Motyw kata i ofiary w literaturze polskiej i obcej.

Zbrodniarze i ofiary zbrodni. Przedstaw motyw kata i ofiary w oparciu o wybrane utwory z literatury polskiej i obcej

• Uniwersalnym motyww literaturze polskiej i zagranicznej.
• Archetypowy ponadczasowy topos, przedstawionego przez twórców różnych epok.
• Liczne źródła mówiące na ten temat.
• Motywy zbrodni: namiętności, żądza władzy, fatum (w przypadku tego ostatniego człowiek nie ma praktycznie żadnego wpływu na swój los, z góry skazany jest na odegranie określonej roli).


„Balladyna”
• Bliskie relacje panujące pomiędzy katem i ofiarą.
• 1833-34
• Zmiany w psychice morderczyni.
• Strach przed demaskacją
• Samosąd.


„Król Edyp”
• Typowy dramat antyczny.
• Źródłem tragedii antycznej jest fatum.
• Relacje panujące pomiędzy katem i jego ofiarami.
• Dzieje tego człowieka są przykładem ironii tragicznej - im bardziej człowiek stara się czynić dobro tym większe czyni zło.


„Lilie”
• Utwór został wydany w 1822r. –początek polskiego romantyzmu.
• „Zbrodnia to niesłychana Pani zabija Pan”.
• Mąż i żona.


„Makbet”
• Zbrodniarz jest dorosłym człowiekiem z ukształtowaną psychiką i systemem wartości.
• Morderstwo staje się najprostszym sposobem osiągnięcia zamierzonego celu.
• Szekspir niczym psychoanalityk zagłębia się w psychikę swojego bohatera, ukazuje jego przemianę, podatność na wpływ środowiska a wreszcie obsesję, w jaką popada.
• Ostatnie chwile Makbeta ukazują, jak daleko posunął się rozpad osobowości mordercy:
„Życie jest tylko przechodnim półcieniem,
Nędznym aktorem, który swoją rolę
Przez parę godzin wygrywasz na scenie,
W nicość popada – powieścią idioty
Głośną, wrzaskliwą a nic nieznaczącą”
(Akt V scena 5)
- Makbet staje się ofiarą własnej zbrodni.


„Zbrodnia i kara”
• doskonale obrazuje zmiany w psychice mordercy
• jest pozytywistyczna powieść
• „jedynego sprawiedliwego”, – czyli Roskolnikow.
• „Czy ja zabiłem tę starowinę? Nie, siebie zamordowałem, a nie ją! Ze sobą zrobiłem koniec raz na zawsze!...”, tym samym Roskolnikow zdaje sobie sprawę ze swojej wielkiej porażki.


• Poznawcza i dydaktyczna funkcja motywu kata i ofiary w literaturze (kara następstwem popełnianych czynów).
• Zbrodnia jest obecna w życiu ludzkim od zawsze, człowiek musi wybierać między łatwiejszym złem a bardziej złożonym dobrem.
• Motywy, którymi kierują się sprawcy są bardzo zróżnicowane, podobnie jak ich stosunek do ofiary.


• Aspekt sumienia jako podstawowego czynnika dosięgającego zbrodniarzy.
• Zbrodniarz staje się ofiarą własnych czynów.
• Obłęd i apatia często skutkują samobójstwem zbrodniarza.