Celuloza biochem. najważniejszy polisacharyd (wielocukier) strukturalny roślin, wchodzący w skład roślinnych ścian komórkowych, nadaje im sztywność i kształt, zbudowany z łańcucha zawierającego od 1000 do 10 tysięcy reszt glukozy, nierozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych, b. aktywny chemicznie; c. jest wykorzystywana w postaci naturalnej (np. drewno), częściowo przetworzonej (np. papier) lub w postaci o całkowicie rozbitej strukturze włóknistej (np. celofan); błonnik.
Celulozę wykorzystuje się do produkcji
Celuloidu - najstarsze termoplastyczne tworzywo sztuczne. Głównym składnikiem celuloidu jest produkt niepełnej estryfikacji celulozy kwasem azotowym (zawierający 10-11,5% azotu). Oprócz tego celuloid zawiera około 40% kamfory (jako zmiękczacza) oraz barwniki i wypełniacze. Łatwopalny, mało odporny na działanie związków chemicznych i na światło, odporny na uderzenia. Stosowany do produkcji zabawek, przyborów kreślarskich, wyrobów codziennego użytku, dawniej także do produkcji błon filmowych.
Papieru - produkt przemysłowy w postaci arkuszy lub wstęg, otrzymywany w wyniku spilśnienia i dalszej obróbki rozdrobnionych i zawieszonych w wodzie włókien, głównie pochodzenia roślinnego (drewno drzew iglastych i liściastych, trzcina, len, konopie, słoma zbożowa itp.), rzadziej pochodzenia zwierzęcego (np. ścinki skór, wełna), z ewentualnym dodatkiem wypełniaczy (np. siarczanu barowego, kredy, talku), substancji klejących (np. parafiny, kalafonii, klejów zwierzęcych), barwników oraz innych środków nadających specjalne własności. CELULOZOWA MASA, najważniejszy półprodukt włóknisty przemysłu papierniczego, otrzymywany w wyniku chemicznego roztwarzania drewna (z drzew iglastych i liściastych), roślin jednorocznych (gł. słomy żytniej) lub odpadów przemysłu włókienniczego (lnianych, bawełnianych, konopnych); masa celulozowa składa się z celulozy i pozostałych po roztwarzaniu węglowodanów (ligniny, wosku, tłuszczu i in.); w zależności od metody roztwarzania otrzymuje się 2 gł. typy masy celulozowej: siarczynową i siarczanową; masa celulozowa siarczynowa jest w stanie niebielonym jaśniejsza od siarczanowej, z której otrzymuje się wytwory papiernicze o wyższej wytrzymałości; masę celulozową niebieloną stosuje się gł. do produkcji mocnych papierów pakowych i techn.; bieloną do białych wytworów papierniczych lepszych klas; masy celulozowe z drewna liściastego i słomy, zw. masami krótkowłóknistymi, znajdują zastosowanie wyłącznie w postaci bielonej; masy celulozowe z drewna liściastego służą coraz szerzej do produkcji papierów drukowych; masy celulozowe uzyskiwane ze szmat, odpadów lnianych, konopnych lub bawełnianych, zwane masami długowłóknistymi (szmacianymi) stanowią najcenniejszy półprodukt włóknisty przemysłu papierniczego, bywają stosowane do wytwarzania wysokogatunkowych papierów drukowych (masa celulozowa bawełniana), najcieńszych bibułek oraz papierów banknotowych, dokumentowych, do poczty lotniczej (masa celulozowa lniano-konopna); masy celulozowe dodatkowo uszlachetniane służą do przeróbki w przemyśle chemicznym na wiskozę, celuloid, materiały wybuchowe, lakiery.
Waty celulozowej, ligninej - produkt przeróbki drewna (świerka, osiki), celuloza sprasowana na cienkie arkusze. Ma dobre własności chłonne i jest używana jako materiał opatrunkowy zastępujący watę bawełnianą.
Celofanów - bezbarwne arkusze ochronne lub dekoracyjne otrzymywane w wyniku przetłaczania wiskozy przez wąską szczelinę do kąpieli koagulującej, po czym następuje dalsza obróbka chemiczna i wielokrotne płukanie zakończone kąpielą w glicerynie. Celofan zawiera krótsze łańcuchy jednostek glukozowych niż pierwotna wiskoza, jest łatwopalny, silnie chłonie wodę. produkt polski nosi nazwę tomofanu.
Lakierów - roztwory koloidowe nielotnych substancji powłokotwórczych (błonotwórczych) w rozpuszczalnikach i rozcieńczalnikach organicznych, o własnościach ochronnych i dekoracyjnych, które po nałożeniu cienką warstwą na powierzchnię przedmiotu tworzą, wskutek przemian chemicznych i fizykochemicznych, stałe powłoki (błony) przylegające ściśle do powierzchni przedmiotu.
