Wiedza o pozytywizmie

Utylitaryzm – hasło wprowadzone przez Johna Stewarda Milla. Utylitaryzm postulował użyteczność wszelkich działań ludzkich, głosił, że celem wszelkich ludzkich działań powinien być pożytek własny i korzyść społeczna. Z utylitaryzmem związany jest kult pracy. Utylitaryści starali się połączyć cele jednostki z celami społecznymi, mówili o „wymianie usług”.
Janko muzykant – opowieść o wiejskim odmieńcu, naznaczonym od urodzenia fatalnością artysty. Utalentowane muzycznie dziecko, nie może zrealizować się wśród wiejskiej gromady, która go kompletnie nie rozumie. Skontrastowanie ze sobą talentu, uzdolnień muzycznych, z wątłym zdrowiem. Ukazanie biedy i ciemnoty prostego ludu.
Cechy nawiązania do pozytywizmu w Nad Niemnem:
1. Kult pracy – w Nad Niemnem widoczne jest przekonanie, że praca jest najważniejszą wartością dla człowieka, stanowi o jego godności, nadaje sens życiu. Kult pracy głoszą: Benedykt Korczyński (praca na roli, którą uważa za sens życia i wyraz patriotyzmu), Marta Korczyńska, Justyna Orzelska (powoli przekonuje się do kultu pracy), Jan Bohatyrowicz (praca daje poczucie wolności i zadowolenie), Anzelm Bohatyrowicz, Witold Korczyński (praca na roli, reforma rolnictwa, poprawa stosunków panujących na wsi polskiej).
2. Praca organiczna – pokazanie różnych warstw społecznych (arystokracja, szlachta, ziemiaństwo, szlachta zaściankowa) pokazanie, że poza szlachtą zaściankową wszystkie warstwy wymagają wyleczenia (reform), żeby mogły współdziałać w jednym, zdrowym organizmie, wszystkie warstwy społeczne są ze sobą powiązane i są częściami organizmu, ich wzajemna współpraca i sprawność gwarantują właściwą kondycję całego państwa.
3. Scjentyzm – czyli przekonanie że wiedza to potęga głoszony jest przez Witolda Korczyńskiego, który ufa nauce, uważa że dzięki niej będzie mógł rozwiązać wiele problemów rolnictwa i wsi polskiej.
4. Zastąpienie hasła walki zbrojnej hasłem dbania o ziemię polską – (Witold i Benedykt Korczyńscy oraz wszyscy Bohatyrowicze).
5. Utylitaryzm – szczęśliwy jest ten, kto jest użyteczny dla społeczeństwa.
Cechy Lalki jako powieści realistycznej:
1. Lalka jako powieść panorama – przedstawienie całego społeczeństwa, różnych warstw społecznych.
2. Ukazanie życia wewnętrznego postaci, zainteresowanie aspektem psychologicznym.
3. Prawdopodobieństwo w odzwierciedlaniu zdarzeń.
4. Pokazywanie bohaterów jako indywidualności ale także zainteresowanie ich zależnością od mechanizmów rządzących życiem społecznym.
5. Narrator wszechwiedzący ma dystans do wydarzeń o których opowiada, narrator rezygnuje z bezpośredniej oceny ale dba o to żeby czytelnik wiedział co jest dobre a co złe.

1. Wokulski realizuje hasło pracy organicznej, ponieważ próbuje podnieść poziom polskiej gospodarki, stwarza nowe miejsca pracy, realizuje także hasło pracy u podstaw ponieważ interesuje się losem najbiedniejszych (Węgiełek, prostytutka Magdalenka, Wysocki), pomaga im znaleźć pracę.
2. Scjentyzm – zainteresowanie, zaufanie do nauki, fascynacja techniką, współpraca z Geist’em, pragnie wynaleźć maszynę latającą.
3. Realizuje w swoim życiu hasło asymilacji Żydów, współpracuje z Żydami, handluje z nimi, a nawet się przyjaźni (doktor Szuman).
4. Zaradność, efektywność działania – Wokulski potrafi pomnażać pieniądze, pomnażać swój majątek
Wokulski łączy w sobie cechy pozytywisty i romantyka. Prus buduje charakterystykę Wokulskiego poprzez wypowiedzi różnych postaci na jego temat, a także przez jego autocharakterystykę.
Ćwiczenie 8
A. Bardzo dokładna analiza wycinka rzeczywistości (przedstawienie ulic, powiśla). Zainteresowanie wielkim miastem. Porównanie znajduje się na 39 stronie w podręczniku. Opis naturalistyczny od realistycznego, że ten pierwszy skupia się na małym odcinku rzeczywistości i analizuje go bardzo dokładnie, natomiast opis realistyczny jest bardziej ogólny i pokazuje większy i szerszy odcinek rzeczywistości.
B. W podanym fragmencie oglądamy Warszawę oczami Wokulskiego. Jest to Powiśle, czyli dzielnica biedoty i brzydoty. Prus przedstawia Powiśle w sposób realistyczny, opisuje szczegóły, obrazuje konkrety, kształty, barwy. Pokazuje biedę i brzydotę w każdym szczególe. Widoczne są również elementy naturalizmu w podkreślaniu brzydoty świata.
C. Wyliczenie. Wylicza konkretne szczegóły które podkreślają biedę Powiśla.
Ćwiczenie 9
Prus przedstawia trzy pokolenia idealistów. Przedstawicielem najstarszego jest Ignacy Rzecki. To romantyk, jego ideały, sposób patrzenia na świat ukształtowane zostały przez wiarę w legendę Napoleona i w czasie wiosny ludów. Świat w którym żyje Rzecki jest przestarzały, nieaktualny. Rzecki wierzy nadal w nadejście nowego Napoleona. Drugie pokolenie reprezentuje Wokulski. Jego biografia jest częściowo romantyczna i częściowo pozytywistyczna. W biografii romantycznej zawiera się udział w powstaniu, natomiast zamiana walki o wolność z bronią w ręku na wiarę w rozum, naukę i pracę jest elementem biografii pozytywistycznej. Wokulski wierzy, że wzmocniona ekonomicznie i społecznie Polska może wybić się na niepodległość. Rozczarowanie przynosi Wokulskiemu powrót z zesłania. Nie jest akceptowany przez społeczeństwo, nie może znaleźć dla siebie miejsca, przeżywa nieszczęśliwą miłość. Trzecie pokolenie reprezentuje Ochocki. Zdolny naukowiec zafascynowany nauką. Prus pokazuje, że każdy z tych pokoleń nie jest akceptowany przez społeczeństwo. Prus pokazuję że losy bohaterów (Rzecki, Wokulski, ochocki) są ukazane nie tylko jako konsekwencja ich cech osobistych, ale także są one zdeterminowane (uzależnione) od warunków społecznych, ekonomicznych i politycznych. Prus pokazuje, że idealiści ponoszą klęskę, ponieważ nie są akceptowani, doceniani przez zepsutą moralnie arystokrację, która posiada władzę i wpływy.
Ćwiczenie 10
a. Dobrze urodzony, sławny, odważny. Kmicic nie działa sam, jest otoczony wieloma ludźmi. Odnosi sukcesy.
b. Fonetyczna – inna wymowa wyrazu (usaria - husaria), fleksyjna – zmiana końcówki wyrazu, składniowa – zmiana kolejności elementów w zdaniu, leksykalna – wprowadzenie starych wyrazów
Ćwiczenie 11
Bliższa mi jest literatura pozytywistyczna, ponieważ bliższe mi są tematy poruszane przez nią. Nie zgadzam się z jednym z głównych ideałów literatury polskiego romantyzmu, który głosił że sposobem na odzyskanie niepodległości jest walka z bronią w ręku. Bardziej skłaniam się ku literaturze pozytywistycznej, która głosi zastąpienie walki o wolność wiarą w naukę, rozum i pracę, pozytywiści tymi działaniami, chcieli przygotować grunt do przyszłej walki o niepodległość.
Ćwiczenie 12
1. Gawęda szlachecka – wypowiedzi Zagłoby
2. Elementy kroniki historycznej, kiedy przedstawia fakty, zdarzenia z przeszłości, epizod oblężenia Jasnej Góry
3. Powieść płaszcza i szpady – burzliwe przygody splecione z wątkiem romansowym, graniczące z cudem momenty ocalenia bohatera
4. Elementy baśni – metamorfoza bohatera (przemiana Kmicica)


CWICZENIE 1
Scjentyzm – przekonanie o tym, że wiedza to potęga. Scjentyzm podkreśla rolę nauk przyrodniczych i socjologii, które wypracowały metody badawcze najbardziej godne zaufania.
CWICZENIE 2
Praca organiczna – działania zmierzające do uzdrowienia społecznego organizmu i usprawnienia jego funkcjonowania poprzez unowocześnienie przemysłu, rolnictwa i handlu, traktowanie państwa, społeczeństwa jako żywego organizmu
Praca u podstaw – troska o lud, praca na rzecz najbiedniejszych, zainteresowanie sytuacją mniejszości narodowych (Asymilacja Żydów) zainteresowanie sytuacją kobiet.
CWICZENIE 7
1. Walka w powstaniu o ojczyznę, patriotyczne ideały, hołd dla romantycznej idei wyzwolenia.
2. Krytyka typowo romantycznych postaci – Emilia Korczyńska (czyta romanse), Zygmunt Korczyński (niespełniony artysta), Różyc (znudzony arystokrata).

CWICZENIE 8
Styl więzienny to przemilczenie i przenośnie, które stosuje Orzeszkowa, żeby ukryć temat powstania przed cenzurą ale tak aby powstanie było widoczne dla polskiego czytelnika. Inaczej ten styl możemy nazwać językiem ezopowym, czyli systemem metafor przemilczeń, czytelnych dla polskiego odbiorcy. Jest to sposób przekazywania treści niedozwolonych przez władze zaborcze
CWICZENIE 9
Nowatorstwo w Lalce polega na występowaniu dwóch typów narracji: trzecio osobowej – wszechwiedzącej, obiektywnej i zdystansowanej do wydarzeń i pierwszoosobowej – subiektywnej, reprezentowanej przez Rzeckiego w Pamiętnikach starego subiekta
CWICZENIE 10
a. Arystokracja ma poczucie swojej odrębności nad resztą społeczeństwa, nie jest zdolna do jakich kol wiek zmian, nie jest zdolna do produktywnej, efektywnej pracy na rzecz społeczeństwa. Prus krytykuje także kosmopolityzm (brak poczucia przynależności narodowej) arystokracji. Pisarz krytykuje również tryb życia tej warstwy, która nastawiona jest wyłącznie na zaspokojenie swoich zachcianek i szukanie przyjemności. Tworzą zamkniętą warstwę, która nie dopuszcza nikogo do swojego środowiska.
b. Brak tolerancji polskiego mieszczaństwa dla kupców Żydowskich. Brak zaangażowania w rozwój przemysłu.