Wstęp do pedagogiki

Pedagogika
Wstęp do pedagogiki
Zagadnienia:
1. Pedagogika jako nauka o wychowaniu i dyscypliny pedagogiczne
2. Pedagogika a nauki pogranicza, nauki współdziałania z pedagogiką
3. pedagogika ogólna – zadania i zakresy
4. ogólne dyscypliny pedagogiczne – ich zadania
5. przedmiot badań pedagogicznych – źródła i tożsamość
6. teoretyczność i praktyczność pedagogiki jako nauki
7. podstawowe kategorie pedagogiczne

1. Pedagogika jako nauka o wychowaniu.
Pedagogika – wyraz pochodzi z języka greckiego i oznacza czynność wychowania dzieci.
Gr. PAIS – oznacza chłopca, dziecko
Gr. OGO – prowadzę

„PAIDEIA” – oznaczała wyższe formy działalności wychowawczej. Kształcenie osobowe na dobrach kultury. Słowo to miało bardziej sens teoretyczny ponieważ określało koncepcję wychowania czy też jego ideał, określało jednocześnie odpowiednią działalność. Używana była w późniejszym okresie.
Pierwotnie terminem PEDAGOGIKA obejmowano wszystkie czynności związane z opieką, nauczaniem i wychowaniem dzieci. Stopniowo pedagogami zaczęto nazywać osoby zajmujące się problematyką wychowawczą.
Twórcą pedagogiki nowożytnej był Jan Amos Komeński. W dziele pod tytułem „Wielka dydaktyka” 1657r. przedstawił zasady teoretyczne swej koncepcji. Rozwój pedagogiki jako nauki był powolny i trudny, dopiero pod koniec XIX wieku ukształtował się zasób wiedzy pedagogicznej dysponującej aparatem analizy naukowej zagadnień wychowania.

Nowe dziedziny pedagogiki (czyli wyspecjalizowane):
• Opiekuńcza
• Wczesno – szkolna
• Lecznicza
• Kulturalno – naukowa; oświatowa
• Porównawcza
• Pracy
• Resocjalizacyjna
• Specjalna

Nauka o wychowaniu:
Zagadnienia:
Praktyka wychowawcza
W ostatnim stuleciu nastąpił szybki rozwój praktyk wychowawczych, ujawniając różnorodne problemy pedagogiczne. W związku z powyższym znacznie pogłębił się zakres przedmiotów zainteresowań pedagogiki. Obejmuje nie tylko problematykę wychowania, ale także wychowanie i kształcenie ludzi dorosłych.

Ogólne zadania pedagogiki jako nauki o wychowaniu:
1. Bada wszelkie zjawiska wychowawcze odnoszące się do dzieci, młodzieży i ludzi dorosłych.
2. przedmiotem badań, są nie tylko wpływy wychowawcze organizowane świadomie i celowo, lecz również niezamierzone i żywiołowe.
3. organizowanie celowego wychowania w specjalnych instytucjach wychowawczych tzw. Wychowanie zorganizowane np.: szkoły, domy dziecka.

Obszar zainteresowania pedagogiki obejmuje zagadnienia funkcjonowania systemu szkolnego i oświatowego z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego.

Pedagogika ćwiczenia
Temat: Pojęcie pedagogiki jako nauki – podstawowa terminologia.
Wyróżniamy 2 pojęcia:
PEDAGOGIA i PEDAGOGIKA
Obydwa te terminy pochodzą od wyrazu greckiego „paidagogos” – etymologicznie oznacza „prowadzący chłopca”, początkowo oznaczało to pojęcie dosłownie prowadzenia fizycznie chłopca, a później moralnie i duchowo.
Z rozwojem kultury greckiej szczególnie w Atenach, zadaniem było nauczanie początków pisania, czytania, recytowania fragmentów Iliady i Odyseji. Wpojenie zasad moralnych np.: poszanowanie starszych. Paidagogos przemienił się z opiekuna w nauczyciela – wychowawcę. Jego czynności obejmowały: opiekę, kształcenie umysłowe, prowadzenie duchowo – moralne czyli jednym słowem wychowanie.
Całość tych zabiegów wokół osoby chłopca zaczęto nazywać terminem PAIDAGOGIA od którego wywodzi się podstawowy termin PEDAGOGIA.
Pedagogia – oznacza samo dzieło wychowania, zespół czynności i umiejętności wychowawczych, np. pedagogia domowa, szkolna, kościoła.
Współczesne określenie pedagogii to : zespół środków i metod wychowania stosowanych przez nauczycieli.
Drugim ważnym pojęciem jest PEDAGOGIKA
Pedagogika jest nauką , której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogii wszelkiego rodzaju (sztuki i techniki wychowania), czyli wychowawczego prowadzenia dzieci, młodzieży oraz oddziaływania na rozwój ludzi dorosłych.
Działy:
• hebagogika – dział pedagogiki o wychowaniu młodzieży,
• andragogika – dział pedagogiki o oświacie i wychowaniu dorosłych,
• gerontagogika – pedagogika starszego wieku.

Pedagogika współczesna zatrzymuje swą historyczną nazwę, chociaż etymologicznie odnosi się do wychowania dzieci.
Od strony praktycznej występuje podstawowa terminologia posługująca się wyrazami przejętymi z języka potocznego:
• Wychowanie – w najszerszym tego słowa znaczeniu oznacza całokształt oddziaływania rodziców, wychowawców i środowiska na rozwój dzieci i młodzieży. W tym sensie pojęcie „wychowanie” obejmuje określone wpływy i oddziaływanie na fizyczny, umysłowy, moralny i estetyczny rozwój dzieci i młodzieży oraz przyswajanie im politechnicznych wiadomości i sprawności. Termin „wychowanie” bywa też używany w węższym znaczeniu i wówczas odnosi się on do poszczególnych stron rozwoju osobowości dziecka; zwłaszcza często używa się tej nazwy dla określenia rozwoju i oddziaływania moralnego na wychowanka, jak gdyby przeciwstawiając wychowanie w tym sensie (moralne) wykształceniu intelektualnemu.
• Nauczanie – nauczanie szkolne jest działalnością społeczną, w której nauczyciel kierując grupą uczniów umożliwia im osiągnięcie określonych celów dydaktyczno – wychowawczych, tj. opanowanie systemu wiedzy, umiejętności posługiwania się nią w życiu, zdobycie podstaw naukowego poglądu na świat, rozwinięcie zdolności i zainteresowań poznawczych oraz chęci do dalszej pracy nad sobą.
• Kształcenie – przyswajanie wiadomości i wyrabianie umiejętności i sprawności intelektualnych, inaczej - cały ten zespół czynności i oddziaływań, który ma na celu rozwój umysłu, a mianowicie strony poznawczej wychowanka. W najszerszym więc tego słowa znaczeniu posługujemy się więc pojęciem kształcenia mając na myśli całokształt procesów i czynności zmierzających do pełnego rozwinięcia osobowości człowieka. W tym sensie termin „kształcenie” zlewa się z terminem „wychowanie” w szerokim znaczeniu tego słowa.
• Socjalizacja – pochodzi z łac. Socjalis czyli społeczny. To proces kształtowania osobowości człowieka poprzez przekazywanie mu systemu wartości i norm, które obowiązują w normalnym społeczeństwie. Socjalizacja dokonuje się najczęściej w procesie wychowania dziecka i młodego człowieka. Ogólnie można powiedzieć, że pomaga jednostce stać się osobą społeczną.
• Opieka – to zaspokajanie potrzeb człowieka: jedzenie, ubranie. Człowiek najpierw opiekuje się samym sobą, a później innymi.
Inne pojęcia:
• Edukacja – wg Kwiatkowskiej educo – wychowywać (wydobywać) siły tkwiące w człowieku przez działanie stymulacyjne i wszelkie formy kreacji (przez przeżywanie czegoś np. muzyki).
• Samowychowanie – mamy z nim do czynienia wówczas, gdy człowiek wobec samego siebie podejmuje czynności wychowawcze, czyli określa cele wychowania, ustala zadania, dobiera metody postępowania oraz kontroluje je i ocenia. Samowychowanie ma charakter wtórny, ponieważ jest zwykle następstwem wcześniejszych zewnętrznych wpływów wychowawczych.
• Samokształcenie – tzn. kształcenie samorzutne rozumiane jest jako nabywanie wykształcenia (kształtowania osobowości) w toku działalności własnej, której cele, treść, warunki i środki ustala sam podmiot.
• Autoedukacja – polega na wydobywaniu sił drzemiących w człowieku przez niego samego, nie kierowanego z zewnątrz (kiedy jednostka podejmuje działania mające ją stymulować lub kreować). Jest to wynik własnej aktywności jednostki.

Pedagogika jako nauka o kształceniu i wychowaniu (nauka o edukacji).
Sama nazwa „pedagogika” jest pochodzenia greckiego i oznacza „kierowanie dzieckiem”. Pierwotny sens tej nazwy nie wskazywał na teoretyczny charakter pedagogiki lecz uwydatniał jej praktyczne znaczenie. W czasach greckich dzięki działalności sofistów – pedagogika stała się nie tylko praktycznym działaniem wychowawczym, lecz również refleksją nad warunkami i celami tego działania oraz nad jego skutecznością. Obecnie pedagogika jest jednorodną nauką zajmującą się całością zjawisk wychowawczych, tzn. warunkami, w których one przebiegają, celami, którym mają służyć , procesem i treścią działalności wychowawczej, metodami, które mają jej zapewnić skuteczność, oraz instytucjami, które tą działalność prowadzą.

Wyrazy pochodne w pedagogice:
• Pedagog – wyraz oznaczający ludzi zawodowo zajmujących się sprawami wychowania. Wyrazy pochodne: pedologia, pedeutologia.
• Paideia – wyraz znaczący całość różnych czynności i skutków wychowawczych.

W kategoriach ludzi związanych ze specjalizacją pedagogiczną zaszła potrzeba odróżniania nazwowego praktyków od teoretyków.