Przynależność polityczna i terytorialna
W 1807 roku na mocy pokoju zawartego w Tylży, zostało utworzone Księstwo Warszawskie ze stolicą w Warszawie, które było podległe generałowi Bonaparte.
Księstwo Warszawskie formalnie było państwem niepodległym, związanym tylko sojuszem z Francją. W jego skład wchodziły odebrane pokonanym Prusom, ziemie drugiego i trzeciego zaboru pruskiego (bez Gdańska i obwodu białostockiego) oraz ziemia chełmińska i okręg nadnotecki. W sumie, obszar Księstwa Warszawskiego początkowo wynosił około 104 tysiące km2, a jego ludność liczyła 2,6 miliona mieszkańców. Po przyłączeniu do Księstwa Warszawskiego (w roku 1809) części zaboru austriackiego, odebranego Austrii na mocy pokoju w Schönbrunn, obszar Księstwa Warszawskiego wzrósł do 155 tysięcy km2, a liczba jego mieszkańców do 4,3 miliona.
Ustrój Księstwa Warszawskiego określała nadana mu przez Napoleona Bonaparte Konstytucja. Na jej mocy Księstwo Warszawskie stało się monarchią konstytucyjną, poprzez unię personalną związaną z Saksonią i dziedziczną w ramach panującej dynastii. Na tron Księstwa Warszawskiego powołano saskiego króla Fryderyka Augusta, a terytorium Księstwa administracyjnie podzielono na departamenty: kaliski, poznański, bydgoski, płocki, warszawski i łomżyński, (a po roku 1809 także: krakowski, radomski, siedlecki i lubelski).
Konstytucja Księstwa Warszawskiego nadana mu w roku 1807 przez Napoleona Bonaparte, wzorowana była na wzorach francuskich epoki napoleońskiej i wprowadzała francuski kodeks cywilny (tzw. Kodeks Napoleona) i ustanawiała zasady równości obywateli wobec prawa oraz ich osobistej wolności. Uzupełnieniem Konstytucji Księstwa Warszawskiego był dodany do niej tzw. dekret grudniowy.
Całość tych aktów ustawodawczych gwarantowała państwu silną władzę monarszą, którą sprawował książę (przysługiwała mu władza wykonawcza, wraz z inicjatywą ustawodawczą i możliwością mianowania i odwoływania ministrów) z pomocą rządu (złożonego z: prezesa rządu, 5-u ministrów różnych resortów i sekretarza stanu) oraz Rady Stanu. Dwu izbowy sejm posiadał znacznie ograniczone kompetencje w zakresie władzy ustawodawczej – miał prawo właściwie tylko do dyskutowania na temat projektów i do uchwalania projektów rządowych.
W 1815 na kongresie wiedeńskim utworzono, autonomiczne i związane z Rosją unią realną, Królestwo Polskie ze stolicą w Warszawie.
Z części ziem Księstwa Warszawskiego a także ziem zaboru rosyjskiego utworzono konstytucyjne Królestwo Polskie o obszarze 128 tys. km2 i około 3,0 mln mieszkańców. Utworzono osiem województw: krakowskie (bez Krakowa), sandomierskie, kaliskie, lubelskie, mazowieckie, płockie, podlaskie, augustowskie.
Przez następne lata Warszawa pozostawała centrum życia narodowego, w mieście działały organizacje patriotyczne (m.in. Panta Koina, Związek Wolnych Polaków, Wolnomularstwo Narodowe oraz Towarzystwo Patriotyczne). W mieście koncentrowała się konspiracja przeciw zaborcy, powstawały także zaczątki ruchu rewolucyjnego. Patriotyczne środowiska warszawskie przygotowały kolejne powstania narodowowyzwoleńcze: 29 listopada 1830 wybuchło powstanie listopadowe, a w okresie 1863-1864 trwało powstanie styczniowe.
Warszawa nie mogła jednak poszerzać swojego terytorium, gdyż otaczający ją podwójny pierścień fortów obronnych wraz z Cytadelą zakreślał nieprzekraczalne granice miasta. Doprowadziło to do tego, że Warszawa należała do najbardziej przeludnionych miast Europy w II połowie XIX wieku.
Przemiany gospodarcze
W strukturze społecznej ludności Królestwa Polskiego dominowali chłopi, ludzie utrzymujący się pracą własnych rąk na ziemi. Chłopi pomimo uzyskania wolności osobistej, nie uzyskali praw do ziemi a wręcz przeciwnie postępował przebieg wywłaszczenia chłopstwa przez szlachtę folwarczna. Postęp w rolnictwie doprowadził do zwiększenia wydajności plonów, a także wpłynął na rozkwit hodowlanych zwierząt, zwłaszcza owiec. Postęp technologiczny docierał na tereny królestwa polskiego, przyczyniając się do jego rozwoju gospodarczego. Odnotowano znaczny wzrost w dziedzinie industrializacji przemysłu. Przyczynili się do tego także wybitni Polacy w osobach: Stanisława Staszica i Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Ksawery Drucki-Lubecki, był ministrem skarbu Królestwa, wspomagał swoja działalnością Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, które pomagało finansowo właścicielom ziemskim. Jednak jego działalność miała także negatywny oddźwięk dla sytuacji chłopa, którą skrupulatnie jako minister ściągał podatki. Jako minister wspierał rozwój głównie przemysłu kooperacyjnego z produkcja rolnicza, wykorzystując dostawy surowców z folwarków. Wspomogło to rozwój przemysłu spożywczego i włókienniczego. Rozwój przemysłu to początek migracji pracowników pomiędzy zaborami, dla potrzeb rozwijającego się przemysłu przybywali do królestwa robotnicy głównie Polacy, choć także bezrobotni z terenów zaborów pruskiego. Stanowisko wobec emigrantów było przychylne, oddawano im bezpłatnie ziemie pod budowę domu, udzielano im pożyczek, zwalniano z podatków. Skutki rewolucji przemysłowej powoli dochodziły do granic królestwa, wdrażanie maszyn parowych, stanowiło podstawę dla narodzenia przemysłu fabrycznego w królestwie. Wraz z rozwojem przemysłu, postępował rozwój infrastruktury na terenie królestwa. Rozwój ten nie ograniczał się tylko do budowy dróg, ale powstawały również nowoczesne szlaki wykorzystujące ukształtowanie natury np. kanały i najbardziej znane przedsięwzięcie budowa kanału augustowskiego.
Społeczeństwo Królestwa poddane bezwzględnej rusyfikacji wykazywało bardzo dużą aktywność w dziedzinie gospodarki i przedsiębiorczości. Powstawały i rozwijały się wielkie centra przemysłowe. Przyczyną tak dynamicznego rozwoju przemysłowego w Królestwie Polskim były między innymi bardzo dobre możliwości zbytu produktów tego przemysłu. Bardzo chłonny rynek dla polskiego przemysłu stanowił obszar Cesarstwa Rosyjskiego.
Zabytki
PLAC BANKOWY
Plac Bankowy (Dawna nazwa w latach 1951-1989: "Plac Dzierżyńskiego") - jeden z głównych placów Warszawy. Powstał w 1825 za czasów Królestwa Polskiego, jako plac reprezentacyjny, przy którym mieściły się budynki ważnych instytucji tego państwa.
PAŁAC STASZICA
Pałac wybudowano z inicjatywy Stanisława Staszica. Jest to monumentalny budynek, na jego dachu znajduje się ogromna kopuła. Od początku był budowany z przeznaczeniem na siedzibę Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk. Budowę zakończono w roku 1823. Wcześniej w tym miejscu stał kościół dominikanów. W 1830 roku przed pałacem odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika. W 1893 roku pałac przebudowano na cerkiew nadając mu kolorowy bizantyjski styl. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pałacowi przywrócono dawny wygląd. Został jednak zniszczony przez Niemców w roku 1944. Po wojnie pałac odbudowano. Obecnie mieści się tu Polska Akademia Nauk.
BELWEDER
Późnobarokowy pałac położony jest na skraju skarpy wiślanej w sąsiedztwie Parku Łazienkowskiego. Roztacza się stąd piękny widok na okolicę - stąd nazwa Belweder (po włosku oznaczająca „piękny widok”). Pałac został wybudowany około roku 1660. Często zmieniał właścicieli. Belweder w 1818 roku stał się rezydencją naczelnego wodza wojsk polskich. W tym samym roku podjęto decyzję o przebudowie pałacu - nadano mu cechy klasycystycznej rezydencji.
HOTEL EUROPEJSKI
Jest to najstarszy hotel Warszawy. Wzniesiony został w 1857 roku według projektu Henryka Marconiego. Przed I wojną światową był najbardziej nowoczesnym hotelem Warszawy. Położony jest w samym środku turystycznej części Warszawy - pomiędzy placem Piłsudskiego a Krakowskim Przedmieściem. W hotelu mieści się jedna z najbardziej znanych warszawskich cukierni.
Ludzie mojej okolicy
Julian Ordon
Julian Konstanty Ordon (ur. 16 października 1810 w Warszawie, zm. 4 maja 1887 we Florencji), oficer wojska polskiego, powstaniec listopadowy, ewangelik. Był jednym z czterech synów Karola Franciszka Ordona (1780 - 1848), rewizora komory celnej w Warszawie i Małgorzaty z Naimskich (zm. 1813), ewangelików. W czasie powstania listopadowego, podczas obrony Warszawy, dowodził baterią artylerii w reducie nr 54, która została wysadzona w powietrze 6 września 1831. W wierszu Reduta Ordona jego rzekomą śmierć opisał Adam Mickiewicz co nie jest prawdą, bo Ordon został tylko mocno poparzony. Ordon walczył przedtem w bitwach pod Ostrołęką i Olszynką Grochowską i otrzymał Virtuti Militari. Także jego brat Emil Ordon, później rejent w Kaliszu, brał udział w Powstaniu listopadowym.
Stefan Żeromski
Stefan Żeromski (ur. 14 października 1864 w Strawczynie koło Kielc, zm. 20 listopada 1925 w Warszawie) – polski prozaik, publicysta, dramaturg, nazwany "sumieniem polskiej literatury".
Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej herbu Jelita. Wychował się w Ciekotach w Górach Świętokrzyskich. Jego ojciec Wincenty Żeromski wspierał Polaków walczących w powstaniu styczniowym. Jednak po upadku powstania na skutek represji rosyjskich ojciec utracił majątek i aby utrzymać rodzinę został dzierżawcą folwarków. Matkę stracił w 1879, ojca w 1883.
W wolnej Polsce Żeromski zamieszkał w Warszawie, gdzie brał znaczący udział w życiu literackim. Brał udział w akcji propagandowej na Powiślu celem przyłączenia tych terenów do Polski, między innymi w Iławie, Suszu, Prabutach, Kwidzynie, Grudziądzu i wielu innych miejscowościach Warmii, Mazur i powiatów nadwiślańskich. Był inicjatorem powstania projektu Akademii Literatury, Straży Piśmiennictwa Polskiego a w 1925 został założycielem i pierwszym prezesem polskiego oddziału PEN Clubu. W latach dwudziestych osiedlił się w Konstancinie-Jeziornie pod Warszawą w willi Świt, a później mieszkał na Zamku Królewskim w Warszawie. W 1922 ukazała się powieść Wiatr od morza, za którą otrzymał państwową nagrodę literacką, a w 1924 powieść Przedwiośnie.
