Wiedza o pozytywizmie - cd. 2

HASŁA POZYTYWISTYCZNE W LALCE
1. Kult wiedzy (scjentyzm) – Wokulski najpierw z trudem zdobywa wiedze w Szkole Przygotowawczej następnie w Szkole Głównej, na Syberii również kontynuuje naukę, następnie współpracuje z Geist’em i Ochockim, pracuje nad wynalazkami, które mogłyby się przyczynić do rozwoju nauki i dać ludziom wymierne korzyści (utylitaryzm);
2. Praca organiczna – rozbudowa sklepu, założenie spółki handlowej, przyczynie się do ożywienia gospodarki kraju; zachowanie Wokulskiego wg pozytywistów wpływało na wzrost zamożności narodu;
3. Praca u podstaw – działalność charytatywna, pomoc w znalezieniu pracy dla Magdalenki i Węgiełka;
4. Asymilacja Żydów – Żydzi biorą udział w handlu, Wokulski przyjaźni się z doktorem Szlangbaumem;

Maria Konopnicka uprawiała lirykę w zaangażowaną społecznie, wcielała w nią hasła pozytywistyczne, głównie pracę u podstaw. Często sięgała po inspiracje ludowe. Dużą część jej dorobku stanowiły wiersze dla dzieci i wiersze patriotyczne. Konopnicka często stylizuje swoje wiersze na pieśni ludowe. Autorka pokazuje świat wiejski przenikniony poczuciem krzywdy. Pokazuje, że ludzie biedni zawsze mają gorzej, podmiot liryczny często patrz na świat oczami chłopa. W wierszach Konopnickiej widać powrót do przeszłości, wychwala walki powstańcze. Konopnicka wzywa do walki o zachowanie tożsamości narodowej.
Daremne żale został napisany w 1877. Został uznany przez pozytywistów za manifest ideowy ich pokolenia. Podmiot sugeruje odrzucenie romantycznych ideałów walki narodowowyzwoleńczej. Uważa, że hasła romantyczne dawno przeminęły. Promuje realizm polityczny, mówi że świat się rozwija. Podmiot uważa, że należy pogodzić się z rzeczywistością i znaleźć w niej dla siebie miejsce. Naród zapłacił za nie wysoką cenę, potrzebny jest więc inny program: wiara w naukę, oświatę, utrzymanie świadomości narodowej i wzmocnienie kondycji narodu. Złorzeczenie i łzy to program destrukcyjny.
Do młodych. Liryk zwraca się do młodych pozytywistów. Namawia ich do odnajdywania nowych idei. Zachęca ich żeby brali udział w rozwoju przyszłości ale także żeby nie zapominali o tym co osiągnęła przeszłość. Mówi im żeby tworzyli nowe hasła i wykorzystywali stare.