najważniejszy tytuł prasowy:
- „Život" - miesięcznik.
Największe imprezy kulturalne:
- Dni Kultury Słowackiej w Małopolsce,
- Przegląd Krajańskich Orkiestr Dętych,
- Przegląd Zespołów Folklorystycznych w Krempachach.

Ukraińcy to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 27 172 obywateli polskich, w tym: w województwie warmińsko-mazurskim - 11 881, zachodniopomorskim - 3 703, podkarpackim - 2 984, pomorskim - 2 831, dolnośląskim - 1 422, podlaskim - 1 366, lubuskim - 615, mazowieckim - 579, małopolskim - 472, lubelskim - 389, śląskim - 309. W wyniku przeprowadzonej w 1947 r. przez ówczesne władze komunistyczne akcji "Wisła" niemal cała ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się obecnie na terenach województw: warmińsko-mazurskiego, dolnośląskiego i zachodniopomorskiego. Części Ukraińców udało się uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót po 1956 r. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej w województwach podkarpackim i małopolskim. Największe skupiska obywateli polskich narodowości ukraińskiej znajdują się w powiatach: węgorzewskim (6,03% mieszkańców powiatu), gołdapskim (2,34%), giżyckim (2,42%), kętrzyńskim (1,53%), bartoszyckim (3,30%), elbląskim (2,07%) i braniewskim (3,59%) - województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie: sanockim (1,04% mieszkańców) i w Przemyślu (1,20%) - województwa podkarpackiego, powiecie człuchowskim (1,19%) - województwa pomorskiego i powiecie szczecineckim (1,12%) - województwa zachodniopomorskiego. Łącznie na terenie 9 gmin województw: warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego i podkarpackiego przedstawiciele mniejszości ukraińskiej stanowią ponad 10% mieszkańców gminy.
W Parlamencie zasiada jeden przedstawiciel mniejszości ukraińskiej wybrany z listy Platformy Obywatelskiej. W wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. mniejszość ukraińska nie wystawiła swoich komitetów wyborczych. Kandydaci reprezentujący tę mniejszość ubiegali się o mandaty z list różnych komitetów wyborczych, część z nich kandydowała z poparciem Związku Ukraińców w Polsce. Osoby należące do mniejszości kandydowały głównie na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Poszczególni kandydaci zostali również zgłoszeni w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim, podlaskim i dolnośląskim. W wyniku wyborów: przedstawiciel mniejszości ukraińskiej zasiada w sejmiku województwa warmińsko-mazurskiego (pełni funkcję przewodniczącego sejmiku województwa), ośmiu zasiada w samorządach powiatowych (powiaty: ostródzki, kętrzyński, gołdapski, bartoszycki - województwa warmińsko-mazurskiego, powiaty: koszaliński i szczecinecki – województwa zachodniopomorskiego), dwóch pełni funkcję wójta (województwa dolnośląskie i warmińsko-mazurskie), osiem osób zasiada w radach gmin na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, jedna w radzie miasta Przemyśla (województwo podkarpackie).
W roku szkolnym 2005/2006 języka ukraińskiego uczyło się w 162 placówkach oświatowych 2740 uczniów należących do tej mniejszości.

Ukraińcy w Polsce należą w większości do dwóch kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyńsko-Ukraińskiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Główne organizacje:
- Związek Ukraińców w Polsce,
- Związek Ukraińców Podlasia,
- Towarzystwo Ukraińskie w Lublinie,
- Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej,
- Związek Ukrainek,
- Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce,
- Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie,
- Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego,
- Organizacja Młodzieży Ukraińskiej „PŁAST”,
- Ukraińskie Towarzystwo Historyczne,
- Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Nasze Słowo” - tygodnik,
- „Nad Buhom i Narwoju" - dwumiesięcznik.

Największe imprezy kulturalne:
- „Festiwal Kultury Ukraińskiej” w Sopocie,
- „Młodzieżowy Jarmark” w Gdańsku,
- Festiwal Kultury Ukraińskiej na Podlasiu "Podlaska Jesień”,
- „Bytowska Watra”,
- „Spotkania Pogranicza” – Głębock,
- „Dni Kultury Ukraińskiej” – organizowane w Szczecinie i Giżycku,
- Dziecięcy Festiwal Kultury w Elblągu,
- „Na Iwana, na Kupała” w Dubiczach Cerkiewnych,
- Festiwal Ukraińskich Zespołów Dziecięcych w Koszalinie,
- „Noc na Iwana Kupała” w Kruklankach,
- Jarmark Folklorystyczny „Z malowanej skrzyni” w Kętrzynie,
- „Pod wspólnym niebem” w Olsztynie,
- Dni teatru ukraińskiego w Olsztynie.

Żydzi to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 1 055 obywateli polskich, w tym: w województwie mazowieckim - 397, dolnośląskim - 204, śląskim - 92, łódzkim - 65, małopolskim - 50. Żydzi mieszkają w rozproszeniu, przede wszystkim w dużych miastach. Pierwsze wzmianki o Żydach na terenach polskich pochodzą z X wieku, a pierwszym oficjalnym polskim dokumentem nadającym Żydom przywileje i autonomię był statut kaliski z XIII wieku. Żydzi napływali do Polski ze względu na stosunkowo najlepsze (na tle nieustannych pogromów w Europie Zachodniej) warunki bezpiecznego życia i rozwoju własnej kultury oraz gwarantowaną przywilejami królewskimi autonomię gmin wyznaniowych. Liczba Żydów w Polsce tradycyjnie oscylowała w okolicach 10% populacji (najwięcej w Europie). Rozwój żydowskiego życia w Polsce został brutalnie przerwany przez II wojnę światową i hitlerowską politykę Endlösung. Z ok. 3,5 miliona polskich Żydów wojnę przeżyło ok. 300 tys. W okresie PRL-u w kilku falach emigracyjnych wyjechała większość polskich Żydów. Po roku 1989 nastąpiło odrodzenie życia żydowskiego w Polsce. Wiele osób powróciło do swoich żydowskich korzeni. Powstały nowe organizacje działające na rzecz rozwoju życia społeczności żydowskiej w Polsce.

Mniejszość żydowska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Mniejszość ta nie wystawiała również swoich kandydatów w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r.

W roku szkolnym 2005/2006 języka hebrajskiego uczyło się w 2 placówkach oświatowych (w Warszawie i Wrocławiu) 66 uczniów należących do tej mniejszości. Język jidysz (tradycyjny język Żydów polskich) nauczany jest na kursach organizowanych przez organizacje żydowskie.

Żydzi to wyznawcy religii mojżeszowej. Istotne znaczenie w życiu mniejszości żydowskiej odgrywa działalność Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej.

Główne organizacje:
- Towarzystwo Społeczno - Kulturalne Żydów w Polsce,
- Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny,
- Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej,
- Fundacja „Shalom”,
- Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Dos Jidisze Wort - Słowo Żydowskie” - dwutygodnik,

Karaimi są najmniej liczną mniejszością etniczną w Polsce. Podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań narodowość karaimską zadeklarowało 43 obywateli polskich. Karaimi mieszkają przede wszystkim w Warszawie i okolicach, Wrocławiu oraz w Trójmieście. Pierwsze grupy Karaimów przybyły z Krymu w XIII wieku i osiedliły się na ziemiach księstwa halicko-wołyńskiego (Łuck, Halicz, Lwów). Na przełomie XIII/XIV w. duża grupa Karaimów została osiedlona w Trokach koło Wilna. Na obecne tereny Polski Karaimi przesiedlili się po II wojnie światowej w wyniku repatriacji ze wschodnich kresów Rzeczypospolitej.

Mniejszość karaimska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Mniejszość ta nie wystawiała również swoich kandydatów w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r.

Karaimi zatracili znajomość ojczystego języka, wyróżnia ich natomiast religia karaimska, wywodząca się z judaizmu. Istotne znaczenie w życiu mniejszości karaimskiej ma działalność Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Główna organizacja:
- Związek Karaimów Polskich.

Najważniejszy tytuł prasowy:
- Awazymyz – ukazuje się 3 razy do roku.

Łemkowie to mniejszość etniczna, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 5 850 obywateli polskich, w tym: w województwie dolnośląskim - 3 082, małopolskim - 1 580, lubuskim - 784, podkarpackim - 147, zachodniopomorskim - 66. Tradycyjnie członkowie tej mniejszości zamieszkiwali tzw. Łemkowszczyznę, czyli Beskid Niski i część Beskidu Sądeckiego. Na tereny obecnego zamieszkiwania (zachodnie województwa kraju) zostali przesiedleni w 1947 r. w wyniku akcji „Wisła” (potępionej przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej w 1990 r.). Współcześnie jedynie część Łemków mieszka na terenach historycznej Łemkowszczyzny (województwo małopolskie).

Część Łemków podkreśla swoją przynależność do narodu ukraińskiego, inni deklarują, że z narodem tym nie mają związków.

Mniejszość łemkowska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. W wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. mniejszość łemkowska nie wystawiła swoich komitetów wyborczych, jednocześnie kandydaci reprezentujący tę mniejszość ubiegali się o mandaty z list różnych komitetów wyborczych. Osoby należące do mniejszości kandydowały w województwach: lubuskim, małopolskim i dolnośląskim.

W wyniku wyborów sześciu przedstawicieli mniejszości łemkowskiej zasiada w radach czterech gmin województwa małopolskiego, a pięciu innych w radach czterech gmin województwa dolnośląskiego. Ponadto przedstawiciel mniejszości łemkowskiej został wójtem w jednej z gmin województwa małopolskiego.

W roku szkolnym 2005/2006 języka łemkowskiego uczyło się w 37 placówkach oświatowych 295 uczniów należących do tej mniejszości.

Łemkowie w zdecydowanej większości należą do dwóch Kościołów: Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyńsko-Ukraińskiego oraz Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Główne organizacje:
- Stowarzyszenie Łemków,
- Zjednoczenie Łemków (członek wspierający Związek Ukraińców w Polsce),
- Fundacja Wspierania Mniejszości Łemkowskiej „Rutenika",
- Stowarzyszenie „Ruska Bursa” w Gorlicach,
- Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Besida” - kwartalnik,
- „Zahoroda” – kwartalnik,
- „Watra” – kwartalnik,
- „Rocznik Ruskiej Bursy”- rocznik,
- „Łemkiwska Stotinka” - dodatek do ukraińskiego tygodnika "Nasze Słowo”.

Największe imprezy kulturalne:
- „Łemkowska Watra” w Zdyni,
- „Łemkowska Watra na Obczyźnie" w Michałowie,
- Święto Łemkowskiej Tradycji „Od Rusal do Jana” w Zyndranowej k. Dukli,
- Europejskie Spotkania Mniejszości Narodowych i Etnicznych „Pod Kyczerą”,
- „Łemkowska Jesień Twórcza” w Gorlicach i Krynicy,
- „Międzynarodowe Biennale Kultury Łemkowskiej” w Krynicy,
- „Spotkania z Kulturą Łemkowską” w Gorzowie Wlkp.

Romowie to mniejszość etniczna, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 12 731 obywateli polskich, w tym: w województwie małopolskim - 1 678, dolnośląskim - 1 319, mazowieckim - 1 291, śląskim - 1 189, wielkopolskim - 1 086, łódzkim - 1 018, opolskim - 847, podkarpackim - 712, zachodniopomorskim - 699, lubelskim - 670, kujawsko-pomorskim - 634, warmińsko-mazurskim - 426, podlaskim - 365, świętokrzyskim - 338, lubuskim - 272, pomorskim - 187. Romowie w Polsce należą do czterech grup etnicznych: Polska Roma, Romowie Karpaccy (Bergitka Roma), Kełderasze i Lowarzy.

Pierwszy dokument poświadczający obecność Romów w Polsce datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa. Od XV w. wzdłuż łuku Karpat i od strony Niziny Węgierskiej przybywały do Polski i osiedlały się grupy wędrujących Romów. Ich potomkami są Romowie Karpaccy. Od XVI wieku do Polski zaczęli przybywać z Niemiec Romowie nazwani później Polska Roma. W II połowie XIX w. z terenów Siedmiogrodu i Wołoszczyzny rozpoczęła się migracja Kełderaszy (Kelderari - kotlarze) i Lowarów (Lovari - handlarze końmi).

Romowie Karpaccy (prowadzący osiadły tryb życia od kilkuset lat) zamieszkują górskie tereny województwa małopolskiego. Największy odsetek osób narodowości romskiej zamieszkuje gminę wiejską Bukowina Tatrzańska w powiecie tatrzańskim, gdzie 1,10% mieszkańców gminy zadeklarowało w trakcie spisu powszechnego narodowość romską. Stosunkowo duże skupiska osób należących do grupy Bergitka Roma znajdują się także w miastach Górnego i Dolnego Śląska oraz w Nowej Hucie, gdzie w latach 50-tych XX wieku zatrudniano Romów w ramach tzw. polityki produktywizacyjnej. Większość Romów należących do pozostałych trzech grup prowadziła niegdyś wędrowny tryb życia. Obecnie przedstawiciele tych społeczności mieszkają głównie w miastach: Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Mielcu i Puławach oraz wielu mniejszych ośrodkach miejskich. Jest to konsekwencją przymusowej polityki osiedleńczej prowadzonej przez władze PRL.

Mniejszość romska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Osoby reprezentujące tę mniejszość kandydowały w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r. do władz niektórych gmin województw: mazowieckiego, małopolskiego, opolskiego i dolnośląskiego z list różnych komitetów wyborczych. Żaden z kandydatów związanych z tą mniejszością nie uzyskał jednak mandatu.

Romowie w Polsce to w zdecydowanej większości członkowie Kościoła Rzymskokatolickiego, są jednak także wśród nich wyznawcy prawosławia, członkowie Kościoła Zielonoświątkowców i Związku Świadków Jehowy.

Główne organizacje:
- Centralna Rada Romów,
- Stowarzyszenie Romów w Polsce,
- Centrum Kultury Rromów w Polsce – Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne z siedzibą w Tarnowie,
- Stowarzyszenie Mniejszości Narodowej Romów „Roma Union” z siedzibą we Włocławku,
- Stowarzyszenia Romów we Wrocławiu „Romani Bacht”,
- Stowarzyszenie Romów w Limanowej,
- Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Romów w Rzeczypospolitej Polskiej z siedzibą w Kędzierzynie – Koźlu,
- Związek Romów Polskich z siedzibą w Szczecinku,
- Centrum Doradztwa i Informacji dla Romów w Polsce z siedzibą w Łodzi,
- Radomskie Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt”,
- Romskie Stowarzyszenie Oświatowe „Harangos” z siedzibą w Krakowie,
- Stowarzyszenie Kobiet Romskich w Polsce z siedzibą w Krakowie,
- Towarzystwo Krzewienia Kultury i Tradycji Romskiej „Kałe Jakha” z siedzibą w Krakowie,
- Stowarzyszenie Romów w Krakowie,
- Stowarzyszenie Społeczności Romskiej „Familia” w Tarnowie,
- Stowarzyszenie Kultury Romskiej „Hitano” w Olsztynie,
- Stowarzyszenie Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej z siedzibą w Gorzowie Wielkopolskim.

Najważniejsze tytuły prasowe:
- „Dialog – Pheniben” – miesięcznik,
- „Rrom po Drom” – dwumiesięcznik,
- „Romano Atmo” – dwumiesięcznik.

Największe imprezy kulturalne:
- Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich „Romane Dyvesa” w Gorzowie Wielkopolskim,
- Międzynarodowy Festiwal Piosenki i Kultury Romów w Ciechocinku,
- Obchody dnia pamięci o zagładzie Romów i Sinti organizowane na terenie byłego obozu KL Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu,
- Uroczystości upamiętniające likwidację w 1942 r. tzw. Zigeunerlager-Litzmannstadt Getto w Łodzi,
- Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów Tarnów-Żabno-Szczurowa.

Tatarzy to mniejszość etniczna, do której przynależność podczas przeprowadzonego w 2002 r. Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań zadeklarowało 447 obywateli polskich, w tym: w województwie podlaskim - 319, pomorskim - 28, mazowieckim - 22, wielkopolskim - 20. Tatarzy zamieszkują rdzenne kolonie tatarskie na Białostocczyźnie (Bohoniki i Kruszyniany) oraz miasta: Białystok, Sokółkę, Dąbrowę Białostocką i Gdańsk.

Polscy Tatarzy mieszkali na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego od końca XIV wieku. Ich przodkami byli emigranci lub uciekinierzy z terenów ówczesnej Złotej Ordy oraz z Krymu. Tatarzy w Polsce zatracili znajomość swojego ojczystego języka, pozostali natomiast wierni religii muzułmańskiej. Istotne znaczenie w życiu mniejszości tatarskiej odgrywa działalność Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej.

Mniejszość tatarska nie ma swoich przedstawicieli w Parlamencie. Mniejszość ta nie wystawiała również swoich kandydatów w wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2006 r.

Główna organizacja:
- Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej,
- Centrum Kultury Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej im. Leona Mirzy Kryczyńskiego.

Najważniejszy tytuł prasowy:
- „Rocznik Tatarów Polskich”- rocznik.

Największa impreza kulturalna:
- Letnia Akademia Wiedzy o Tatarach Polskich.
- „Midrasz” – miesięcznik.

Największe imprezy kulturalne:
- Festiwal Kultury Żydowskiej „Warszawa Singera”,
- Dni Książki Żydowskiej w Warszawie,
- Obchody Rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim,
- Spotkania z Kulturą Żydowską Simha we Wrocławiu,
- Koncert Hawdałowe organizowane we Wrocławiu.

Polskie ustawodawstwo dotyczące mniejszości

- Konstytucja RP w art. 35 stwierdza: „Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej”.
- Ordynacja wyborcza (ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej) zwalnia komitety wyborcze utworzone przez organizacje mniejszości narodowych z wymogu przekroczenia 5% progu wyborczego.
- Ustawa o systemie oświaty (ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty) stanowi, że szkoły publiczne umożliwiają podtrzymanie tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka oraz własnej historii i kultury.
- Ustawa o radiofonii i telewizji (ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji) mówi, że publiczne radio i telewizja powinny uwzględniać potrzeby mniejszości narodowych i etnicznych.
- Ustawa o języku polskim (ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim) zawiera deklarację, że zawarte w niej przepisy nie naruszają praw mniejszości oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przewidujące m.in., że w miejscowościach, w których występują zwarte środowiska mniejszości narodowych lub etnicznych nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język mniejszości (Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 marca 2002 r. w sprawie wypadków, w których nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy).
- Kodeks karny (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny) przewiduje penalizację przestępstw popełnianych na tle etnicznym.
- Ustawa o ochronie danych osobowych (ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych) zabrania przetwarzania danych ujawniających pochodzenie etniczne.
- Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych (ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych, oraz o języku regionalnym):
- Definiuje mniejszości narodowe i etniczne w Polsce;
- Stwierdza, że "każda osoba należąca do mniejszości ma prawo do swobodnej decyzji o traktowaniu jej jako osoby należącej bądź też nienależącej do mniejszości, a wybór taki lub korzystanie ze związanych z tym wyborem praw nie pociąga za sobą jakichkolwiek niekorzystnych skutków";
- Stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany, inaczej niż na podstawie ustawy, do ujawnienia informacji o własnej przynależności do mniejszości lub ujawnienia swojego pochodzenia, języka mniejszości lub religii";
- Zabrania stosowania środków mających na celu asymilację osób należących do mniejszości, jeżeli środki te są stosowane wbrew ich woli oraz zabrania stosowania środków mających na celu zmianę proporcji narodowościowych lub etnicznych na obszarach zamieszkałych przez mniejszości;
- Stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany do udowodnienia własnej przynależności do danej mniejszości";
- Dopuszcza używanie języka mniejszościowego, w wybranych gminach, jako języka pomocniczego, w kontaktach z organami gminy oraz w postępowaniu sądowym pierwszej instancji;
- Określa, że obok ustalonych w języku polskim nazw geograficznych mogą być używane, jako nazwy dodatkowe, tradycyjne nazwy w języku mniejszości dla miejscowości, obiektów fizjograficznych oraz ulic

Polonia

Polonia - termin uzywany w połowie XIX wieku, określa całośc polskiej grupy etnicznej mieszkajacej poza ziemiami etnicznie polskimi. Za członków Poloniu waża się wszuskich który bez wzgledu na kraj urodzenia i znajomość jezyka zachowują świedomosć polskiego pochodzenia.przejawiają zainteresowanie polską kulturą oraz wykazują zrozumienie dla polskich interesów narodowych.Skupiska polonijne w poszczególnych krajach tworzą odrębne środowiska wyróżniające się określonymi cechami. Pewna część emigracji wojennej i powojennej ,uznając przejściowy charakter emigracji politycznej ,przeciwstawia się zaliczaniu siebie do społeczności polonijnej.Według danych szacunkowych można przyjąć ,że aktualna liczba Polonii wynosi 12-15 mln ,przy czym liczba ta jest płynna i stale ulega wachaniom wraz z przemianami zacodzącymi wśród Polonii.Wychodżstwo z Polski zapoczątkowała emigracja po powstaniach narodowych (głównie do Francji, Wielkiej Brytanii,Szwajcarii,Niemiec,Ameryki Pn.).Od 2 połowy XIX wieku do 1939 roku masowa emigracja zarobkowa (robotnicy głównie do Francji ,Belgii i Niemiec, chłopi do USA, Kanady, Brazylii i Argentyny);po II wojnie światowej w wyniku migracji powiększyły się dawne i powstały nowe skupiska Polaków (m.in. w W. Brytanii ,Szwecji, Australii).W latach 80-tych, z przyczyn ekonomicznych i politycznych pozostało za granicą 500-700 tyś. Polaków.

Liczebność Polonii na świecie

Według danych szacunkowych poza terytorium Polski mieszka do 21 milionów Polaków i osób pochodzenia polskiego. W Polsce mieszka ok. 39 mln Polaków (stan na 2008 r.)
Skupiska Polaków i osób polskiego pochodzenia w świecie

Państwo i liczba Polaków (od 10 osobowych Polonii):
- Afganistan 100
- Albania 50
- Algieria 250
- Andora 10
- Angola 50
- Arabia Saudyjska 100
- Argentyna 450 tys.
- Armenia 1,2 tys.
- Australia 200 tys.
- Austria 55 tys.
- Azerbejdżan 1 tys.
- Bahrajn 130
- Bangladesz 20
- Belgia 70 tys.
- Białoruś oficjalnie 400 tys., pozarządowe szacunki do 900 tys.
- Boliwia 500
- Bośnia i Hercegowina 350
- Brazylia 1,8 mln
- Bułgaria 2,6 tys.
- Chile 10 tys.
- Chiny 1 tys.
- Chorwacja 2,4 tys.
- Cypr 500
- Czechy 100 tys.
- Dania 20 tys.
- Dominikana 100
- Egipt 600
- Ekwador 200
- Estonia 5 tys.
- Etiopia 100
- Finlandia 5 tys.
- Filipiny 100
- Francja 1,05 mln
- Ghana 100
- Grecja 50 tys.
- Gruzja/Abchazja 6 tys.
- Gujana 100
- Gwatemala 100
- Hiszpania 45 tys.
- Holandia 70 tys.
- Honduras 100
- Indie 100
- Indonezja 100
- Irak 100
- Iran 100
- Irlandia 80 tys.
- Islandia 7 tys.
- Izrael 4 tys.
- Japonia 600
- Jemen 50
- Jordania 250
- Kamerun 100
- Kanada 900 tys.
- Kazachstan 100 tys.
- Kenia 100
- Kirgistan 1,4 tys.
- Kolumbia 3 tys.
- Kongo 100
- Korea Południowa 100
- Korea Północna 11
- Kostaryka 200
- Kuba 150
- Kuwejt 250
- Liban 700
- Libia 350
- Liechtenstein 10
- Litwa 300 tys.
- Luksemburg 3 tys.
- Łotwa 75 tys.
- Macedonia 600
- Madagaskar 80
- Malezja 100
- Malta 30
- Maroko 500
- Mauretania 100
- Meksyk 10 tys.
- Mołdawia 10 tys.
- Monako 100
- Mozambik 10
- Niemcy 2 mln
- Nikaragua 100
- Nigeria 100
- Norwegia 18 tys.
- Nowa Zelandia 6 tys.
- Panama 200
- Papua-Nowa Gwinea 20
- Paragwaj 10 tys.
- Pakistan 50
- Peru 5 tys.
- Portugalia 3 tys.
- Republika Południowej Afryki 50 tys.
- Rosja 300 tys.
- Rumunia 10 tys.
- Rwanda 100
- Senegal 100
- Serbia i Czarnogóra 1,2 tys.
- Singapur 200
- Słowacja 10 tys.
- Słowenia 200
- Stany Zjednoczone 10,6 mln
- Sudan 100
- Syria 600
- Szwajcaria 20 tys.
- Szwecja 100 tys.
- Tadżykistan 2 tys.
- Tajlandia 100
- Tajwan 100
- Tanzania 100
- Tunezja 500
- Turcja 1 tys.
- Turkmenistan 5 tys.
- Uganda 100
- Ukraina 145 tys.; inne dane: 900 tys.
- Urugwaj 10 tys.
- Uzbekistan 5 tys.
- Watykan 50
- Wenezuela 4 tys.
- Węgry 20 tys.
- Wielka Brytania oficjalnie 250-500 tys.[2] w zależności od brytyjskich czy polskich źródeł internetowych, przebywajacych sezonowo (w/g szacunków pozarządowych od 100 do 800 tys. Londyn, Ealing, Manchester, Birmingham)
- Wietnam 100
- Włochy 100 tys.
- Wybrzeże Kości Słoniowej 100
- Zambia 100
- Zimbabwe 800
- Zjednoczone Emiraty Arabskie 3 tys.

Powyższe dane podają czasami znacznie większą liczebność Polaków niż inne statystyki, np. spisy powszechne, i nie muszą oznaczać rzeczywistej populacji a jedynie zbliżoną (szacunkową). W niektórych państwach podczas spisów nie zbiera się danych dotyczących narodowości, w takich przypadkach jedynym źródłem informacji są dane szacunkowe.

Główne ośrodki polonijne

Główne ośrodki polonijne
- Polska wieś Wierszyna na Syberii
- W Stanach Zjednoczonych: stany Illinois, Michigan, Wisconsin, Nowy Jork, New Jersey
- Chicago blisko 1,5 mln (największe skupisko Polaków poza Polską)
- Detroit 400 tys., w stanie Michigan mieszka w sumie prawie 1 mln Polaków
- New York City Metropolitan Area 700 tys. *, w stanie Nowy Jork jest w sumie ponad 1 mln
- polskie dzielnice w paru miastach USA: Chicago - Jackowo (Milwaukee Av), Chicago – Trojcowo, Detroit - Hamtramck, Nowy Jork (Brooklyn-Greenpoint), Filadelfia - Richmond
- Ponadto: Cleveland, Buffalo, Milwaukee, Columbus, Boston, Baltimore, Filadelfia, Portland, Los Angeles, San Francisco, Miami, Waszyngton, Seattle, Sandusky, Pulaski i miejscowości o polskich nazwach jak Warsaw. (Skupiska powstały po latach 1850.-1990.).
- W Niemczech: dawne Niemcy Zachodnie (zwłaszcza stara emigracja i emigracja lat 80.)
- Zagłębie Ruhry 700 tys. (Dortmund, Krefeld, Recklinghausen, Düsseldorf)
- Berlin 180 tys.,
- Hamburg i okolice 110 tys.
- Brema 30 tys.
- Hanower, Frankfurt, Monachium
- polskie skupiska w niemieckich miastach: Berlin - Tempelhof, Hamburg - Billstedt/Mümmelmannsberg
- W Brazylii: Stany Parana, Rio Grande do Sul, Santa Catarina, São Paulo, Rio de Janeiro
- Kurytyba w Stanie Parana uchodzi za wielka kolebkę emigracji chłopskiej
- Parana według danych polonijnych 700 tys.,
- Santa Catarina – około 280 tys.,
- Rio Grande do Sul – 300 tys.
- Na Ukrainie: Lwów, obwody żytomierski i chmielnicki (mniejszość polska), Kijów ponad 10 tys.
- We Francji: Paryż ponad 300 tys. (wielka emigracja i emigracja solidarnościowa) oraz regiony północno-zachodnie (emigracja robotnicza)
- Białoruś: Grodno (40 proc. mieszkańców), obwody brzeski, miński i witebski (społeczność polska na Kresach Wsch.)
- Kanada: Toronto - 220 tys. (szczególnie Roncesvalles Avenue i okolice oraz Brampton i Mississauga), Winnipeg (55 tys.), Montreal (40 tys.), Vancouver (60 tys.), Edmonton (55 tys.), Calgary (40 tys.) (Polonia przed i powojenna + następne pokolenia), London (Ontario) (18 tys.),
- Rosja: Moskwa, Petersburg (dawna diaspora) i Syberia (Polacy wywiezieni przymusowo). W Bijsku (Ałtajski kraj) mieszka 150 rodzin polskiego pochodzenia, do miejscowego Centrum Polskiego przynależy 70 osób. W Barnaule odpowiednio 2 razy więcej. Wierszyna, 500-osobowa wieś istniejąca od 1911 roku na Syberii zamieszkana przez potomków Polaków agitowanych przez urzędników carskich.
- Litwa: Wilno 120 tys., rejony Sołeczniki, wileński, świeciański, trocki, janowski, koszedarski, kiejdański oraz kowieński (Polacy na Kresach Wschodnich)
- Argentyna: Buenos Aires 140 tys., Cordoba, Rosario, Santa Fe (XX wiek)
- Australia: Sydney 50 tys., Melbourne 50 tys., Adelaide, region Victoria (po 1945 roku)
- Wielka Brytania: Anglia - Londyn 400 tys., Ealing, Manchester, Crewe, Birmingham; też Szkocja i Irlandia Płn. (do 30 tys.) - (polscy wojskowi z II wojny światowej, dawni azylanci polityczni i emigracja zarobkowa). Sezonowo pracuje do 1 mln Polaków w całym państwie.
- Kazachstan: okolice miasta Kokczetaw, Astana, Ałma-Ata, Karaganda (etniczna ludność polska wywieziona przed i w czasie wojny)
- Szwecja:Sztokholm 30 tys., Malmö, Göteborg (emigracja 1960-?)
- Czechy: Śląsk Cieszyński 70 tys. (ludność pochodzenia polskiego)
- Łotwa: Dyneburg, Lipawa, Ryga, Kraslaw, Rzeżyca, Jełgawa (etniczni Polacy)
- Belgia: Antwerpia, okręgi Liège i Limburgia (emigranci z różnych dekad). W Brukseli i Charleroi mieszka po ok. 20 tys. Polaków.
- Austria: Wiedeń 30 tys., Graz, Linz, Löben
- Grecja: Ateny 30 tys.
- Włochy: Rzym, Katania i Palermo (Sycylia), Bolonia, Wenecja, Padwa, Mediolan, Marche (Ankona)
- RPA: Kapsztad i Johannesburg (emigracja o wyższym wykształceniu)
- Holandia: Rotterdam, Amsterdam, Haga, Utrecht oraz regiony Limburgia i Brabancja
- Dania: Kopenhaga i Nykobing
- Węgry: Budapeszt, Tatabanya, Komarom, Derenk
- Szwajcaria: Zurych, Winterthur, St. Gallen, Genewa, Lozanna
- Rumunia: Bukowina i Bukareszt
- Urugwaj: Montevideo, Punta del Este
- Nowa Zelandia: Wellington 1.200 osób, Auckland
- Norwegia: Oslo, Moss, Halden, Spitsbergen
- Finlandia: Helsinki, Tampere, Turku
- Turcja: Adampol - Polonezköy pod Stambułem (ludzie o rodowodzie polskim)
- Mołdawia: Beltsy, Styrcza
- Irlandia: Dublin, Cork (sezonowo do 250 tys. Polaków w całym państwie).
- Chiny: Hongkong, Pekin, Szanghaj, Makau, Mandżuria(w sąsiedniej Mongolii mieszka według niepotwierdzonych informacji 500 osób polskiego pochodzenia).
- Japonia: Tokio
- Hiszpania: Madryt, Barcelona (mocny wzrost po 2004 r.)
- Islandia: Reykjavík, zakłady celulozy (zwłaszcza po 2004 r.)
- Słowacja: przy granicy z Polską
- Paragwaj: Asunción, regiony przy granicy z Argentyną
- Peru: Lima
- Chile: Santiago de Chile
- w Izraelu i w Autonomii Palestyńskiej 300 tys. osób rozmawia w języku polskim.

Statystyka (2006) przedstawia największe skupiska polonijne na świecie. Warto jednak zwrócić uwagę, że Polonia istnieje również w takich miejscach jak Oceania, Birma, Katar, Nepal, Salwador, Trynidad, Surinam, Antyle Holenderskie, Barbados, Mali oraz Antarktyda (polska stacja badawcza). Zakłada się, że nie ma na świecie państwa, w którym nie mieszka chociaż jeden Polak. Nawet .Laosie i Kambodży odnotowano obecność kilku Polaków