"Upadek Ikara", "Ślepcy" - porównanie obrazów Bruegla.

Pieter Bruegel ,zwany Chłopskim jest najwybitniejszym malarzem niderlandzkim XVI w ,a także jednym z najznakomitszych przedstawicieli renesansu w Europie. Sens jego dzieł, nawet pozornie tylko rodzajowych, jest zawsze moralizatorski. Namalował m.in. : „Upadek Ikara” , „Ślepcy” , „Wieża Babel” , ”Taniec pod szubienicą” , ”Zły pasterz” itd.. Stworzył typ pejzażu kosmicznego oraz podstawy do rozwoju rodzajowego i pejzażowego. Jego naśladowcami byli także jego synowie Pieter młodszy i Jan zwany Aksamitnym.

Sugerując się tytułem : „Upadek Ikara” , główne miejsce na obrazie powinien zajmować właśnie ten niesforny syn Dedala. Na malowidle Bruegla trudno jednak dostrzec jego postać. Na pierwszym planie widzimy orzącego chłopa, ubranego w czerwoną koszulę i zszarzałą sukmanę .W lewej dłoni trzyma bat, którym popędza konia, ciągnącego pług. Po pochylonej głowie i przygarbionej sylwetce , można odczytać zmęczenie chłopa. W tle widać zachodzące słońce. Tuż nad brzegiem morza, widzimy pasterza, pasącego stado owiec. Z zaciekawieniem spogląda na góry. Tuż obok niego siedzi pies. Po prawej stronie pasterza widzimy wędkarza składającego swoje wędki. W pobliżu brzegu przepływa statek pasażerski, o jasnych żaglach.. W oddali, na spokojnym morzu, pływa jeszcze kilka innych, mniejszych statków, z rozwiniętymi żaglami. Za skałami znajduje się miasto. Po uważnym przyjrzeniu się ,można dostrzec, W prawym, dolnym rogu, tuż obok statku, nogi Ikara i kilka piór. Bez znajomości mitu o ”Dedalu i Ikarze”, zapewne nikt nie zwrócił by uwagi na postać tonącego. Bohaterowie tego mitu chcieli uciec z Krety. Ojciec skonstruował skrzydła z piór i wosku. Ostrzegł syna ,aby nie wzbijał się za wysoko , ponieważ słońce roztopi wosk , ani nie leciał zbyt nisko, żeby pióra nie nasiąkły wodą. Młodzieniec jednak był tak zafascynowany lotem , że zapomniał o przestrogach ojca. Właśnie na obrazie Bruegla widzimy jego upadek do wody. Według mitu Ikar spadł na wyspę , którą odtąd nazywano Ikarią. Ten szczegół jednak nie zmienia faktu , że była to głupia i bezsensowna śmierć , która nie wywarła wpływu na życie innych ludzi. Dalej zajmowali się własnymi sprawami. Wszyscy zajęci swoja pracą nie zauważyli tej tragedii.

Motywem obrazu jest tragedia ludzka niezauważona przez otoczenie . Wszechobecna „znieczulica” społeczna jest coraz częściej spotykana. Ikar na obrazie symbolizuje pojedyncze nieszczęście jednostki, a pracujący chłopi egoistycznych mieszkańców Ziemi. Wielu ludzi , będąc świadkami np. kradzieży czy napaści ,nie pomoże ofierze. Udają ,że nie widzą, przechodzą na drugą stronę ulicy. Zapytani , dlaczego tak postąpili, udadzą że nic nie zauważyli lub powiedzą że się bali o siebie, rodzinę itp. Na obrazie Bruegla pasterz jest tak zapatrzony w góry, że nawet nie dostrzega spadającego chłopca. Statek nadal płynie , a kupcy dyskutują na nim jak gdyby nigdy nic. Słońce zachodzi za horyzontem , życie toczy się dalej. Przestępcy, widząc bierność społeczeństwa czują się bezkarni, pozwalają sobie na rozboje w biały dzień , w tłumie ludzi . Wiedzą ,że nikt nie zareaguje. Jeżeli nadal nie będziemy pomagać ludziom w potrzebie , a tylko odwracać głowę z powodów czysto samolubnych, przestępstw będzie coraz więcej , a młode pokolenia przejmą nasze „zwyczaje” .Doprowadzi do nieodwracalnej destrukcji.

Na obrazie pt. : „ Ślepcy” na pierwszym planie widzimy niewidomych mężczyzn. Ubrani są płaszcze i czepki. Idąc jeden za drugim , bezkrytycznie ufają sobie. Trzymają się za ramię lub laskę , którą każdy z nich posiada. Po kolei wpadają do dołu. W tle widać kościół i chaty ,a także po lewej stronie : piramidę. Bardzo dobrze opisuje malowidło Bruegla „ Przypowieść o ślepcach” :
"- Potykam się, więc ręce w przód, do góry twarz, w dół lecę!
O, ciemny boże mego życia, miej mnie w swej opiece!
Nie puścić kija! Paść na wznak! Plecami na kamienie!
To tylko rów, przydrożny rów, już po przerażeniu..."

Fragment pokazuje strach , ale także pokorę z jaką ślepcy przyjmują swój los. Wiedzą , że ich życie nie jest usłane różami. Uważam ,że bohaterowie tego obrazu są także niemowami. Inaczej , gdyby pierwszy wpadł ,uprzedził by swoim krzykiem pozostałych. Bruegel po raz kolejny pokazuje nieuczynność ludzi. Mieszkańcy pobliskich domostw nie pomagają im . Chociażby jeden widzący przewodnik ,pokazałby im drogę. Przestrzegł przed przeszkodami ,pomógł.

Obraz ten można także zinterpretować w odmienny sposób. Ślepcy mogą symbolizować przekupne i łatwowierne społeczeństwo ,które bez namysłu podąża za dyktatorem , albo religią (stad kościół w tle). W ten sposób ubezwłasnowolniają także masmedia.

Dzieła te , choć na pozór bardzo proste i przyjemne dla oka, zawierają przesłania i pouczenia. Krytykują nasze życie i postępowanie. W metaforyczny i symboliczny sposób ukazuje błędy ludzi.