Kochanek
Zemsta na niewiernym kochanku
O zemście na niewiernym (a może tylko skłonnym do zdrady) kochanku mówi też ballada znacząco zatytułowana Świtezianka . Ukarany zostaje za niewierność lekkomyślny młodzian, poddany przez tajemniczą dziewczynę (świteziankę) próbie. Zakochany w pięknej pannie, ślubuje jej wierność, a potem uwiedziony przez nią samą, ale w odmienionej postaci, łamie przyrzeczenie. Ponieważ strzelec naruszy przysięgę, zostanie wciągnięty pod wodną toń i odtąd jego duch zawodzić będzie pod modrzewiem. Zemsty na...
Uosobienie zła i zepsucia
Dla wielu bohaterów (np. Baryłeczki ) prostytutka stanowi uosobienie zła i zepsucia. Niekiedy w dziełach literackich zostaje zresztą ukazana jako kobieta perwersyjna, wyzywająca wobec mężczyzn, rozbijająca rodziny, niekochająca własnych dzieci (jeśli je ma) i męża. Taką jest bohaterka filmowanej kilkakrotnie powieści Johna St einbecka Na wschód od Edenu – Cathy Ames. Od dzieciństwa piękna, zainteresowana seksem i uwodzeniem mężczyzn oraz skłonna do wyrządzania krzywdy innym, w okrutny...
Uratowana
W Lalce Bolesława Prusa ukazana zostaje postać Marii – dziewczyny, która z powodu nędzy parała się prostytucją, ale została wyratowana z moralnego bagna przez Stanisława Wokulskiego. Dzięki pomocy bogatego kupca ta dawna prostytutka oddana pod opiekę magdalenek – zakonnic ze Zgromadzenia św. Marii Magdaleny, prowadzących przytułki i domy dla kobiet moralnie zaniedbanych,znajdzie pracę, godziwe warunki życia i szczęśliwą miłość. Zerwie z dawnym życiem i prawdopodobnie stworzy wraz z...
Podstępne zaloty
Prócz zalotów osoby nastawionej na stały związek lub chwilowy romans,odróżnić należy zaloty podstępne. Świtezianka z ballady Mickiewicza, choć pod postacią pięknej dziewczyny uwodzi młodego myśliwego, zastawia t eż na niego pułapkę: uwodzi go także pod inną postacią, zachęcając do pląsania w głębinach. Gdy młodzieniec ulega wdziękom nieznajomej panny z wód, nie wiedząc, że to odmieniona postać jego ukochanej, zostaje ukarany śmiercią... Podobnie wyglądają zaloty syren opisane w Odysei...
Szał zemsty
Rysy szaleństwa nosi bohaterka dramatu Juliusza Słowackiego Ksiądz Marek, Żydówka, córka rabina, Judyta, która przyjmuje na potajemnym chrzcie imię Salomei. Zawiedziona przez chrześcijan, brutalnie uwodzona przez Klemensa Kosakowskiego, który morduje też jej ojca, mści się na Polakach – konfederatach barskich, zdradzając Rosjanom, gdzie jest podziemne przejście do miasta. Gdy dociera do niej, co zrobiła i spotyka się z pojmanym przez wrogów księdzem Markiem, który wybacza jej winę, w akcie...
Święte?
Istnieje też kategoria prostytutek, które można by nazwać wręcz świętymi. Bohaterka Damy kameliowej Małgorzata Gautier, choć niemoralna i zepsuta,poświęca się z miłości. Piękna, kochająca luksus, znana z wielkich wydatków, zrujnuje paru kochanków. Ta wyrachowana kobieta okaże się jednak zdolna do ogromnych poświęceń z miłości. Pokocha poznanego w teatrze młodzieńca Armanda Duvala. Żyjąc podwójnym życiem, biorąc pieniądze od protektorów, spłacając wierzycieli, stara się stworzyć azyl dla...
Wspomnienia i marzenia z młodości
Na życiu niektórych bohaterów zaważą wspomnienia z młodości, romantyczne wyobrażenia o dawnych i niedoszłych kochankach, niekiedy dezorganizujące całe ich realne życie. Np. pani Barbara Niechcicowa przeżyje życie u boku swego męża Bogumiła ( Noce i dnie Marii Dąbrowskiej), rodząc mu dzieci i marząc o eleganckim adoratorze z młodości – sentymentalnym Józefie Toliboskim. Róża Żabczyńska, bohaterka Cudzoziemki Marii Kuncewiczowej, wciąż wspominać będzie jeden komplement wypowiedziany pod...
Pustelnik (Gustaw)
Pustelnikiem nazwany zostaje również bohater IV części Dziadów Adama Mickiewicza, nieszczęśliwy, porzucony kochanek, „umarły dla świata”. Jego status jest dla literaturoznawców niejasny (jest upiorem czy żywym człowiekiem? – trudno to jednoznacznie orzec, ale wiele wskazuje na to, że upiorem). Pewne jest jedno: został skrzywdzony w miłości, nie widzi już przyszłości dla siebie na świecie. Opowiada swą dramatyczną historię księdzu, gospodarzowi ubogiej chatki, swemu byłemu nauczycielowi....
Utrzymanka
Wyrachowane, już otwarcie, z racji roli, jaką pełnią w życiu swych mężczyzn, są utrzymanki. Tytułowa bohaterka sztuki Gabrieli Zapolskiej Panna Maliczewska tylko dla pieniędzy i ewentualnej kariery kontaktuje się z Daumem i jego przyjacielem. Zapolska pokazuje też w Pannie Maliczewskiej małżeństwo jako szczególny, usankcjonowany przez społeczeństwo i prawo sposób bycia utrzymanką. Tak tytułowa bohaterka ocenia układ, w którym tkwi Daumowa – mąż zapewnia jej utrzymanie domu na wysokim...
Samotność nieszczęśliwego kochanka/kochanki
N ajwięcej słów o samotności wypowiadają chyba nieszczęśliwie zakochani, porzuceni, opuszczeni, zdradzeni ludzie i ci, którzy stracili ukochaną istotę. Samotny jest odrzucony przez żonę innego Werter ( Cierpienia młodego Wertera Goethego). Samotny jest także podmiot liryczny mówiący w wierszu Adama Mickiewicza: Niewdzięczna! Gdy ja dzisiaj, w tych podniebnych górach Spadający w otchłanie i niknący w chmurach, Wstrzymuję krok, wiecznymi utrudzony lody, I oczy przecierając z lejącej się...