Teatr
Teatr – nasze życie
Teatr bywa też metaforą naszego życia. „Naśmiawszy się nam i naszym porządkom/wemkną nas w mieszek jako czynią łątkom” (czyli kukiełkom)– pisał Jan Kochanowski. Porównywał tym samym życie do przedstawienia teatralnego, które szybko się kończy, a niedecydujący o swym losie aktorzy-kukiełki wędrują do ciemnego worka, tak jak my do grobu. Podobną myśl znajdujemy u Williama Szekspira: Cały świat to teatr. Wszyscy mężczyźni i wszystkie kobiety Są aktorami – wchodzą i znikają... I różne...
Ludzie – marionetki na scenie życia
Metafizyczna interpretacja Lalki eksponuje scenę, w której stary Ignacy Rzecki bawi się marionetkami dekorującymi wystawę sklepową. Zachowuje się wtedy jak dziecko, a jednocześnie snuje nie najweselsze refleksje na temat sensu ludzkiego życia, przemijania i zbędności wszelkich naszych starań i wysiłków, które i tak do niczego nie prowadzą. Ten motyw: ludzie podobni od lalek, życie podobne do teatru jest stary jak literatura. Już Kochanowski porównywał ludzi do „łątek” (czyli kukiełek)...
Teatr literatury współczesnej
Jerzy Grzegorzewski (1939-2005) – reżyser i scenograf teatralny. Pracował w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, w Starym Teatrze w Krakowie, Teatrze Studio w Warszawie, a w latach 1999-2002 był dyrektorem artystycznym Teatru Narodowego. Nie korzystał z tradycyjnej scenografii – wykorzystywał gotowe przedmioty, jak np. skrzydła samolotów, części instrumentów muzycznych. Przenosił akcję sztuki do szatni albo foyer, zamieniał miejscami widownię ze sceną, Lubił łączyć tradycję z awangardą....
Teatr
I ciągle widzę ich twarze, ustawnie w oczy ich patrzę – ich nie ma – myślę i marzę, widzę ich w duszy teatrze. Teatr mój widzę ogromny, wielkie powietrzne przestrzenie, ludzie je pełnią i cienie, ja jestem grze ich przytomny. (Stanisław Wyspiański, Ciągle widzę ich twarze ) W teatrze trafił się panu Ignacemu cały szereg niespodzianek. Przede wszystkim wszedł on na schody prowadzące na galerię, gdzie bywał zwykle za swoich dawnych dobrych czasów. Dopiero woźny przypomniał mu, że ma...
Za kulisami
Artyści bywają częstymi bohaterami tekstów kultury. Opowiadania o aktorach pisał np. Antoni Czechow, na ich podstawie powstał w warszawskim Teatrze Powszechnym spektakl Historie zakulisowe , eksponujący codzienne życie aktorów, ich konflikty,problemy finansowe, rywalizację gwiazd (o role, kochanków i pieniądze) oraz opowiadający o marzeniach portierów i suflerów. O życiu artystów, wschodzących i zachodzących gwiazd, opowiada wspomniana już Mewa Antoniego Czechowa. Gabriela Zapolska...
Teatr naszej duszy
Stanisław Wyspiański pisał w jednym z utworów o teatrze duszy, w którym ogląda widzów. Stąd pochodzi termin „teatr ogromny” – to właśnie takiego teatru, będącego syntezą sztuk: malarstwa, muzyki, tekstu, gry indywidualnej i zbiorowej pragnął Wyspiański. Teatr miał być ogromny także w sensie przestrzennym, na wzór amfiteatrów starożytnych (autor Wesela pasjonował się antykiem).
Dwudziestolecie Międzywojenne : Teatr
Polskim pionierem teatru wizyjno-symbolicznego był Stanisław Wyspiański, a kontynuował jego myśl Leon Schiller. Był orędownikiem tzw. teatru ogromnego, czyli teatru poetyckiego, który swoje korzenie ma przede wszystkim w polskich dramatach romantycznych i neoromantycznych. Nie chciał przez to umniejszać znaczenia teatru staropolskiego i szekspirowskiego. Jego najsłynniejsze inscenizacje z czasów dwudziestolecia międzywojennego to Dziady i Nie-Boska komedia . Bardzo znaczącym teatrem tego...
Teatr w teatrze
Szczególne wrażenie robią na widzach sceny teatralne wplecione w tok innych teatralnych sztuk. Np. w najsłynniejszej tragedii wszech czasów, Hamlecie WilliamaSzekspira, na prośbę młodego księcia aktorzy odgrywają przed Klaudiuszem i Gertrudą spektakl Zabójstwo Gonzag i . Hamlet dopisuje do tekstu parę scen. Obserwując reakcję widowni, zwłaszcza ojczyma, chce przekonać się, czy Klaudiusz winien jest królobójstwa (zabójstwa starego Hamleta). Dowodzi to wielkiego zaufania księcia wobec...
Oświecenie : Teatr
Wśród bogatych w wydarzenia kulturalne czasów stanisławowskich wybija się powstanie Teatru Narodowego w Warszawie (1765). Król otworzył pierwszy stały, publiczny teatr, tworząc Scenę Narodową. Pierwszą graną tam sztuką była komedia Józefa Bielawskiego Natręci . Właśnie komedie były ulubionym gatunkiem, na który tłumnie przychodziła publiczność. Długoletnim dyrektorem Teatru Narodowego był Wojciech Bogusławski, autor znanej komedioopery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale .
Bohaterowie sztuk teatralnych – bohaterami wierszy
Nie tylko aktorzy, także bohaterowie sztuk teatralnych bywają bohaterami wierszy, niekiedy reinterpretujących losy bohaterów. Tu warto wspomnieć zwłaszcza utwór W Weronie Cypriana Kamila Norwida, przywołujący Romea i Julię, oraz Tren Fortynbrasa Zbigniewa Herberta, stanowiący historiozoficzną reinterpretację Hamleta Williama Szekspira.
Spektakl teatralny – wydarzeniem w powieści
W Lalce Bolesława Prusa teatr ukazany zostaje jako miejsce, w którym spotykają się różne warstwy społeczne. Studenci i inni biedni widzowie siadają z tyłu, zaś w najbliższych rzędach i w lożach – przede wszystkim fabrykanci i znudzona arystokracja. Kupcy nie mają raczej czasu na odwiedzanie świątyni sztuki, zajęci codzienną pracą i interesami, tak jak Wokulski czy Rzecki. Pan Stanisław zaczyna się interesować teatrem tylko ze względu na piękną arystokratkę Izabelę Łęcką. Spektakl teatralny...