Katastrofizm w poezji Józefa Czechowicza.

Józef Czechowicz jest przedstawicielem drugiej awangardy, która w przeciwieństwie do nurtu reprezentowanego przez Juliana Przybosia nie przedstawia optymistycznej wizji świata. Utwory Czechowicza cechuje katastrofizm, czyli pogląd mówiący o tym, że sytuacja panująca na świecie jest zła. Wszystkie zapowiada zbliżająca się katastrofę.

Czechowicz zaprezentował swoje poglądy w wierszach „Na wsi” i „Ze wsi”. Pierwszy z nich przedstawia wieś jako krainę cudowności. Panuje na niej spokój, ład i harmonia, nic nie zapowiada jakiegokolwiek zagrożenia. Można nawet powiedzieć, że taki obraz nawiązuje do Arkadii, czyli mitycznej krainy szczęśliwości. Wszelkie czynności mają określony rytm i odbywają się w uporządkowany sposób. Droga, po której przechadzają się krowy zostaje porównana do mlecznej drogi, co podkreśla, iż spokój panujący na wsi ma wymiar kosmiczny. Popołudniowe nabożeństwo, nieszpory staje się elementem również podkreślającym ład wsi nawet w sferze świętości. Jakikolwiek niepokój jest nieuzasadniony, a mimo to podmiot liryczny wyraża swoje zaniepokojenie wynikające z traumatycznych wspomnień I wojny światowej.

W utworze „Ze wsi” ład i harmonia zostają zaburzone poprzez zbliżającą się burzę, oraz związane z nią słownictwo akwatyczne nawiązujące do biblijnego potopu oraz apokalipsy. Pojawia się nastrój niepokoju, lęku i cierpienia. Odbiorca utworu ma się czuć wystraszony. W wierszu została zastosowana instrumentacja głoskowa mająca na celu sprawić aby czytelnik potrafił sobie wyobrazić dźwięki towarzyszące burzy. Została również zastosowana metoda oniryzmu, czyli marzenia sennego. Utwór kończy się jednak próbą wyciszenia i zagłuszenia powodujących lęk zdarzeń poprzez wprowadzenie nacechowanych dodatnio elementów związanych z wsią, takich jak kujawiaczek, czy spokojna muzyka.

Na podstawie przedstawionych przeze mnie argumentów można powiedzieć, że utwory drugiej awangardy w przeciwieństwie do jej poprzedników cechuje katastrofizm związany z kryzysem lat trzydziestych i brakiem nadziei na szczęśliwa przyszłość.