Zjawiska krasowe

Zjawiska krasowe to proces rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne, występujący w skałach zbudowanych z węglanu wapnia (wapień, dolomit, kreda, gips). W wyniku procesu krasowienia powstaje zespół form na powierzchni oraz pod powierzchnią ziemi.

Powierzchniowe formy krasowe są głównie skutkiem rozpuszczania skał przez wody opadowe.

Należą do nich:
- żłobki i żebra krasowe - bruzdy o głębokości do 2 m, szerokości kilkudziesięciu centymetrów i długości od kilku do kilkunastu metrów, o przebiegu zgodnym ze spadkiem powierzchni;
- leje i studnie krasowe - okrągłe zagłębienia o średnicy do kilkunastu metrów - rozpuszczanie skał przez wodę wpadającą do szczeliny;
- uwały - zagłębienia powstałe z połączenia kilku lejów krasowych;
- polja - bezodpływowe zagłębienia powstałe z połączenia lejów krasowych i uwałów. Mają strome stoki i prawie płaskie dno. Z reguły odwadniane są ponorami, czyli szczelinami, w które wpada woda;
- doliny krasowe - powstają z połączenia lejów lub przez rozpuszczającą działalność wody płynącej; płynące w nich rzeki z reguły giną w ponorach;
- ostańce krasowe - pozostałości pierwotnej powierzchni w postaci izolowanych wyniesień ostańcowych, pagórków zwanych mogotami.

Podziemne formy krasowe to jaskinie, tworzące się w wyniku poszerzania podziemnych szczelin przez wody. W jaskiniach z wód krasowych, na skutek uwalniania się dwutlenku węgla, wytrąca się węglan wapnia, tworząc formy naciekowe.

Należą do nich m.in.:
- stalaktyty - narastające ze stropu jaskini sople pełne lub z kanalikiem w środku, przez który spływają krople wody;
- stalagmity - narastają z dna jaskini ku górze, bezpośrednio pod stalaktytem - wytrącają się z wody skapującej ze stalaktytu;
- stalagnaty - kolumny powstałe z połączenia stalaktytu i stalagmitu;
- draperie - nacieki o bardzo cienkich ściankach i dużej powierzchni, zwisające ze stropu jaskini w miejscach wylotu szczelin;
- perły jaskiniowe (pizolity) - powstają w zagłębieniach dna jaskini; są to kuleczki wytrącanego koncentrycznie węglanu wapnia wokół okruchu skalnego.

Węglan wapnia może wytrącać się w miejscu wypływu wód krasowych na powierzchnię - tworzy wtedy osad zwany martwicą wapienną lub trawertynem.