Dwór
Wyznacznik pozycji społecznej, ale i symbol zbratania
Taniec bywa symbolem pozycji społecznej – w sferach szlacheckich czy na dworze królewskim tańczy się co innego niż wśród ludu, tańcem akcentującym pozycję społeczną jest np. menuet czy walc (walca tańczy dama z wiersza Czesława Miłosza Walc ; co innego tańczy szkocki lud, co innego najbogatsi na pokładzie „Titanica” w superprodukcji Titanic ). Bywa też, jak w średniowiecznych tańcach śmierci, że taniec zrównuje różne stany. Wspólny taniec chłopów i panów na weselu ( Wesele Stanisława...
Wieś – pole dla pracy u podstaw
Uboga wieś, która może być polem pracy dla pozytywistów, została ukazana w powieściach, nowelach i opowiadaniach. O jej specyfice i mieszkańcach pisali najwybitniejsi przedstawiciele epoki: Bolesław Prus pokazał skrajne ubóstwo wsi, brak perspektyw dla zdolnych dzieci w noweli Antek , podobny temat podjął Henryk Sienkiewicz w Janku Muzykancie , Maria Konopnicka w obrazku Przed sądem i Eliza Orzeszkowa w Dobrej pani . Z kolei pozytywny obraz pracy na roli i współdziałania dworu z...
Mezalians
Wąsal tak wzbił się w dumę łaskawym przyjęciem, Że mu się uroiło zostać pańskim zięciem. Do zamku nieproszony coraz częściej jeździł, W końcu u nas jak w domu swoim się zagnieździł I już się miał oświadczać, lecz pomiarkowano I czarną mu polewkę do stołu podano. Podobno Stolnikównie wpadł Soplica w oko, Ale przed rodzicami taiła głęboko. (Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz ) Mezalians oznacza małżeństwo z kimś z niższej sfery, znacznie uboższym lub gorzej urodzonym. Mezalianse były...
Niewrażliwi państwo z noweli Sienkiewicza
Henryk Sienkiewicz w swej przejmującej noweli Janko Muzykant ukazał niewrażliwych państwa ze dworu, którzy sporo bawią za granicą i tam szukają wrażeń, wspaniałej sztuki i młodych talentów, podczas gdy na własnej ziemi przegapiają prawdziwe perły. Scena, w której mówią oni (po francusku) o przyjemności wyszukiwania talentów na Zachodzie, podczas gdy nad grobem biednego Janka, pobitego na śmierć za kradzież skrzypeczek, „szumią brzozy”, jest nader sugestywna.
Kosmopolici zapatrzeni w dwór carski
Odrębną grupę stanowią kosmopolici zapatrzeni w dwór carski oraz inne zaprzyjaźnione z nim dwory. Telimena – bohaterka Pana Tadeusza eksponuje w swych opowieściach fascynację Petersburgiem. Wynika to z chęci zwracania na siebie uwagi, Telimenie wydaje się, że prowincjuszom zaimponują jej znajomości z rosyjskimi wysokimi urzędnikami, a nawet dworem carskim. Marzeniem kokietki jest bycie bohaterką anegdoty opowiadanej „samemu cesarzowi” (podobno śmiał się z tego, co przydarzyło się w związku...