Wykrywanie kłamstw. Analiza sygnałów niewerbalnych kłamstwa.

Jak rozpoznać, że ktoś kłamie? Można to zrobić na kilka sposobów. Nie zawsze jest to łatwe ale można się nauczyć tej umiejętności. Już nikt Cie nie okłamie!

Jest wiele teorii na temat objawów kłamstwa i jego wykrywania. Ja opiszę moim zdaniem najbardziej skuteczną i sprawdzoną. Według tej istnieją trzy metody wykrywania kłamstw:

1. obserwacja sygnałów niewerbalnych (część I artykułu)
2. analiza sygnałów werbalnych (część II artykułu)
3. pomiar drobnych reakcji fizjologicznych - takich jak wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna i pocenie się dłoni. Wykrywanie tych objawów zajmuje się wariograf – błędnie określany jako wykrywacz kłamstw. Urządzenie to mierzy jedynie objawy reszta zależy od interpretacji – ktoś zdenerwowany krępującą sytuacją może zostać oskarżony o kłamstwo – w historii zdarzało się to wielokrotnie.

W tym artykule zajmę się omówieniem pierwszej metody, czyli mową ciała. Natomiast sposobem mówienia czyli analizą sygnałów werbalnych w części II. W tych dwóch sposobach wyróżnimy trzy procesy:

1. Procesy emocjonalne – emocje, które mogą się pojawić przy oszustwie np. poczucie winy, strach i podniecenie.

2. Procesy spójności treści – kłamstwo nie jest prostym zadaniem. Zwłaszcza gdy kłamca został postawiony w sytuacji zaskoczenia i wielu pytań. Wtedy mózg musi szybciej pracować a to odbija się w tym co mówi oszust.

3. Procesy kontrolne – gdy kłamiemy staramy się zachowywać normalnie a to prowadzi do nienaturalnego zachowania.

Pierwszą, rzeczą jaką należy wykonać, gdy szukamy kłamstwa jest ustalenie zespołu zachowań odpowiednich dla tej osoby. Jak to ustalić? W przypadku osób, które dobrze znamy możemy nie mieć takiego problemu. Jednak z osobami, których nie znamy musimy porozmawiać w jak najnormalniejszy sposób. Nie przywiązując za bardzo uwagi do treści, ale do zachowań. Ważne jest oddzielenie emocjonalne w tej rozmowie. Postarajmy się zachować luźną atmosferę. Zwróć uwagę zwłaszcza na rytm i zespół gestów jakie wykonuje ta osoba. Pamiętaj, że rozmówca musi się czuć swobodnie i naturalnie. Twoje nienaturalne, bądź podejrzliwe zachowanie może wpłynąć negatywnie na „badania”.

Przy analizy rozmówcy zwracaj szczególnie uwagę na:

1. Twarz – Paul Ekman stworzył tzw. system kodowania mimiki twarzy. Okazało się, że ludzka twarz zdradza bardzo dużo, jednak aby to wykryć należy albo dużo ćwiczyć albo posiadać odpowiednią aparaturę. Jest tak ponieważ potrafimy zamaskować mimikę twarzy w przeciągu 0,04 sekundy. Więc jeśli kłamca poczuje się osaczony i na jego twarzy najprawdopodobniej pojawi się objaw strachu. I o ile mieliśmy szczęście aby w tym momencie nie mrugnąć, to mamy szansę zdemaskować oszusta. Okazuje się, że po odpowiednim szkoleniu z systemu Ekmana można wykryć do 80% tych objawów.
2. Dłonie - bardzo niewiele ludzi potrafi w pełni świadomie poruszać dłońmi podczas mówienia. Potrafią one bardzo często zdradzić prawdziwe myśli rozmówcy. Np. Gdy mówi kto dokonał kradzieży i kłamie może nieświadomie wskazywać na siebie, bądź na inne osoby (nieświadomie je demaskując). Jeżeli dłoń zbliża się do ust albo nosa, gdy rozmówca udziela jakiejś ważnej odpowiedzi, może to być oznaką kłamstwa – wygląda to jakby chciał powstrzymywać słowa przed wydostaniem się z ust. Kolejny gest to informacja wyrażająca podenerwowanie i krępującą atmosferę – stukanie palcami o blat, udo czy fotel. Może to znaczyć, że kłamca chce zakończyć rozmowę. Oczywiście ktoś oskarżony niewinnie o kłamstwo może uczynić to samo, dlatego odczytujmy ten gest zawsze w kontekście innych. Nerwowość ruchów, wbrew powszechnej opinii, niekoniecznie musi zdradzać kłamstwo. Wręcz przeciwnie – ich ustanie – może świadczyć o kłamstwie. Dzieje się tak, gdyż kłamca stara się kontrolować każdy ruch aby się nie zdradzić, dlatego nie robi nic podejrzanego.
3. Stopy/nogi – można nimi stukać i pukać w podenerwowaniu – najczęściej wyraża chęć opuszczenia pomieszczenia. Zwróć zwłaszcza uwagę na krzyżowanie nóg, przekładanie i prostowanie, kiedy w rozmowie poruszane są istotne tematy. Takie oznaki dyskomfortu warto zaobserwować, aby przekonać się, czy omawiany temat jest dla tej osoby powodem do obaw. Jest to ważne źródło informacji, gdyż chroniąc autentyczność swojego wizerunku, najmniej uwagi zwracamy na dolną część ciała.
4. Mruganie – jeśli osoba nie nosi okularów. Częstotliwość mrugania odzwierciedla szybkość przetwarzania informacji. Podczas normalnej wymiany zdań, gdy rozmówca jest zgrany z tobą, mruga w mniej więcej takim samym rytmie jak ty, zwłaszcza w momentach, kiedy zawieszasz głos. Kiedy natomiast musi przeprowadzić w umyśle bardziej złożony proces poznawczy, ruchy powiek stają się szybsze.
5. Ramiona – osoba, z która się dogadujemy, najczęściej naśladuje naszą postawę ciała. Gdy jednak się z Tobą nie zgadza, lub poruszysz temat krępujący, może odwrócić ramiona w inną stronę. A z kolei, jeśli wykonuje ten gest w trakcie swojej wypowiedzi, może to świadczyć to o tym, że nie jest pewny tego co mówi i może kłamać. Wzruszenie ramionami również świadczy o braku przekonania do własnej wypowiedzi.
6. Oczy – Wiele w Internecie można przeczytać o ruchu gałek ocznych i rozpoznawaniu po nich, że ktoś kłamie. Ja osobiście uważam, że nie działa to u wszystkich ludzi jednakowo, jednak nlp nadal uważa, że tak jest. Udowodniono, że u kłamcy poszerzają się źrenice – spowodowane to jest zwiększoną działalnością mózgu. Rzadko który kłamca odwraca wzrok w momencie oszukiwania – choć powszechnie uważa się, że jest odwrotnie. Dlatego częściej wykryjemy kłamstwo po tym, że ktoś patrzy nam prosto w oczy niż po jego odwróceniu.
7. Awersja – wyraźne odsunięcie ciała od rozmówcy w momencie gdy pada pytanie. Cofnięcie głowy, oraz odwrócenie ramion to istotne sygnały.

Oczywiście każdy z tych gestów nie może być rozpatrywany w osobności i jedynie może być odczytywany w kontekście innych gestów. A także w kontekście analizy werbalnej – o której piszę w części II artykułu. Szukaj zawsze zespołów gestów wskazujących na kłamstwo. Nie opieraj się na jednym geście.

Więcej na moim blogu:

http://miedzynamiblog.pl/tag/klamstwo/

Godne przeczytania:

http://onepress.pl/view/4348k/klamca.htm

http://onepress.pl/view/4348k/artobs.htm

http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/29213/017.pdf

Wideo do obejrzenia:

http://www.youtube.com/watch?v=dNtGQRmDyA4