Przykładowe zagadnienia z literatury do matury ustnej

ZAGADNIENIA Z HISTORII LITERATURY

BIBLIA I ANTYK
1. Wykaż, że Biblia jest źródłem norm moralnych i wzorców postaw etycznych.
2. Odwołując się do wybranych historii biblijnych, rozważ problem winy i kary
3. Udowodnij, że miłość jest najważniejszym przesłaniem Biblii
4. Omów motyw cierpienia, odwołując się do wybranych postaci z Biblii i mitologii greckiej
5. Na wybranych przykładach utworów z różnych epok udowodnij, że mitologa (Biblia) jest źródłem motywów literackich
6. Na wybranych przykładach udowodnij, że postaci mitologiczne są symbolami wartości uniwersalnych
7. Wyjaśnij, na czym polega tragizm bohaterów "Antygony" Sofoklesa
8. W oparciu o "Antygonę" Sofoklesa wyjaśnij, na czym polega konflikt tragiczny. Omów cechy gatunkowe tragedii antycznej
9. Zaprezentuj cechy eposu antycznego, odwołując się do "Iliady" Homera

ŚREDNIOWIECZE
1. Święty Aleksy a święty Franciszek. Na podstawie znanych ci tekstów literackich oceń postawy obydwu świętych z punktu widzenia współczesnego człowieka.
2. Zaprezentuj wzorzec rycerza i władcy, przywołując znane Ci teksty średniowieczne
3. Wymień wzorce parenetyczne średniowiecza i scharakteryzuj jeden z nich w oparciu o wybrane utwory literackie
4. Zaprezentuj "Bogurodzicę" jako pieśń religijną, narodową i cenny zabytek literatury staropolskiej.
5. Porównaj wizerunek Maryi w "Bogurodzicy" i "Lamencie świętokrzyskim"
6. Omów motyw śmierci w literaturze średniowiecza, odwołując się do znanych Ci Utworów

OŚWIECENIE
1. Młody kawaler, żona modna, zacofany Sarmata i światły obywatel- to główne modele postaw Polaków w literaturze II poł. XVIII w. Scharakteryzuj dwa z nich, odwołując się do "Powrotu posła" J. U. Niemcewicza lub innych utworów literackich tej epoki
2. Odwołując się do wybranych utworów literackich, udowodnij, że autorzy oświeceniowi ośmieszyli postawy kosmopolityczne i bezmyślne naśladownictwo obcej mody.
3. Udowodnij, ze "Powrót posła" J. U. Niemcewicza jest komedią polityczna i obyczajową
4. Podaj definicję gatunkową bajki. Rozważ, na czym polega dydaktyczny i uniwersalny charakter bajek I. Krasickiego
5. Odwołując się do znanych Ci satyr i "Monachomachii" wykaż, jakie wady społeczeństwa polskiego krytykował i ośmieszał I. Krasicki
6. Zaprezentuj twórczość F. Karpińskiego jako przedstawiciela polskiego sentymentalizmu

RENESANS
1. Udowodnij, że teksty twórców renesansowych s ą wyrazem troski o losy ojczyzny
2. Zaprezentuj obrazy wsi polskiej w ujęciu różnych twórców renesansowych
3. Przedstaw "Treny" Kochanowskiego jako wyraz ojcowskiego bólu i kryzysu światopoglądowego poety
4. Zaprezentuj portret renesansowego humanisty, odwołując się do wybranych fraszek i pieśni J. Kochanowskiego
5. Przedstaw wizerunek szlachcica- ziemianina, ukazany w twórczości M. Reja i J. Kochanowskiego
6. Wykaż, ze pieśni i fraszki J. Kochanowskiego są wyrazem radości i akceptacji życia
7. Zaprezentuj różne spojrzenia na człowieka i jego miejsce w świecie w wybranych utworach J. Kochanowskiego i M. Sępa- Szarzyńskiego
8. Wykaż, że lektura Makbeta (lub innego dramatu W. Szekspira) mogłaby być lekcją dla sprawujących władzę
9. Porównaj cechy tragedii antycznej i dramatu szekspirowskiego

BAROK
1. Udowodnij aktualność problematyki komedii Moliera, odwołując się do treści wybranej sztuki (sztuk) tego autora
2. Zaprezentuj portret szlachcica- Sarmaty w literaturze polskiej. Odwołaj się do 2-3 utworów z różnych epok
3. Zaprezentuj różne spojrzenia na szlachtę sarmacką, przywołując wybrane utworu W. Potockiego i J. Ch. Paska
4. Omów cechy poezji barokowej, odwołując się do wybranych wierszy J. A. Morsztyna lub D. Naborowskiego

ROMANTYZM
1. Przedstaw cechy zapowiadające epokę romantyzmu, które odnajdujesz w "Odzie do młodości" oraz "Balladach i romansach" A. Mickiewicza
2. Zaprezentuj motyw winy i kary w wybranych balladach oraz II cz. Dziadów A. Mickiewicza
3. Konrad Wallenrod- as wywiadu, zdrajca czy bohater tragiczny? Rozważ problem, odwołując się do powieści poetyckiej A. Mickiewicza
4. Omów cechy powieści poetyckiej, odwołując się do "Giaura" G. G Byrona lub "Konrada Wallenroda" A. Mickiewicza
5. Odwołując się do znanych Ci utworów literackich, wyjaśnij istotę następujących pojęć: werteryzm, bajronizm, wallenrodyzm
6. Odwołując się do znanych Ci utworów literackich, wyjaśnij następujące pojęcia: prometeizm, mesjanizm winkelriedyzm
7. Przedstaw różne postawy Polaków wobec zaborcy w III cz. "Dziadów" A. Mickiewicza
8. Omów cechy dramatu romantycznego, odwołując się do wybranego dzieła (np. "Dziadów", "Kordiana", "Nie- Boskiej komedii")
9. Zaprezentuj portret romantycznego kochanka, odwołując się do dwóch lub trzech utworów literackich
10. Miłość źródłem cierpienia i udręki. Omów wpływ tego uczucia na postawy dwóch wybranych bohaterów różnych epok
11. Jacek Soplica i Andrzej Kmicic- tożsami czy różni? Dokonaj charakterystyki porównawczej wymienionych bohaterów literackich
12. Udowodnij, że "Pan Tadeusz" A. Mickiewicza i "Potop" H. Sienkiewicza to utwory pisane "ku pokrzepieniu serc"
13. Scharakteryzuj polską szlachtę i jej obyczaje w "Panu Tadeuszu" A. Mickiewicza
14. Omów proces duchowych przeobrażeń Kordiana, tytułowego bohatera Dramatu J. Słowackiego
15. Odwołując się do "Nie- Boskiej komedii" Z. Krasińskiego i "Przedwiośnia" S. Żeromskiego, wypowiedz się na temat celów oraz skutków rewolucji społecznej
16. Zaprezentuj 2-3 utwory C. K Norwida, w których poeta oddał hołd wielkim ludziom i ideom

POZYTYWIZM
1. Rozważ, czy problematyka nowel pozytywistycznych może zaciekawić współczesnego mlodego czytelnika? Odwołaj się do wybranych utworów
2. Na przykładzie wybranych utworów omów stosunek A. Asnyka do epoki romantycznej i przemian, jakie niósł pozytywizm.
3. Scharakteryzuj przedstawicieli trzech pokoleń idealistów w "Lalce" B. Prusa
4. "Stopiło się w nim dwóch ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedemdziesiątego" W nawiązaniu do wypowiedzi dr Szumana scharakteryzuj głównego bohatera "Lalki" B. Prusa
5. Która z formuł określających "Lalkę" B. Prusa wydaje Ci się bardziej trafna: powieść o miłości, powieść o narodzinach kapitalizmu czy powieść- panorama społeczna? Uzasadnij swój sąd
6. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że H. Sienkiewicz jest mistrzem w kreowaniu postaci? Odpowiedz, odwołując się do "Potopu" lub innych powieści tego autora
7. Przedstaw problematykę wybranej powieści realistycznej XIX wieku
8. Scharakteryzuj i oceń dwie interesujące postaci bohaterek powieściowych literatury dziewiętnastowiecznej
9. Czy dla morderstwa można znaleźć moralne usprawiedliwienie? Oceń postępowanie Rodiona Raskolnikowa, głównego bohatera powieści F. Dostojewskiego "Zbrodnia i kara"

MŁODA POLSKA
1. Przedstaw nastroje końca wieku w poezji Młodej Polski. Odwołaj się do liryków dwóch wybranych poetów tej epoki
2. Zaprezentuj twórczość jednego z poetów młodopolskich. Uzasadnij wybór
3. Rozważ, jak ocenia inteligencję i chłopów S. Wyspiański w "Weselu"
4. Omów symbole i ich funkcję w "Weselu" S. Wyspiańskiego
5. Zaprezentuj "Moralność Pani Dulskiej" G. Zapolskiej jako atak na obłudę mieszczańską. Zastanów się czy problem dulszczyzny jest nadal aktualny
6. Przedstaw dylematy moralne dwu wybranych bohaterów prozy S. Żeromskiego
7. Wyjaśnij, w jaki sposób rozumiesz "bezdomność" Bohaterów powieści S. Żeromskiego. Odwołaj się do losów wybranych postaci z "Ludzi bezdomnych"
8. Omów źródła konfliktów w "Chłopach" W.S Reymonta
9. Scharakteryzuj i oceń dwie interesujące- Twoim zdaniem_ postaci z "Chłopów" W. S. Reymonta
10. Przedstaw różne spojrzenia na wieś i jej problemy w literaturze młodopolskiej
11. Zaprezentuj motyw powstania styczniowego w znanych Ci utworach literackich
12. Tomasz Judym- bohater czy szaleniec? Oceń bohatera "Ludzi bezdomnych" S. Żeromskiego

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
1. Który z poetów XX-lecia międzywojennego jest Ci najbliższy? Uzasadnij wybór, odwołując się to wybranych utworów
2. "Chcemy być poetami dnia dzisiejszego..." Uzasadnij, że hasło to stało się przesłaniem skmandryków
3. Cezary Baryka w poszukiwaniu swojego miejsca w świecie i prawdy o Polsce. Dokonaj charakterystyki bohatera "Przedwiośnia" S. Żeromskiego
4. Skonfrontuj mit o "szklanych domach" z rzeczywistością Polski międzywojennej na podstawie "Przedwiośnia" S. Żeromskiego
5. Zinterpretuj tytuł powieści "Granica" Z. Nałkowskiej, odwołując się do problematyki utworu
6. Kariera a kompromis. Oceń postępowanie Zenona Ziębiewicza, głównego bohatera "Granicy" Z. Nałkowskiej
7. "Od gęby nie ma ucieczki". Przedstaw zmagania Józia z Formą w "Ferdydurke" W. Gombrowicza
8. Omów, na czym polega groteskowy i metafizyczny charakter powieści M. Bułhakowa "Mistrz i Małgorzata"
9. W czym dostrzegasz urok i dziwność świata w poezji B. Leśmiana? Odpowiedz, odwołując się do jego utworów
10. Przedstaw interesujące bohaterki literackie prozy XX- lecia międzywojennego, odwłując się do dwóch wybranych utworów

LITERATURA WSPÓŁCZESNA
1. Zinterpretuj jeden z podanych utworów: "Proces" F. Kafki, "Dżumę" A. Camusa, "Folwark zwierzęcy" G. Orwella- jako parabolę literacką
2. Przedstaw i oceń wybory moralne bohaterów " Dżumy" A. Camusa
3. Zaprezentuj utwór z literatury obcej XX wieku, który dostarczył Ci najwięcej przeżyć i pobudził do refleksji.
4. Wykaż, że twórczość K. K Baczyńskiego odzwierciedla dramat pokolenia Kolumbów
5. Przedstaw wpływ warunków obozowych na psychikę więźniów. Wykorzystaj wybrane utwory z literatury lagrowej i łagrowej
6. Zaprezentuj an podstawie utworów "Inny świat" G. Herlinga- Grudzińskiego lub "Zdążyć przed Panem Bogiem" H. Krall desperackie próby ratowania godności ludzkiej w ekstremalnych warunkach
7. Niemiecki obóz koncentracyjny a sowiecki obóz pracy. Porównaj ich funkcjonowanie, odwołując się do znanych Ci tekstów literackich
8. Na podstawie opowiadań T Borowskiego wyjaśnij, kim był człowiek zlagrowany i na czym polegała specyfika jego postawy moralnej
9. Udowodnij degradujący wpływ wojny i okupacji na psychikę i postawę moralną człowieka w świetle prozy Z. Nałkowskiej, T. Borowskiego lub innych autorów
10. Odwołując się do 2, 3 utworów zaprezentuj literackie obrazy zniewolenia człowieka w systemie totalitarnym
11. Zaprezentuj portret kata i ofiary, odwołując się do dwu wybranych utworów o tematyce wojennej
12. Zaprezentuj "Rozmowy z katem K. Moczarskiego jako studium psychologiczne zbrodniarza wojennego
13. Przedstaw losy dwu wybranych postaci z "Początku" A. Szczypiorskiego
14. Przedstaw "Początek" A Szczypiorskiego jako powieść o ludzkim braterstwie w czasie nieludzkim
15. Odwołując się do wybranych wierszy T. Różewicza, przedstaw dramat "ocalonych"
16. Scharakteryzuj bohatera "Kartoteki" T. Różewicz
17. Przedstaw sytuacje jednostki w systemie totalitarbym w oparciu o wybrane utwory
18. Dramat współczesny a tradycja literacka. Omów zagadnienie, odwołując się do "Tanga" S. Mrożka lub "Kartoteki" T. Różewicza
19. Zinterpretuj tytuł książki H. Krall "Zdążyć przed Panem bogiem"
20. Zaprezentuj problematykę "Tanga" S. Mrożka
21. Od idei do tyranii/ Przedstaw swoje refleksje na temat narodzin totalitaryzmu w oparciu o "Folwark zwierzęcy" g. Orwella lub inny utwór
22. Którego z polskich poetów współczesnych cenisz najbardziej? Uzasadnij wybór, odwołując się do wybranych utworów
23. Udowodnij, że poezja M. Białoszewskiego jest nobilitacją powszechności
24. Rozważ, jak funkcjonuje tradycja i współczesność w poezji Z. Herberta. Odwołaj się do wybranych utworów
25. Udowodnij, że Cz. Miłosz występuje w obronie człowieka i wartości humanistycznych. Odwołaj się do wybranych utworów
26. Wykaż, że twórczość ks. J. Twardowskiego jest wyrazem miłości do Boga, człowieka i przyrody
27. Spośród wybranych wierszy W. Szymborskiej najbardziej podobają mi się... Zaprezentuj komisji egzaminacyjnej 2-3 wybrane przez siebie utwory
28. Określ dążenia i niepokoje współczesnego człowieka, odwołując się do wybranych wierszy dwu poetów (np. Cz. Miłosza, W. Szymborskiej, Z. Herberta i innych)
29. Zaprezentuj obraz życia w PRL-u na podstawie "Małej apokalipsy" T. Konwickiego
30. Zaprezentuj utwory T. Różewicza i Cz. Miłosza, w których odnajdujesz echa przeżyć wojennych i okupacyjnych