Etyczna ochrona własności intelektualnej

Własność intelektualna
Własność intelektualna i dobra niematerialne to dobra występujące w obrocie cywilnoprawnym, nie posiadające postaci materialnej. Stanowią one wynik twórczości artystycznej, naukowej i wynalazczej, a zatem zaliczają się do nich również programy komputerowe. Zagadnienia prawne związane z własnością intelektualną regulują różne przepisy, w tym przepisy prawa administracyjnego i karnego.
Uregulowania prawne własności intelektualnej mają swoje zakorzenienie w różnych gałęziach prawa. Podstawowymi aktami prawnymi skupiającymi się na ochronie własności intelektualnej i praw autorskich są:
• W zakresie ochrony własności intelektualnej – własności artystycznej, naukowej i literackiej, czyli prawa autorskiego – Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000 nr 80, poz. 904).
• Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 r. nr 11 9, poz. 11 7 ze zm., dalej także jako pwp.
Ustawy te obejmują w zasadzie wszystkie najważniejsze kwestie związane z prawem własności intelektualnej.
W ostatnim czasie popularnym stało się określanie mianem „własności intelektualnej” regulacji dotyczących prawa autorskiego, prawa patentowego i prawa o znakach handlowych mianem. Jednak określenie „własność intelektualna” w tym rozumieniu wydaje się mylne z uwagi na to, iż sugeruje ono, by traktować prawo autorskie, prawo patentowe i prawo o znakach handlowych tak, jak uregulowania dotyczące prawa własności obiektów fizycznych. Prawa własności intelektualnej nie są jednak tożsame z prawami dotyczącymi obiektów fizycznych.

Ochrona prawna a własność intelektualna
W świetle prawa ochroną własności intelektualnej – dóbr niematerialnych - objęte są dobra intelektualne od momentu ich ustalenia bez konieczności dokonywania ich rejestracji. Na podstawie umów międzynarodowych ochrona ta obowiązuje w większości krajów świata.
Jednak ochrona przedmiotów własności przemysłowej obowiązuje pod następującymi warunkami:
o Dokonania ich zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP
o oraz wydania przez Urząd Patentowy RP decyzji w sprawie udzielenia patentu, praw ochronnych lub praw z rejestracji.
Zakres tej ochrony jest sposób ograniczony ze względu na położenie geograficzne. Obejmuje bowiem wyłącznie teren RP a ewentualne jej rozszerzenie wymaga zgłoszeń w urzędach patentowych krajów, w których mają taką ochronę.

Narzędzia ochrony własności intelektualnej
Najczęściej stosowaną i najprostszą formą ochrony dóbr niematerialnych jest utrzymanie w tajemnicy. Z punktu widzenia właściciela praw autorskich najlepszym rozwiązaniem jest nie udostępnianie informacji o przedmiocie ochrony. Jednak w przypadku oprogramowania ochrona taka staje się niemożliwa, gdyż z samej natury produkowane oprogramowanie przeznaczone jest do wykorzystania przez szeroką publiczność, która z natury rzeczy ma dostęp do przedmiotu objętego ochroną własności intelektualnej.
W zakresie ochrony rozwiązań technologicznych, a więc także i oprogramowania komputerowego, istnieje możliwość powołania się na prawo autorskie celem zabezpieczenia interesów producenta. Ochronie na podstawie prawa autorskiego podlegają wszelkiego rodzaju utwory, a w szczególności programy komputerowe, utwory literackie, filmowe zdjęcia, rzeźby, a także mapy, utwory sztuki przemysłowej lub utwory architektoniczne.

Prawo autorskie oraz Ustawa o prawie autorskim wciąż pozostaje najważniejszym narzędziem ochrony własności intelektualnej w zakresie oprogramowania komputerowego. W tym przypadku kod oprogramowania chroniony jest w sposób analogiczny do tekstu literackiego. Zapisy Ustawy o prawie autorskim mogą zakazywać kopiowania i rozpowszechniania utworu, którym w tym wypadku jest program komputerowy, a także dają autorowi prawo do kontroli nad produkcją utworów zależnych.
Przy analizie własności warto podkreślić niezwykle istotną rzecz, którą doskonale ujął w swoich pracach Hans Hermann Hoppe. Obiektem własności może być tylko i wyłącznie rzadki zasób, a nie wartościowanie tego zasobu przez innych ludzi.
Zaznaczmy także tutaj coś, co jest nazywane przez Hoppego "werbalną produkcją własności", czyli sytuacją, gdy ktoś po prostu ogłasza się właścicielem jakiegoś zasobu (przykładowo państwo stwierdza, że posiada 50% zasobów społeczeństwa). Widzimy wyraźnie, że takie stanowisko jest całkowicie niekompatybilne z obiektywną wizją prawa własności. Werbalnie każdy mógłby się ogłosić właścicielem czegokolwiek, co de facto skutkowałoby mnóstwem konfliktów (co w dodatku jest absurdem, ponieważ nie można werbalnie ogłosić się właścicielem zasobu, dopóki nie uznamy już prawa własności do ciał). Dlatego własność od strony etycznej występuje tylko w przypadku pierwotnego zawłaszczenia rzadkiego zasobu albo w przypadku nabycia go w zamian w jakimś kontrakcie już ze wcześniejszym prawowitym właścicielem.
Na ochronę własności intelektualnej można patrzeć właśnie przez pryzmat zawiści
Osoba, która wymyśliła jakieś genialne rozwiązanie, nie boi się w istocie, że ktoś ją tego wynalazku pozbawi.
Nobliści – ich wiedza i wynalazki tworzą wyższe dobro. Zdarza się, że dobro to jest ograniczone patentami. Takie ograniczenie, regulowane przez państwo niesie za sobą szereg zastrzeżeń co do wykorzystania owego opatentowanego wynalazku, formuły, idei.
Motywacją obrońców patentów jest więc nie chęć zapewnienia sobie jakiegoś rodzaju wyłączności, ale pragnienie, by pozbawić owej wyłączności innych. Patent można by więc uznać za cel sam w sobie, a nie jedynie za środek do celu.
Sama idea, pomysł, wzór czy kod nie są "rzadkie", więc nie mogą być zawłaszczane.
Stąd naturalnie nie może być do nich prawowitych tytułów własności. Własność intelektualna oznacza częściowy tytuł własności do bogactwa innych osób.
Wszystkie nasze działania wpływają na społeczeństwo i na wartość własności innych ludzi. Nie to jednakże jest podstawą teorii własności.