Historia Polski w latach 966- 1138

1. Polska Pierwszych Piastów:
W tych czasach król musiał liczyć się ze zdaniem możnowładców, wszelkie z ich strony bunty zostawały surowo karane. Po śmierci władcy władzę przejmował najstarszy syn choć nie zawsze się to sprawdzało. Podstawą władzy księcia była drużyna zbrojna. Jedna część była u boku króla, druga natomiast broniła grodu. Większość kraju stanowili chłopi, podlegali oni władzy księcia. Niewolnicy wywodzili się głównie z jeńców podczas wypraw krzyżowych. Ich potomkowie również byli pozbawieni praw obywatelskich. Wolni chłopi mieli równie ciężkie życie, do ich obowiązków należały:
- płacenie danin – składana w produktach rolnych
- stan – obowiązek żywienia księcia, urzędników podczas podróży
- stróża – obowiązek pilnowania granic i pościg za przestępcami, rozbitymi wrogami
- przewód – eskorta władcy i dworu
- podwody – dostarczanie koni gońcom i funkcjonariuszom księcia
Ważną rolę spełniały osady służebne, które dostarczały księciu produkty.
W 966 r. Mieszko I przyjął chrzest, był to jeden z przełomowych momentów historycznych w średniowiecznej Polsce. Skutkami pozytywnymi było zlikwidowanie niebezpieczeństwa ekspansji niemieckiej, wejście Polski do wspólnoty państw chrześcijańskiej Europy, umocnienie pozycji władcy. Od tamtej pory prowadzono kroniki, roczniki, poznano nowe sposoby wznoszenia budynków. Natomiast skutkami negatywnymi był stopniowy upadek kultury słowiańskiej związanej z okresem pogaństwa.
W 990 r. nastąpiło ostateczne scalenie ziem. Zapisane to zostało w dokumencie Dagome iudex. Tekst ten nie zachował się do dziś. Mieszko pierwszy w dokumencie tym oddaje Polskę pod opiekę papieżowi. Polska miała pod panowaniem Małopolskę, Wielkopolskę, Śląsk, Pomorze, Kraków.
W 972 r. na państwo polskie wyprawił się margrabia Hodon. Była to pierwsza bitwa polsko-
niemiecka. Stosunki z cesarstwem jednak pozostały nietknięte. W latach 1002-1018 trwała wojna Bolesława Chrobrego z Henrykiem II. Walki toczyły się z przerwami. W 1018 r. podpisano pokój w Budziszynie. W roku 1000 podczas zjazdu gnieźnieńskiego cesarz wyraził zgodę na koronację Bolesława Chrobrego. Bolesław Chrobry powitał go uroczyście.
W roku 1025 Bolesław Chrobry został koronowany, niestety kilka miesięcy później zmarł.
2. Kryzys i odbudowa państwa Piastów:
Mieszko II został królem Polski krótko po śmierci ojca. Niestety jego panowanie było burzliwe. Przeciwko Mieszkowi II wystąpili bracia Bezprym oraz Otto. W 1031 r. Mieszko II musiał uciec z kraju. Rządy w kraju objął Bezprym lecz padł on ofiarą zamachu i Mieszko II powrócił do kraju. W 1034 r. Mieszko II zmarł. W 1037 r. doszło do buntu ludowego co doprowadziło do anarchii w Polsce. Wykorzystał to Brzetysław i w 1039 r. najechał na ziemie polskie. Zdobył on Śląsk. W 1039 r. do Polski powrócił Kazimierz Odnowiciel, który zdobył Śląsk, ustabilizował Polskę. Stolicą Polski stał się Kraków. Kazimierz szczególne walki toczył z Miecławem. Następcą Kazimierza Odnowiciela był Bolesław Śmiały, który był bardzo ambitny i dążył do odbudowy państwa polskiego. W 1076 r. uzyskał zgodę na koronacje. Była to trzecia koronacja w Polsce. Jednak krótko potem musiał uciekać na Węgry lecz przed tym doszło do konfliktu między biskupem Stanisławem a Bolesławem Szczodrym.
3. Początki rozbicia dzielnicowego:
Po wygnaniu Bolesława Śmiałego na tronie został obsadzony Władysław Herman lecz niestety był to władca nieudolny. Rzeczywiste rządy w państwie sprawował Sieciech, był on bezwzględny i okrutny. Został on zmuszony do opuszczenia kraju, a Herman rozdzielił Polskę swoim braciom Zbigniewowi dał Wielkopolskę a Bolesławowi Małopolskę i Śląsk. Natomiast on sam zatrzymał Mazowsze, Kraków, Wrocław i Sandomierz. Niestety doszło do konfliktu między braćmi.
W 1109 r. na Polskę najechał Henryk V. Najazd został odparty. Panowanie Krzywoustego to niemal ciągłe walki z Pomorzanami w celu podporządkowania sobie ich. Pomorzanie bogacili się na uprawie ziem, handlu i korsarstwie. W końcu w roku 1119 Pomorze zostało wcielone do Polski i Krzywousty krótko po tym dokonał chrystianizacji Pomorza. Krzywousty zmarł w 1138 i przed śmiercią rozdzielił swoim synom tzw. dzielnice (zasada senioratu). Najstarszy syn otrzymywał dzielnice senioralną i sprawował władzę jako princeps. Do jego obowiązków należało prowadzenie i wypowiadanie wojen, reprezentacja państwa, zawieranie traktatów itp. Najstarszy syn Krzywoustego Władysław otrzymał Mazowsze i Kujawy , Mieszko Stary Wielkopolskę. Niestety po jakimś czasie Władysław II został wygnany i rządy w kraju objął Bolesław Kędzierzawy tym samym obalając zasadę senioratu. Po tych wydarzeniach nastąpił okres rozbicia dzielnicowego,
który był przejawem również w Czechach, na Rusi. Władza uległa osłabieniu, Polska składała się z kilkunastu księstw. Polską rządzili głównie możnowładcy.
4. Społeczeństwo i gospodarka w Polsce dzielnicowej:
W okresie rozbicia dzielnicowego znaczącą rolę odgrywał Kościół. W XI w. pojawiły się klasztory benedyktynów, cystersów (np. Wąchock). W XIII w. pojawiły się również zakony augustynów, franciszkanów, dominikanów, którzy utrzymywali się z jałmużny otrzymywana przez wiernych
( głoszenie kazań , spowiedź). Wsie miały samorząd składający się z wójta i ławy sądowej. Uprawnienia wójta: posiadanie sklepów, młyna, przewodniczył ławie sądowej, pobierał czynsz i kary sądowe. Na czele rady miejskiej stał burmistrz. Rada samorządy to organ samorządu. Ludność był podzielona na 3 grupy: patrycjat- bogaci kupcy, właściciele nieruchomości; pospólstwo- rzemieślnicy, karczmarz; plebs- biedota nie posiadająca praw obywatelskich. Typy korporacji: cechy, które dzieliły się na: gospodarcze- określał sposób nabywania surowców, jakość zasady zbytu towaru; społeczne- rozstrzygał konflikt między mistrzami, udzielał pomocy wdowom; religijne- uczestnictwa w nabożeństwach i ceremoniach kościelnych; kulturalne- organizował zebrania zgromadzenia cechowego oraz wspólne uroczystości biesiady i wojskowe- bronił wyznaczonych obiektów fortyfikacyjnych. Uprawnienia sołtysa: nie płacił czynszu , posiadał duży obszar ziemi, mógł posiadać młyn, karczmę i miał prawo do polowania oraz łowienia ryb, ściągał od osadników czynsz, przewodniczył ławie sądowej, obowiązkowo pełnił służbę wojskową.
Trójpolówka- system uprawy ziemi, ziemię dzielono na 3 części z czego 1 każdego roku leżała ugorem. Wolnizna- lata wolne od czynszu w nowo lokowanej wsi (2-24 lat).
5. Rozwój miast i mieszczaństwa:
Przyczyny odradzania się miast:
– postęp w rolnictwie i wzrost zamożności ludności wiejskiej;
– stopniowy rozwój gospodarki towarowo - pieniężnej;
– kształtowanie się społecznego podziału pracy i powstanie warstwy rzemieślników (nie posiadających ziemi);
– rozwój handlu międzynarodowego (X/XI w.).
Powstawanie miast średniowiecznych – miasta powstają:
– z dawnych miast rzymskich, charakteryzują się chaotyczną i nieregularną zabudową, powstają bez określonego z góry planu,
– z podgrodzi,
– z osad targowych, a także przy miastach portowych.
Mieszczaństwo: Z czasem wielu chłopów zdecydowało się opuścić wsie i przesiedlić się do miast z tego względu, że tam były lepsze warunki rozwoju i chłopi po dłuższym okresie przebywania stawali się obywatelami a tym samym mieszczanami. Mieszczaństwo było zróżnicowane pod względem prawnym i majątkowym.